Najgorsze minęło, ale wciąż wiele złego przed nami

Polska gospodarka w II kwartale doświadczyła niespotykanej wcześniej zapaści, gdy PKB spadł o 8,2 proc. w porównaniu z sytuacją rok wcześniej i o 8,9 proc. w porównaniu z I kwartałem tego roku. Pytanie, co będzie działo się dalej? Czy po prawie całkowitym odmrożeniu w miarę szybko będziemy wracać do normy? Czy może pogrążymy się w recesji?

Kwartalny wzrost

Zdaniem ekonomistów, z którymi rozmawialiśmy, powtórki z II kwartału już nie będzie. Twarde dane, podawane przez GUS czy NBP, pokazują, że już w czerwcu odżywać zaczął popyt konsumentów, firmy zaczęły sprzedawać znacznie więcej niż w kwietniowym dołku, a eksport ma się nadspodziewanie dobrze. Dosyć dobrze wyglądają też niestandardowe wskaźniki aktywności gospodarczej, takie jak zużycie prądu, transakcje kartowe czy natężenie ruchu drogowego.

– Ożywienie w III kwartale nabrało wyraźnego tempa, co zaowocuje wzrostem PKB kwartał do kwartału – ocenia Marta Petka-Zagajewska, kierownik zespołu ekonomistów PKO BP. I dodaje, że dzięki temu ograniczony zostanie spadek rok do roku, ale wciąż będzie to spadek: o ok. 5 proc.

– Rzeczywiście, techniczną recesję, czyli spadek PKB kwartał do kwartału dwa razy z rzędu, mamy już za sobą – mówi też „Rzeczpospolitej" Jakub Borowski, główny ekonomista Credit Agricole Bank Polska. – Ale kryzys jeszcze nie minął. Przed nami bardzo trudne miesiące, z dodatkową ogromną niepewnością co do efektów, jakie przyniesie rozwój pandemii w Polsce i na świecie – zaznacza Borowski.

Zwolnienia możliwe

– Trudno oczekiwać tzw. V-kształtnego odbicia czy szybkiego powrotu do aktywności gospodarczej sprzed roku – potwierdza Adam Antoniak, ekonomista Banku Pekao SA. – Obecnie możemy obserwować efekt tzw. odroczonej konsumpcji, bo po lockdownie Polacy dosyć chętnie zaczęli odwiedzać sklepy. Jednak w kolejnych miesiącach raczej będą ograniczać wydatki. Obawy przed skutkami pandemii wciąż są silne, a do tego dochodzi ryzyko jesiennego pogorszenia na rynku pracy. Część osób straci pracę, część będzie miała ograniczone wynagrodzenia, dochody Polaków do dyspozycji mogą realnie spadać – wyjaśnia.

Także zdaniem Borowskiego już wkrótce na rynku pracy zobaczymy odroczone efekty koronakryzysu. – Dotychczasowa reakcja przedsiębiorstw w porównaniu ze skalą obostrzeń była umiarkowana. Mieliśmy tarcze pomocowe, które pomogły utrzymać zatrudnienie, nie było masowych zwolnień itp. Ale tarcze się kończą i można się spodziewać, że firmy zaczną korygować zatrudnienie, dopasowywać je do realiów w dłuższej perspektywie – ostrzega Borowski.

Podobnie mogą wyglądać plany przedsiębiorców, jeśli chodzi o inwestycje. Skoro Polska i globalna gospodarka na kilka kwartałów może zapaść w pewien letarg, to nikt nie będzie wydawał pieniędzy na nowe fabryki. Wygląda więc na to, że ani w III, ani w IV kwartale nie odpalą na dobre dwa z trzech silników gospodarki, czyli inwestycje i konsumpcja prywatna.

Będzie minus

– Biorąc pod uwagę to, co zobaczyliśmy w II kwartale, czyli głęboki spadek PKB oraz wielki znak zapytania, jaki przynosi rozwój pandemii, w całym roku możemy spodziewać się recesji – podsumowuje Piotr Bielski, główny ekonomista Santander Bank Polska. – Pytanie tylko, jak duży to będzie minus. Zdaniem Bielskiego może to być nieco mniej niż minus 4 proc., zdaniem Borowskiego: -3,8 proc.

– Jedyną dobrą informacją jest to, że załamanie w II kw. nie było tak duże, jak można się było spodziewać, a w całym roku może nie będzie tak mocne, jak pesymistyczne prognozy NBP – dodaje Bielski. Przypomnijmy, że bank centralny prognozował skurczenie się gospodarki o 10,6 proc. w minionym kwartale, a w całym 2020 r. – o 5,4 proc.

Inni mają gorzej

Relatywnie dobrą informacją jest także to, że Polska gospodarka poradziła sobie z najgorszym momentem koronakryzysu lepiej niż większość krajów UE, czym nie omieszkał pochwalić się premier Mateusz Morawiecki. PKO BP wyliczył, że okazaliśmy się trzecią najstabilniejszą gospodarką w Unii (mniejszy spadek PKB kwartał do kwartału odnotowały tylko Finlandia i Litwa). Dla porównania, na Słowacji spadek wyniósł 12,1 proc., na Węgrzech 13,6 proc., a w krajach południa Europy – nawet 20–30 proc.