Dla mnie wszystko wydaje dźwięk

Zakres pani muzycznych eksperymentów jest zdumiewający – gra pani na tradycyjnym koto, ale i skonstruowała pani jego laserową wersję. Komponuje pani dla orkiestr kameralnych i chórów. Do muzyki wplata pani odgłosy insektów, roślin i pani ciała na równi z wydawanymi przez fabryczne maszyny. Który z tych aspektów pani twórczości jest najważniejszy?

Miya Masaoka:

Wszystkie na równi. Świat to dla mnie niezwykłe miejsce, gdzie prowadzę badania nad dźwiękami. Interesuje mnie łączenie ich z ruchem i kontekstem historycznym, by stworzyć coś nowego i znaczącego.

Urodziła się pani w Waszyngtonie. Czy to tam właśnie nauczyła się pani grać na koto?

Tak. Miałam kilkoro nauczycieli, także w dziedzinie gagaku, czyli tradycyjnej japońskiej muzyki orkiestrowej granej na dworze cesarskim. Jednym z nich był wspaniały artysta, którego drzewo genealogiczne sięga 1200 lat wstecz. Raz do roku jeżdżę do Japonii, by wciąż się doskonalić.

Pani rodzina ją opuściła na rzecz Stanów Zjednoczonych...

Część przodków pochodziła z Fukuoki (wyspa Kiusiu – przyp. red.), a część z Hiroszimy (wyspa Honsiu – przyp. red.). Przybyli do USA na początku XX w. W czasie wojny zostali na cztery i pół roku internowani w obozie, dokąd pozwolono im zabrać po jednej walizce. Przedtem cały dorobek musieli szybko sprzedać za bezcen. Nie wolno było zabrać ukochanych zwierząt. Rząd amerykański zaczął wypłacać reparacje, gdy większość niegdyś uwięzionych już zmarła.

Jak rodzina odnosiła się do pani projektów? Na przykład tego, w którym po pani nagim ciele spacerowało 13 olbrzymich karaluchów madagaskarskich?

Nikomu nic nie powiedziałam. Ale ten projekt stał się tak popularny – kilkakrotnie objechałam z nim Europę, pokazywano go w kanadyjskiej telewizji – że podejrzewam, iż w końcu jakoś to do nich dotarło. Karaluchy – których na marginesie nie cierpię – zainteresowały mnie przede wszystkim ze względu na wydawane przez nie dźwięki przypominające odgłos pracujących syntezatorów. Wykorzystywałam też na scenie podczas koncertów pszczoły trzymane w ulach. Podłączałam się do maszyn elektrokardiograficznych i elektroencefalograficznych. Wszystko jest dla mnie w równym stopniu inspirujące jako maszyna wytwarzająca dźwięk.

A kiedy zaczęła się pani interesować fabrycznymi urządzeniami?

Wtedy, gdy sama pracowałam przez cztery lata w dziale montażu fabryki ciężarówek w Kalifornii. Jak i dlaczego – to długa opowieść. Sama fabryka już należy do historii – w Ameryce nie ma już takich zakładów, zostały przeniesione do Meksyku. Ważne dla mnie było m.in. to, że oferował on dobry pakiet świadczeń zdrowotnych. Uwielbiam fabryki, zwłaszcza stare, w których można poczuć, jak wiele ludzkich żywotów było z nimi związanych.