Planszomaniacy

Tekst z magazynu Sukces

Lubię scrabble i szachy, ale bardziej scrabble, bo uwielbiam bawić się i łamać język. Obie gry wymagają też dużo myślenia, więc grając z poważnym przeciwnikiem, można doprowadzić się do prawdziwego bólu głowy od badania różnych opcji. Dla mnie to jest wyłącznie praca mózgu, bez nabywania nowej wiedzy – mówi Karolina Kaniewska, na co dzień szefowa działu PR w dużej korporacji. Czasami zaczyna grać, bo tak akurat wyszło, bo ktoś ze znajomych miał scrabble w domu, czy też w knajpie, w której akurat były gry. Nie przeszkadza jej zupełnie, że siada do nich w sztywnym, biznesowym stroju i szpilkach. Przy grze, jak mówi, zapomina o kłopotach w pracy, problemach z narzeczonym czy wszystkim, co spada na jej ramiona każdego dnia. Gry to dla niej powrót do dzieciństwa, taka mała chwila beztroski.

Z kolei dla Francuza Noego Nitota gry są sposobem na przełamywanie barier kulturowych. Gdy dwa lata temu przyjechał do Polski, nie znał języka ani miejscowych zwyczajów. Nie stanowiło to jednak problemu w grze. Może i w scrabble nie zagrał, ale w Monopoly już tak. – Kiedy siedzisz naprzeciwko innego gracza, nie ma znaczenia, czy go znasz, czy nie. Znikają bariery językowe, nie dzielą wiek i poglądy. Po prostu zaczynasz grać. W planszówkach każdy ma szansę, może poczuć się obywatelem świata, a gry pomagają oswajać się z innymi. Otwierać się i czasem także przegrywać – mówi Noe.

Jemu pomogły poznać Polaków. Zresztą to nie pierwszy raz, gdy planszówki ułatwiły mu komunikację. Zanim przyjechał do Polski, pracował jako wolontariusz na terenach objętych działaniami wojennymi w Kosowie, a wcześniej z niepełnosprawnymi.

– Każdy, kto widzi takie osoby, użala się nad nimi, współczuje, że nie mogą chodzić czy myśleć jak inni. Ale wszystkie te uprzedzenia pryskają jak bańka mydlana, kiedy usiądzie się z nimi do gry w chińczyka czy fasolki – mówi Noe.

Noe, który gra niemal całe swoje życie, swym upodobaniem do gier planszowych z powodzeniem zaraził również Polaków. W ramach współtworzonego przez niego projektu Ludoteka Roszada w Warszawie kilka razy w tygodniu, całkowicie za darmo, mogą spotkać się maniacy planszówek. Twórcy projektu, Noe i jego dwóch sojuszników – pochodzący z Belgii Olivier oraz Marcin Zwięgliński, instruktor do spraw dzieci i młodzieży z Muzeum Powstania Warszawskiego – zapewniają uczestnikom wybór między ponad 160 różnymi grami. Biorąc udział w Ludotece, mogą na przykład za darmo uczyć się francuskiego czy z pomocą gier odkryć nowe kultury i kraje. Jak twierdzi Noe, zręcznościowe, pamięciowe, logiczne gry pozwalają poznać się poprzez nasze umiejętności i pokazują całą prawdę o nas. Dziś, po trzech latach funkcjonowania, projekt cieszy się wśród warszawiaków olbrzymią popularnością. – Mamy gości w wieku od pięciu do 110 lat. Grają i poważni biznesmeni, i panie, które wpadły do nas prosto z biura, i rodzice z dziećmi. Z każdym spotkaniem uczestników jest coraz więcej – mówi współorganizator Ludoteki Marcin Zwięgliński.

Planszówki jednak to nie tylko rozrywka. To czasami też szansa na nauczenie się czegoś nowego. A jak pokazują ostatnie lata, Polacy lubią się uczyć przez zabawę.

W kolejce po wiedzę

Prawdziwym hitem na rynku gier planszowych okazała się wydana w 2010 r. przez Instytut Pamięci Narodowej, opowiadająca o realiach życia codziennego w latach schyłkowego PRL gra Kolejka. Fani gier wręcz oszaleli na jej punkcie. Gdy po raz pierwszy ukazała się na rynku, na aukcjach internetowych cena jednej sztuki wzrosła aż o 1100 proc. w stosunku do ceny detalicznej. Z powodu ogromnego zainteresowania Kolejką IPN zdecydował się na wydanie drugiej edycji gry. I tak w sprzedaży pojawiło się kolejnych 5 tys. egzemplarzy, które – jak zapewniali przedstawiciele warszawskiego IPN – wykupione zostały w ciągu dwóch dni. Instytut zdecydował się więc na kolejne wydania i one również rozchodziły się w ekspresowym tempie. Kolejka doczekała się nawet swej międzynarodowej wersji i została okrzyknięta najlepszą grą planszową 2012 r. Jeszcze przed jej zagraniczną premierą o nadchodzącej publikacji IPN donosiły media w ponad 150 krajach świata, m.in. serwisy BBC, CNN, Fox News, Spiegel i Associated Press. Reportaż o grze wyemitowała nawet japońska telewizja publiczna NHK. W doniesieniach podkreślano innowacyjność pomysłu edukacji historycznej za pomocą gry planszowej. Zdaniem prezesa IPN Łukasza Kamińskiego źródło sukcesu leży właśnie w walorach edukacyjnych. – To oryginalna gra, której mechanizm wywołuje emocje. Stwarza okazję do rozmowy, do podzielenia się rodziców z dziećmi oraz dziadków z wnuczkami doświadczeniami rzeczywistości Polski komunistycznej. To doświadczenie związane było z wydarzeniami życia codziennego, a więc dotykało każdego – mówi Kamiński.

Sprzedaż planszówek rośnie średnio o 30 proc. rocznie. Przybywa kawiarni i pubów, które kuszą klientów możliwością zagrania na ich terenie. Skutecznie.

Sposób na biznes

O tym, jak bardzo popularne są planszówki, najłatwiej przekonać się odwiedzając kluby czy kawiarnie we wszystkich większych polskich miastach. Dziś gry są już tam niemal stałym elementem wyposażenia. Dla niektórych stanowią sposób na przyciągnięcie klientów. Zwykle jednak obecność gier wynika również z zamiłowania do nich właścicieli i kierownictwa lokali. Tak było w przypadku klubu Chwila. Jej szef Tytus Hołdys od lat jest fanem gier planszowych. – Jakiś rok temu napisałem na forum internetowym, że w każdy poniedziałek od godz. 16 zapraszam wszystkich miłośników gier. Najpierw przyszły dwie, trzy osoby. W tej chwili przychodzi do nas około 20 osób. Ostatnio dokupiliśmy specjalne stoły i zamontowaliśmy odpowiednie światło. Mamy około 50 gier – mówi Hołdys. Pograć do Chwili przychodzą studenci, prawnicy, informatycy, graficy, ekonomiści. Wielu z nich umawia się na forum internetowym albo też przynosi na spotkania swoje gry.

Podobnie jest w klubie Solec 44, gdzie za symboliczną opłatą można zagrać w jedną z ponad 120 gier. Jej współwłaściciel Martin Waelli mówi: