W raporcie Indeks Millennium – Potencjał Innowacyjności Regionów, który przygotowali ekonomiści Banku Millennium, wskazano, że liderami wdrażania nowych technologii są województwa: mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie i pomorskie. Co ciekawe, nie znalazło się tam województwo śląskie.

Jak mówił Grzegorz Maliszewski, główny ekonomista Banku Millennium, skala przemysłu działającego w danym regionie nie zawsze jest czynnikiem decydującym o innowacyjności.

– W regionach o niskim stopniu uprzemysłowienia, takich jak Białystok, Lublin czy Rzeszów, duży wpływ na potencjał innowacyjny ma kapitał społeczny i wzajemne zaufanie, jakie obserwujemy w tych województwach – mówił Grzegorz Maliszewski podczas prezentacji raportu.

Ekosystem dla biznesu

– Skuteczne wdrażanie innowacji ma miejsce wtedy, gdy sprawnie współpracują ze sobą trzy podmioty: biznes, nauka i władze samorządowe – mówił Rafał Pawełczak, dyrektor naczelny ds. strategii i innowacji KGHM. Jego zdaniem skuteczne wdrażanie technologii istnieje wtedy, gdy oparte jest na efektywnej współpracy biznesu, nauki i władz samorządowych.

Opisując modelową drogę, jaką przebywa pomysł do globalnej komercjalizacji, Paweł Surówka, prezes PZU Życie, wskazywał, że należy stworzyć odpowiedni ekosystem.

– Potrzebne jest „podawanie" sobie ręki między biznesem a nauką. Uczelnia powinna sięgać po seed capital, by rozwinąć pomysł, niezbędne jest otoczenie prawne, kapitał i wsparcie przy wejściu na globalny rynek – mówił Surówka.

Andrzej Gliński, członek zarządu Banku Millennium, wskazywał na potrzebę stworzenia odpowiedniego systemu zachęt, by na współpracy uczelni z biznesem korzystała również nauka. Istotne jest także wypracowanie nowej koncepcji finansowania innowacji.

– Planowanie finansowania w oparciu o środki europejskie jest dużym ograniczeniem. W najbliższych latach będą one coraz mniej dostępne – mówił Gliński.

Paweł Surówka wskazywał, że w Polsce potrzebujemy kapitału zagranicznego, ale nie ze względu na pieniądze, lecz przede wszystkim po to, by przeprowadzić spółkę z lokalnego start- upu na światowe rynki.

Zmieniające się środowisko biznesowe związane z nowymi technologiami dało impuls do reform przedsiębiorstw.

Rafał Pawełczak poinformował, że do końca roku zostanie przedstawiona nowa polityka badawcza spółki powiązana z polityką technologiczną. – To będzie pierwszy tego rodzaju dokument, bo opracowywanie nowych rozwiązań musi być ściśle powiązane z zapotrzebowaniem spółki – mówił Pawełczak.

Szukając nowych dróg

Uczestnicy debaty zwracali uwagę na bariery blokujące w Polsce rozwój innowacji.

Paweł Roszczyk, członek zarządu Grupy Adamed, mówił o długich procesach administracyjnych i braku procedur.

– 30-letnie doświadczenie Grupy Adamed pokazuje, że da się budować na innowacjach. Innowacja to nie tylko produkt, ale także istotne ulepszenie produktu, czy też procesu. Obecnie współpracujemy ze 150 naukowcami w ramach 17 konsorcjów z uczelniami w całej Polsce, jesteśmy liderami w tym zakresie – mówił Paweł Roszczyk.

Zwracał uwagę, że bazując na wieloletniej współpracy z ośrodkami naukowymi, firma widzi potrzebę zmiany podejścia na uczelniach na bardziej komercyjne w zakresie rozwoju innowacji.

– Nie należy premiować za tworzenie publikacji, które często uniemożliwiają patentowanie rozwiązań. Należy raczej myśleć, w jaki sposób zabezpieczyć wiedzę, wynalazek, tak aby go skomercjalizować. Tutaj upatruję największej potrzeby zmian systemowych – wskazywał Roszczyk.

Krzysztof Adamcewicz, dyrektor w Roche Polska, podkreślał, że procedura zatwierdzania badania klinicznego w naszym kraju jest wyjątkowo długa. – W Polsce musimy czekać na to sześć miesięcy, a w sąsiednich krajach trwa to kilka tygodni – mówił.

Andrzej Gliński zwracał uwagę na – jego zdaniem – przykładanie zbyt dużej wagi do nakładów na badania i rozwój jako miary innowacyjności.

– W ostatnich latach skupialiśmy się głownie na kwestii przekazywania funduszy na cele badawczo-rozwojowe, a warto więcej uwagi poświęcić takim zagadnieniom jak zwiększenie wartości dodanej oraz produktywności, co zostało uwzględnione w Indeksie Millennium – zaznaczał Gliński.

Paweł Roszczyk mówił też o potrzebie wsparcia państwa dla dużych polskich firm, które w skali globalnej są firmami małymi, tak aby w starciu ze światowymi graczami miały szansę konkurować na międzynarodowym rynku.

– Oczekujemy od państwa pracy nad instrumentami wspierającymi duże polskie firmy w procesie globalizacji – mówił Roszczyk.

Jaki model

Uczestnicy debaty analizowali drogi poszczególnych krajów do wdrażania innowacji. Omawiano model duński, izraelski i oczywiście amerykański.

Grzegorz Maliszewski wskazywał, że nie ma jednego patentu na innowacje.

– Izrael rozwinął potencjał innowacyjny dzięki m.in. inwestycjom w przemysł zaawansowanych technologii, w tym sektor militarny. Podobny model realizowany jest na Podkarpaciu, gdzie nośnikiem innowacji jest przemysł lotniczy. Tajwan rozwijał się dzięki współpracy z rozwiniętymi krajami i ten model zauważalny jest na Mazowszu, gdzie inwestuje dużo zagranicznych firm, natomiast model duński, czyli wzrost wydajności produktów o niskiej wartości dodanej, widać w Wielkopolsce – mówił Grzegorz Maliszewski.

Mecenas Michał Żukowski z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zwracał uwagę, że do fundamentów, na których wyrósł sukces Doliny Krzemowej, zalicza się duża swoboda regulacji i konsekwentne myślenie „krok do przodu".

– Dobrym tego przejawem jest konkurs DARPA Grand Challenge. W Unii Europejskiej mamy inne fundamenty – z jednej strony strumień publicznych funduszy wsparcia innowacji, ale z drugiej – gorset ograniczających regulacji, na przykład przepisy o pomocy publicznej. Dlatego w Polsce trudno będzie powtórzyć sukces Doliny Krzemowej czy Izraela. Tym, co możemy zrobić, jest korzystanie ze sprawdzonych na świecie praktyk i zbudowanie własnej ścieżki do innowacyjności – mówił Michał Żukowski.

Opinie

Rafał Pawełczak, dyrektor naczelny ds. strategii i innowacji w KGHM

Zarząd KGHM uznał, że kluczowym elementem nowej strategii spółki na lata 2017–2021, nad którą teraz pracujemy, powinno być wprowadzenie polityki innowacyjności jako horyzontalnej polityki, która swoim zasięgiem powinna objąć całą Grupę Kapitałową. Rewidując dotychczasową strategię, stawiamy sobie cel stworzenia polityki innowacyjności opartej o politykę technologiczną oraz badawczo-rozwojową.

Andrzej Gliński, członek zarządu Banku Millennium

W tak szybko zmieniającym się świecie innowacje to jedyna droga do zdobycia przewag konkurencyjnych. Zbudowanie trwałej zdolności do tworzenia i wdrażania innowacji jest warunkiem przesuwania się w górę w globalnym łańcuchu wartości, tworzenia wyższej wartości dodanej, a w konsekwencji osiągnięcia wyższego wzrostu dochodu narodowego. Konieczne jest zdiagnozowanie szans i barier. W naszym raporcie z poziomu ogólnokrajowego zeszliśmy do poziomu województw i poddaliśmy głębszej analizie szanse ich innowacyjności. Raport wskazuje jak duża wśród nich panuje różnorodność zarówno w wyniku ogólnym, ale także w poszczególnych zmiennych określających warunki do zwiększania innowacyjności. Koncentracja innowacji następuje, co nie powinno dziwić, w bogatych regionach i dużych ośrodkach gospodarczych. Mazowieckie i dolnośląskie są najbogatsze mierząc wartością PKB na mieszkańca. Nie jest to jednak reguła, bo już małopolskie i pomorskie to regiony, gdzie PKB na mieszkańca jest poniżej średniej dla kraju. Cechą dużych ośrodków miejskich jest przyciąganie mieszkańców innych regionów. Znamienne jest, że tylko najbardziej innowacyjne regiony mają dodatnie saldo migracji, co bezpośrednio prowadzi do koncentracji talentów. Skuteczna walka o kapitał ludzki, rozumiana nie tylko jako zatrzymywanie własnych talentów, ale też przyciąganie ich z innych regionów, a więc potencjał rozwoju w przyszłości, jest z punktu widzenia budowania lokalnych proinnowacyjnych ekosystemów gospodarczych najważniejszym wyzwaniem dla mniejszych ośrodków. W erze cyfryzacji i możliwości pracy zdalnej, szansą dla nich może być wykorzystanie przewag w obszarze komfortu życia i zaufania międzyludzkiego, przy zapewnieniu warunków do rozwoju. Być może powinny poszukać własnych nisz, dopasować politykę gospodarczą i badawczą do już istniejącego i rozwijającego się lokalnego biznesu i lokalnych specjalizacji, czego świetnym przykładem jest województwo podkarpackie. Wymaga to również poprawy skali i jakości współpracy środowiska naukowego z biznesem.