Polska gospodarka nadal wydaje się dość odporna na negatywne skutki globalnego spowolnienia. Mimo to wyniki badań przeprowadzonych przez KPMG w styczniu i lutym 2009 r., przedstawione w raporcie „Redukcja kosztów – doraźna potrzeba czy długofalowe działanie”, pokazują, że aż dziewięć na dziesięć przedsiębiorstw planuje wdrożyć programy redukcji kosztów.
Dylematem, przed którym stoją ich zarządy, jest kwestia, jak ciąć, by jednocześnie ryzyko negatywnych konsekwencji w przyszłości było ograniczone do minimum. Tym, co wyróżnia firmy dobrze zarządzane, jest umiejętność znalezienia właściwych proporcji między ograniczeniem kosztów a zachowaniem w nienaruszonej postaci know-how i kapitału intelektualnego organizacji, który będzie warunkował jej rozwój w przyszłości. Nie od dziś wiadomo, że największy zwrot z inwestycji przynosi wiedza. Dostęp do kapitału finansowego jest obecnie trudniejszy niż jeszcze kilka miesięcy temu, natomiast kapitału intelektualnego każda duża firma ma pod dostatkiem. Pytanie, czy potrafi go skutecznie wykorzystać, by nie tylko przetrwać spowolnienie gospodarcze, ale – co ważniejsze – wyjść z niego silniejsza.
Na kapitał intelektualny organizacji składają się wiedza pracowników, ich doświadczenie, zasoby informacji i wiedzy przechowywane w postaci drukowanej i elektronicznej, ale też innowacyjne modele biznesowe, patenty, wizerunek firmy, jej reputacja, procedury, systemy informatyczne, a nawet kultura organizacji. Kapitał intelektualny to wszystko, czego nie znajdziemy w sprawozdaniach finansowych, a co buduje wartość firmy. Aby skutecznie zarządzać tak nieuchwytnymi aktywami, duże firmy potrzebują sprawnego systemu zarządzania wiedzą, na który składają się z jednej strony metody organizacyjne, a z drugiej narzędzia informatyczne, takie jak: portale korporacyjne, systemy lokalizacji wiedzy/ekspertów czy systemy zarządzania pomysłami pracowników.
Niektóre firmy, czego najlepszym przykładem jest branża konsultingowa, poza kapitałem intelektualnym nie mają innych cennych zasobów. I niemal do perfekcji opanowały metody zarządzania wiedzą, którymi później dzielą się z klientami. Dlatego cieszy nas fakt, że mimo spowolnienia gospodarczego zaobserwowaliśmy zwiększoną liczbę zapytań od firm, które szukają sposobów na podniesienie innowacyjności i efektywności zarządzania kapitałem intelektualnym. Firm, które właśnie w zarządzaniu wiedzą upatrują panaceum na obecną sytuację rynkową.
W 2004 roku Zespół KPMG ds. Zarządzania Wiedzą i Badań Rynkowych opracował raport „Zarządzanie wiedzą w Polsce”. Od tego momentu KPMG śledzi rozwój przedsiębiorstw pod tym kątem. Niestety, w ciągu ostatnich pięciu lat sytuacja się nie poprawiła. Najnowsze badania pokazują, że nadal 70 proc. największych firm znajduje się na początkowym etapie wdrażania systemów zarządzania wiedzą (tzw. etap chaosu), na którym nie występuje powiązanie zarządzania wiedzą z celami organizacji, a wykorzystanie jej w praktyce ma charakter przypadkowy i nieformalny. Jest to wynik nawet nieznacznie gorszy do tego sprzed pięciu lat.
