Zapłacimy za ten kryzys

W 2013 r. polska wymiana handlowa z Ukrainą wyniosła 7,9 mld dol. – nieznacznie więcej niż rok wcześniej. To kraj, z którym mamy solidną nadwyżkę – eksport to 5,7 mld dol. Rosja jest jednym z najważniejszych partnerów handlowych Polski. W ubiegłym roku z ponad 19 mld euro zajmowała drugie miejsce wśród importerów. Eksport był wart ok. 8,1 mld euro – to dla nas piąty co do wielkości rynek.

Co będzie dalej? Rozpatrzymy dwa możliwe scenariusze wydarzeń.

1. Rokowania, ?a potem sankcje wobec Rosji

– To rządzone półautorytarnie państwo ma przestarzałą gospodarkę zasilaną głównie przez surowce. Gdy to źródło wyschnie, może być różnie, ponieważ poparcie społeczeństwa kosztuje – mówi Zygmunt Berdychowski, współzałożyciel Instytutu Studiów Wschodnich. Jego zdaniem nie można zapominać, iż Rosja potrzebuje Europy nie tylko jako odbiorcy ropy i gazu, ale musi importować z UE technologie.

– Putin pokazał, że argumenty gospodarcze są drugorzędne. W sytuacji, gdy stawką jest zwiększenie wpływów i potęgi Rosji, poniesie on dowolne koszty – uważa Wojciech Warski z Business Centre Club.

Jego zdaniem demonstracja siły przez Rosję oznacza, że trudno będzie ją przekonać np. do zniesienia embarga na unijną wieprzowinę. Możliwe są nawet kolejne restrykcje. ?– Rosjanie niemal na pewno użyją argumentu gazowego, przykręcając pod pozorem zaległości kurek gazociągu via Ukraina. Raczej nie odważą się na ten krok w przypadku Nord Streamu – uważa Warski.

Jego zdaniem założenia ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego, że eksport Polski na Ukrainę może spaść w tym roku o 30–40 proc., mogą być niedoszacowane.

Jacek Piechota, prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, podkreśla, że nie ma dziś możliwości rozwiązania problemów ekonomicznych tego kraju bez udziału Moskwy. Z Federacją Rosyjską Ukraina realizuje 40 proc. swoich obrotów handlowych, kolejne miejsce zajmują Chiny, a dopiero trzecie Unia Europejska. Trzeba też wziąć pod uwagę uzależnienie Ukrainy od rosyjskiego gazu i jej dług wobec Gazpromu.

– Trudno sobie wyobrazić, że Zachód będzie pompował w ukraińską gospodarkę pieniądze, które pójdą na spłatę jej rosyjskiego zadłużenia – uważa Jacek Piechota.

Według Eurostatu i GUS w okresie styczeń–sierpień 2013 r. Rosja była czwartym odbiorcą sprzętu AGD z polskich zakładów. Pod względem wartości tego rynku Rosja zajmuje w Europie już drugą pozycję – za Niemcami. – Obawy mamy spore, ponieważ to jeden z niewielu perspektywicznych rynków – mówi jeden z producentów.

– Polska zawsze była swego rodzaju przyczółkiem do podboju wschodnich rynków, dlatego właśnie u nas ulokowano wiele fabryk. Embargo byłoby dla nich fatalnym rozwiązaniem, a potencjalny konflikt to już katastrofa. Dzisiaj to jeden z najszybciej rosnących rynków – mówi Wojciech Konecki, dyrektor generalny CECED Polska, związku pracodawców branży AGD.

W przypadku sprzętu do gotowania (kuchnie, piekarniki, płyty grzewcze) Rosja jest ich największym odbiorcą z niemal 20-proc. udziałem. Embargo najmocniej uderzyło by w Amikę Wronki, obecną tam z marką Hansa. W 2013 r. spółka miała z tego kraju 434,2 mln zł przychodów, a w Polsce 592,5 mln zł.

Rosja i Ukraina to jedni z największych odbiorców małego sprzętu AGD – w tym drugim kraju szczególnie znany jest Zelmer.

W przypadku żywności i towarów rolnych Rosja jest naszym trzecim rynkiem eksportowym. Sprzedajemy tam za ponad 1,25 mld euro rocznie. W eksporcie Polski do Rosji nadal dominują wyroby elektromaszynowe i chemiczne z 60-proc. udziałem.

– Do wojny raczej nie dojdzie, choć dzisiaj możliwe jest bardzo wiele scenariuszy. Wydawało się, że po tylu doświadczeniach w tej części Europy nigdy nie dojdzie do tak dużego zagrożenia konfliktem, ale trzeba się z wojną liczyć. Podobnie jak z powstaniem kadłubowego państwa w ramach Ukrainy, sterowanego przez Rosję – twierdzi Zygmunt Berdychowski.

2. Eskalacja ?aż do konfliktu zbrojnego

– Nie można zapominać o jednym – na Ukrainie dopiero doszło do rewolucji, nastroje społeczne są napięte i bardzo antyestablishmentowe. Gdyby w tej sytuacji doszło do konfliktu, skutki mogłyby być opłakane – ostrzega Zygmunt Berdychowski.

W przypadku wojny i całkowitego wstrzymania wymiany handlowej skutki dla polskich firm byłyby ogromne. – Choć ciągle mówimy o UE, to Rosja inaczej rozmawia z Polską, a inaczej z Niemcami. Wojenne załamanie my odczulibyśmy najmocniej – mówi jeden z eksporterów obecny w Rosji.

– Kraj ten skompromitował się jako potencjalne miejsce do inwestycji, nikt rozsądny bez państwa za plecami nic już w Rosji nie zbuduje – mówi kolejny przedsiębiorca.