Za nami XIX edycja rankingu audytorów. Jak co roku zwycięzców wyłoniliśmy na podstawie nadesłanych ankiet. Walka o pozycje w zestawieniu w tym roku była bardzo zacięta: o poszczególnych miejscach decydowały ułamki punktów. Natomiast skład pierwszej dziesiątki jest taki sam jak przed rokiem.

XIX edycja rankingu audytorów
Poznaj zwycięzców zestawienia „Rzeczpospolitej”

Liderzy pod lupą

KPMG już wielokrotnie wygrywało w rankingu „Rzeczpospolitej". Teraz przejęło pałeczkę lidera od zeszłorocznego zwycięzcy, czyli od firmy EY. Na drugie miejsce awansowało PwC. Firmie pomógł w tym mocny wzrost przychodów i zatrudnienia. Te pozycje urosły również w KPMG, które dodatkowo może się pochwalić największą liczbą biegłych rewidentów z polskimi licencjami (uwzględnionymi w sprawozdaniu do PIBR). Trzecie miejsce w rankingu przypadło wspomnianej już firmie EY, a za nią uplasowało się Deloitte.

Tegoroczny zwycięzca ma za sobą udany rok. Nie ukrywa jednak, że 2020 dla całej branży audytorskiej nie będzie łatwym okresem. – Potrzeba wiele wysiłku i determinacji, by w sytuacji szybko zmieniających się warunków zewnętrznych i ogromnej niepewności odpowiednia wysoka jakość badania sprawozdania finansowego została utrzymana – mówi Marek Gajdziński, szef działu audytu w KPMG.

Co ciekawe, miejsca od czwartego do ósmego przypadły dokładnie tym samym podmiotom co przed rokiem. Odpowiednio są to: wspomniane już Deloitte Audyt, BDO, Grant Thornton, Grupa PKF Consult i Mazars. Natomiast lokatami zamieniły się firmy zamykające pierwszą dziesiątkę, czyli UHY ECA (teraz jest 9.) oraz HLB (10.).

Niezaprzeczalna jest dominacja wielkiej czwórki, czyli grup Deloitte, EY, KPMG i PwC. Jednak firmy średniej wielkości systematycznie umacniają swoją pozycję. To właśnie w tej grupie mamy liderów pod względem dynamiki zeszłorocznych przychodów. Rosnące znaczenie firm średniej wielkości widać również w naszym rankingu: od wielkiej czwórki dzieli je stosunkowo niewielki dystans – pod względem punktów, bo oczywiście skalę biznesu mają zdecydowanie mniejszą.

Dobrze pokazują to dane dotyczące przychodów wielkiej czwórki. Jeśli za rynek przyjmiemy 100 proc. obrotów wypracowywanych przez firmy audytorskie, które wzięły udział w naszym rankingu, to aż 85 proc. udziałów przypada na cztery największe podmioty. Oznacza to wzrost o 1 pkt proc. w stosunku do roku wcześniejszego. Nieco mniejszą dominację wielkiej czwórki mamy natomiast w samym segmencie audytu. Nie powinno to dziwić, ponieważ gros przychodów największych grup audytorskich pochodzi nie z badania sprawozdań finansowych, ale ze świadczenia usług doradczych.

Biznes z ludzką twarzą

Nasz ranking bazuje na twardych, policzalnych danych, ale przecież nie wszystko da się zmierzyć. Jednym z takich obszarów jest działalność prospołeczna. Jak się okazuje, nie brakuje w Polsce firm audytorskich, które prowadzą fundacje, pomagają lokalnym społecznościom i organizują akcje charytatywne. Warto to docenić. W tegorocznej edycji badania o swojej działalności prospołecznej poinformowały takie firmy jak: Agencja Biegłych Rewidentów Tax-2, Grupa Pro Audit, Ecovis System Rewident, Firma Audytorska Interfin, EY Polska, KPMG, Audit and Tax Group, HLB Poland, UHY ECA, Morison Finansista Audit, PwC, Polska Kancelaria Audytorska oraz Polininvest-Audit.

Skala działalności prospołecznej poszczególnych firm jest oczywiście różna. Te mniejsze wspierają z reguły jedną fundację lub stowarzyszanie. Z kolei w przypadku większych podmiotów lista realizowanych inicjatyw bywa całkiem długa. I tak na przykład PwC wymienia m.in. Fundację Polsat, Powiślańską Fundację Społeczną, Fundację Hospicjum Onkologiczne św. Krzysztofa czy też Federację Polskich Banków Żywności.

Z kolei firma EY od kilkunastu już lat jest audytorem ogólnopolskiego konkursu o tytuł Dobroczyńca Roku, organizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. W zeszłym roku EY zaangażowało się też m.in. w audyt pro bono Fundacji Dobrych Inicjatyw.

Działalność prospołeczna to nie tylko kwestia wizerunkowa. Długoterminowe strategie, uwzględniające szeroko rozumiany interes społeczny, na dłuższą metę zawsze procentują.

Rynek ewoluuje

Choć założeniem znowelizowanej ustawy o biegłych rewidentach było zmniejszenie koncentracji rynku, to zasadniczych zmian w tym zakresie nie widać. Można nawet mówić o wzrośnie koncentracji, ponieważ gros mniejszych firm audytorskich w obliczu coraz większych wyzwań wypadło z rynku. Upadły lub zmieniły profil na inną, mniej obwarowaną przepisami działalność.

Statystyki potwierdzają, że firm audytorskich jest coraz mniej. Podobnie jak biegłych rewidentów podejmujących pracę w usługach rewizji finansowej.

– Wykonywanie zawodu wymaga stałych nakładów na technologię, rozwoju kompetencji zarówno twardych z zakresu rachunkowości i rewizji finansowej, jak i miękkich. Audytor dnia dzisiejszego i jutra to przywódca, strateg oraz mentor – podkreśla Ewa Jakubczyk-Cały, partner zarządzający PKF Consult. Dodaje, że kompetencje merytoryczne są bazą wiedzy absolutnie niezbędną, ale niewystarczającą do wykonywania zawodu, w czasie kiedy występuje zmienność warunków rynkowych, technologii, postaw i mentalności ludzkiej. A to z kolei wymaga pieniędzy i czasu.

Reprezentanci branży, którzy wzięli udział w tegorocznym rankingu, zgodnie potwierdzają, że koszty ich działalności w ostatnich latach mocno wzrosły. Uwagę na to zwraca również samorząd zawodowy biegłych rewidentów.

– Obowiązują nas międzynarodowe standardy badania sprawozdań finansowych. To z kolei konieczność wdrożenia w firmach wielu dodatkowych rozwiązań, jeszcze lepszego systemu kontroli wewnętrznej, przeszkolenia ludzi. Nie zapominajmy też, że w nowej ustawie nadzorem objęto usługi pokrewne, takie jak przeglądy czy kompilacje. To także zwiększa ich koszt – podkreśla Barbara Misterska-Dragan, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Dodaje, że dokumentacja powinna być dziś prowadzona w formie elektronicznej, a digitalizacja kosztuje. Wzrosła też opłata z tytułu nadzoru.

Postulaty branży

Przedstawiciele samorządu alarmują, że w obecnej sytuacji spowodowanej koronawirusem konieczne są zmiany przepisów.

– Jeden postulat już został spełniony. Przesunięto termin publikacji sprawozdań rocznych. Ponadto od pewnego już czasu wskazujemy, że należy zrezygnować z obowiązku przygotowywania i publikowania raportów kwartalnych. Postulat ten nabiera szczególnego znaczenia w obliczu epidemii, która poważnie zaburzyła funkcjonowanie gospodarki – wskazuje szefowa KRBR. Dodaje, że według przepisów raporty za pierwszy kwartał 2020 r. powinny zostać opublikowane najpóźniej do końca lipca. Sytuacja zmienia się jednak niezwykle dynamicznie, przez co informacja kwartalna traci na znaczeniu i nie przedstawia istotnej wartości dla jej odbiorców, za to większego znaczenia nabierają obowiązki dotyczące przekazywania raportów bieżących w wymaganych terminach i w wymaganym zakresie.

– Zaproponowaliśmy Komisji Nadzoru Finansowego, aby obowiązek sporządzenia i opublikowania raportów kwartalnych za okres kończący się 31 marca 2020 r. przez spółki publiczne został zniesiony – informuje Misterska-Dragan. Dodaje, że samorząd poprosił też o rozważenie zniesienia w ogóle obowiązku sporządzania i publikowania raportów kwartalnych.

– Przyniosłoby to obniżenie kosztów funkcjonowania spółek publicznych, nie powodując jednocześnie negatywnych skutków dla uczestników rynku, gdyż wszystkie istotne informacje powinny być przekazywane raportami bieżącymi. Takie rozwiązanie byłoby też zgodne z obowiązującymi regulacjami unijnymi – uzasadnia szefowa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.

Strategie na trudny rok

Wszystko wskazuje, że ten rok dla polskiej gospodarki, w tym dla firm audytorskich, będzie bardzo trudny. O tym, jak branża sobie poradziła, przekonany się za rok – podczas kolejnego rankingu. Istnieje ryzyko, że niewiele firm będzie mogło pochwalić się tak imponującą dynamiką przychodów i wzrostem zatrudnienia jak w 2019 r. Czas kryzysu i zbliżającej się recesji nie jest dobrym momentem na dynamiczną ekspansję. Nie brak głosów, że w ostatecznym rozrachunku beneficjentem trwającego kryzysu będą podmioty największe – zgodnie z regułą, że duży może więcej.

Małe firmy nie stoją jednak na straconej pozycji. Mogą na przykład łączyć swoje siły. Zachęca do tego Pro Audit, który pierwszy konsolidacyjny krok ma już za sobą.

– To bardzo ważne, żeby mniejsze firmy podejmowały aktywne działania, by na bieżąco dostosowywać się do ciągłych zmian, dzięki czemu nie tylko największe firmy audytorskie będą miały możliwość utrzymania się oraz dalszego rozwoju na rynku – przekonuje Mirosław Kośmider, partner w Pro Audit.

Metodologia

Ranking powstaje na podstawie ankiet. Uwzględniliśmy osiem kryteriów:

- przychody z czynności rewizji finansowej stanowiące podstawę naliczenia opłaty z tytułu nadzoru w 2019 r. – waga 20 proc.

- przychody z wykonania innych usług atestacyjnych, które nie stanowią podstawy naliczenia opłaty z tytułu nadzoru, zawarte w raporcie przejrzystości z wyłączeniem usług podatkowych – waga 5 proc.

- przychody z czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego w 2019 r. – waga 10 proc.

- liczba czynności rewizji finansowej przeprowadzonych w 2019 r. (obligatoryjnych i fakultatywnych) – waga 20 proc.

- liczba czynności rewizji finansowej przeprowadzonych w 2019 r. w jednostkach zainteresowania publicznego (obligatoryjnych i fakultatywnych) – waga 5 proc.

- przeciętna cena czynności rewizji finansowej – waga 10 proc.

- liczba biegłych rewidentów z polskimi licencjami uwzględnionych w sprawozdaniu do PIBR – waga 20 proc.

- zatrudnieni przy audycie – waga 10 proc.