Forum Ekonomiczne zostało nieco zdominowane m.in. przez tematy cyfrowe.

Nie tylko Forum, zdominowany przez nie został cały świat, więc dyskusje w Karpaczu odzwierciedlają istotność tematu. NASK w Karpaczu wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji jest obecny na Forum Cyberbezpieczeństwa, gdzie dyskutujemy o wyzwaniach związanych z bezpieczeństwem, ochroną informacji, rozwiązaniami dotyczącymi infrastruktury krytycznej, deepfake’ami, ale także z zastosowaniem sztucznej inteligencji (AI) w obszarach obrony i ataku. Koncentrujemy się na cyberbezpieczeństwie, choć mamy także duży komponent dotyczący cyfryzacji administracji z wykorzystaniem elektronicznego systemu obiegu dokumentów, który wdrażamy.

Wspomniał pan o sztucznej inteligencji, spytam więc o polski model językowy. Jak przebiegają prace nad jego rozwojem i do czego może zostać wykorzystany?

Ma pan zapewne na myśli PLLuM (ang. Polish Large Language Model – red.), polski wielki model językowy. Jest to cała rodzina modeli, które są już dostępne dla każdego, kto jest zainteresowany ich wykorzystaniem. Pracujemy nad jego rozwojem poprzez tworzenie nowych zbiorów danych, instrukcji, poprzez nowe treningi. I nie ma modelu docelowego – będziemy starali się podążać za rozwojem AI i poprawiać te modele z miesiąca na miesiąc i z roku na rok.

Głównym obszarem zastosowań PLLuM ma być administracja państwowa i samorządowa. Ma on być wykorzystywany w elektronicznym systemie obiegu dokumentów, a także choćby w mObywatelu jako inteligentny asystent. Ale również każda z firm, każdy z przedsiębiorców i obywateli może bezpłatnie z tego modelu korzystać. Mamy przykłady takich wdrożeń. Chociażby Comarch wykorzystuje model PLLuM w swoim systemie ERP, jego wykorzystanie ogłosił właśnie także PKO BP.

W jakich jeszcze branżach może być wykorzystywany PLLuM?

Jako NASK jesteśmy liderem konsorcjum, które prowadzi prace nad projektem. Działamy z wieloma firmami nad jego wdrożeniem, ale przywilej ujawniania, jakie to firmy, zostawię ich prezesom czy szefom IT. Mogę natomiast powiedzieć o wdrożeniach w administracji. Chcielibyśmy do końca roku uruchomić pilotaż cyfrowego asystenta w mObywatelu. Jeśli chodzi o samorządy, pracujemy z Gdynią, Częstochową czy województwem lubuskim nad zastosowaniem PLLuM w e-administracji. Pracujemy także nad jego wdrożeniem do systemu EZD. COIG działa obecnie na rzecz pozyskania nowej infrastruktury chmurowej, niezbędnej do tego, byśmy mogli uruchamiać rozwiązania PLLuM w ramach EZD RP.

W kontekście AI bardzo ważny jest również temat infrastruktury krytycznej. Jakie jej elementy powinny być objęte szczególną ochroną i jaka może być w tym rola NASK?

Mówiąc o infrastrukturze krytycznej, musimy pamiętać o oddzieleniu dwóch rzeczy. Jedną jest definicja z ustawy, która jest bardzo wąska. Wskazuje systemy konkretnych firm w konkretnych miejscach. Zresztą lista infrastruktury krytycznej nie jest jawna, więc co do zasady nie możemy dyskutować o tym, co jest jej elementem. Natomiast na potrzeby publicystyki oraz w powszechnym rozumieniu posługujemy się dużo szerszyą definicją infrastruktury krytycznej, patrząc na wszystkie usługi, bez których nie wyobrażamy sobie funkcjonowania świata czy nas w tym świecie. Jedną z takich usług jest zaopatrzenie w wodę oraz odbiór ścieków. NASK wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji uruchomił właśnie nabór na projekty dla firm z tego obszaru, gdzie oferujemy 300 mln zł na granty wspierające rozwój nowatorskich projektów, które zabezpieczają głównie systemy automatyki przemysłowej i mają wzmocnić ich odporność na ataki, z którymi niestety mamy do czynienia.

Do jakich branż są skierowane te granty?

Akurat ten konkurs, ogłoszony 1 września, skierowany jest do szeroko rozumianej branży zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków, czyli mówiąc umownie, do firm wodociągowych i oczyszczalni ścieków, ale także np. do telekomów. W zależności od spełnianych przez firmę warunków regulaminu można się ubiegać o dofinansowanie w wysokości od kilkuset tysięcy do nawet ponad miliona złotych na przedsięwzięcia z obszaru cyberbezpieczeństwa.