Hamlet z Hollywood

Londyn, za dziesięć 7 rano. Pada deszcz. W okolicy Leicester Square pusto. Aż trudno uwierzyć, bo wieczorami są tu nieprzebrane tłumy – wiją się kolejki: do kin, knajp i te najdłuższe – do kiosków z biletami teatralnymi. Nic, że kosztują krocie, chętni są zawsze. Spektakle na West Endzie to międzynarodowy biznes, turystyka teatralna. Przyjeżdża się na bestsellerowe musicale: "Chicago", "Hair" czy "Króla Lwa". Ostatnio coraz częściej można oglądać spektakle dramatyczne z udziałem filmowych sław. Tyle że dla nich trzeba wcześnie wstać.

Teraz, o poranku, kolejka jest tylko jedna i niepozorna. Na schodkach przed wejściem do Wyndham's Theater siedzi kilka młodych dziewczyn, dalej na chodniku para w średnim wieku, dwie starsze panie z Japonii, czterech kumpli z Kalifornii, za nimi – ja. Podobnie jak reszta przygotowałam się na trzygodzinne czekanie: mamy kawę, kanapki, gazety.

Wczesne koczowanie to jedyny sposób, by się dostać na dzisiejszy spektakl. Bilety dawno wyprzedane. Ale Wyndham's ma specjalną pulę wejściówek "z dnia", kasa otwiera się o 10.

O co tyle hałasu? Przy drzwiach teatru zawisł potężny plakat. Czerwonymi literami wydrukowano na nim: "Hamlet". Z ciemnego tła wyłania się twarz Jude'a Law. Hollywoodzki gwiazdor zebrał od krytyków pochwały, któryś orzekł nawet: "Teatr nie będzie już taki sam!". Law grał wcześniej w Royal Shakespeare's Company i National Theatre, "Hamlet" to jego powrót na scenę. Ale nastolatki, które jako pierwsze zjawiły się pod teatrem, nie dlatego przyszły. Kochają Lawa za urodę i filmowe role w "Holiday", "Drodze do zatracenia" czy "Wzgórzu nadziei". Angielskie dzienniki piszą, że Law przyciągnął do teatru nowe pokolenie.

Szanse, by go dziś zobaczyć, są duże, bo gra dwa razy – popołudniówkę o 14.30 i spektakl wieczorny o 19.30. Do wzięcia jest 16 miejsc siedzących w lożach i kilkadziesiąt wejściówek. W ciągu godziny kolejka urosła do 100 osób, później zakręcała wokół teatru. Lało, ale nikt się nie ruszył.

– Sprawdziłem, tam jest jeszcze gorzej. Zero szans! – przemoczony chłopak zsiada z roweru i podchodzi do stojącego za mną brodatego Amerykanina. Był po drugiej stronie Tamizy, pod National Theatre. Tam wije się identyczna kolejka, ale pierwsi przyszli już przed 5 rano. Bo i stawka wyższa – Helen Mirren gra Fedrę. Także po południu i wieczorem, więc jeśli się ma partnera, który zajmie miejsce w drugim ogonku, można jednego dnia zobaczyć obie gwiazdy. Mirren w tragedii Racine'a jest fenomenalna – zgadzają się w tej sprawie krytycy i widzowie. Recenzje rewelacyjne, a pytani o bilety kasjerzy uśmiechają się z politowaniem. Zdobywczyni Oscara za rolę "Królowej" występuje do końca sierpnia, a miejsc nie ma od tygodni.

– Zawsze działacie w tandemie? – pytam zmokniętego rowerzystę i brodatego. Ten drugi trzyma w ręku magazyn "Time Out", przewodnik po kulturalnych wydarzeniach Londynu. Sekcja "Teatr" pozakreślana i pognieciona. – Przyjeżdżamy raz w roku na tydzień i oglądamy, ile wlezie – mówi brodacz. Mieszkają w San Francisco, mówią, że przynajmniej raz w tygodniu udaje im się tam zobaczyć dobre przedstawienie.

W Londynie są od wczoraj i od razu pobiegli do Old Vic Theatre na "Wiśniowy sad" z Ethanem Hawkiem. W bieżącym londyńskim repertuarze jest jeszcze "Czekając na Godota" z sir Ianem McKellanem, który zyskał światowy rozgłos po zagraniu w filmowej wersji "Ryszarda III" – jego bohater do złudzenia przypominał Hitlera. Później był też szlachetnym Gandalfem we "Władcy pierścieni". Na scenie Donmar Warehouse w miniony weekend premierę miał "Tramwaj zwany pożądaniem". W roli Blanche Dubois chwalona przez krytyków Rachel Weisz.

Jeszcze niedawno na afiszu byli: Judi Dench (bondowska M, laureatka Oscara za ośmiominutową obecność na ekranie w "Zakochanym Szekspirze") jako Madame de Sade, Patrick Stewart znany z dowodzenia ekipą Star Treka jako Makbet oraz Ralph Fiennes w "Edypie" i Ewan McGregor w "Otellu".

We wrześniu znów się zacznie. W nowym sezonie Kevin Spacey wystąpi w Old Vic w "Inherit of the Wind". Wcieli się w nauczyciela skazanego za wykładanie teorii Darwina. A Kenneth Brannagh, jeden z najważniejszych na świecie speców od Szekspira, zagra "Iwanowa" na scenie Wyndham's. Tymczasem Jude Law pojedzie za ocean. Już teraz można kupować bilety na "Hamleta" w broadwayowskim Broadhurst Theater – w ofercie online kosztują od 120 do 250 dolarów, to kilkakrotnie drożej niż na West Endzie. Ale naprawdę drogo będzie dopiero w styczniu 2010 r., gdy "Hamlet" zostanie przeniesiony na scenę nowojorskiej Metropolitan Opera. Tam ceny sięgają 650 dolarów.

[srodtytul] Sezon z gwiazdami[/srodtytul]

W nadchodzącym sezonie Law będzie miał na Broadwayu sławną konkurencję, bo coraz więcej teatrów zatrudnia filmowe gwiazdy, by zwiększyć zyski. Żeby wystawić tam spektakl, trzeba zainwestować minimum 2,5 mln dolarów, a tylko jedno na pięć przedstawień się zwraca. Udział hollywoodzkiej sławy zawsze zwiększa frekwencję. A ta w zeszłym roku spadła na Broadwayu o pra

wie 8 proc. Tylko dzięki wyższym cenom biletów straty wyniosły w czasie kryzysu jedynie 2 proc. W ubiegłym sezonie Broadway zarobił rekordowe 943 mln dolarów.

Także dzięki supergwiazdom. Julię Roberts w "Three Days o Rain" krytyka zrugała, ale spektakle zostały wyprzedane. Bestsellerem był i "Equus" z Danielem Radcliffem, czyli Harrym Potterem, który na scenie (i na plakacie) pojawiał się nago. Widzów przyciągał Morgan Freeman w "The Country Girl", pierwszej teatralnej roli od 20 lat. Wcześniej można było oglądać Kevina Spacey i Antonio Banderasa oraz Kristin Scott Thomas jako Arkadinę u Czechowa – najpierw zachwyciła tą rolą West End, potem zawiozła ją do Nowego Jorku. Teraz postanowiła śpiewać, ale żeby zobaczyć ją w tym nietypowym wcieleniu, trzeba się wybrać jesienią do Paryża.

Na Broadwayu od początku września będzie gorąco – dziesiąta wielka premiera: James Bond, czyli Daniel Craig, zagra z Hugh Jackmanem, gwiazdą filmowego hitu "X -Men". Wystąpią w "Steady Rain" (bilety w Internecie od 300 do 700 dolarów). Poza Broadwayem jeszcze większe atrakcje. Nowojorski Public Theater od 12 września wystawia "Otella" z Philipem Seymourem Hoffmanem. Tam też w październiku światowa premiera "Idiot Savant" z Willemem Defoe. Bilety będą drogie, ale właśnie dzięki Public Theater, instytucji działającej od połowy lat 50., latem nie trzeba bankrutować, by zobaczyć wielkich aktorów. A dokładniej – największych.

[srodtytul]Oscarowa kolejka [/srodtytul]

Meryl Streep jako Arkadina w "Mewie" robi na scenie gwiazdę – aktorski i akrobatyczny popis oglądają blisko 2 tysiące ludzi. W Central Parku. Za darmo. Tak było latem 2001 r. Stały jeszcze wieże Światowego Centrum Handlu. Stali też zdeterminowani miłośnicy teatru. Wśród nich mój znajomy. Znalazł się w kolejce o 21, spędził tak całą noc i jeszcze pół dnia. Darmowy bilet można otrzymać dopiero o 13, w dniu spektaklu. Trzeba się ustawiać wzdłuż wyznaczonej linii, nie w parku, który jest zamykany na noc, a od zachodniej strony 81. ulicy. Porządku i bezpieczeństwa pilnują pracownicy Public Theater i policja.

Każdy może dostać najwyżej dwa bilety. Do kolejki nie można dołączyć, zabronione jest zaklepywanie miejsc i wychodzenie z niej na dłużej niż to konieczne. Kto nie stosuje się do reguł, biletu nie dostanie. Każdego lata Public Theater pokazuje w Central Parku dwa przedstawienia. Jedno z nich to dzieło Szekspira. Właśnie zakończył się letni cykl "Wieczoru Trzech Króli" z udziałem Anne Hathaway – jej stylową przemianę oglądaliśmy w "Diabeł ubiera się u Prady". Od 11 sierpnia wystawiane będą "Bachantki" w reżyserii Joanne Akalaitis, która chce dzieło Eurypidesa pokazać zgodnie ze starożytną tradycją – za darmo, pod gołym niebem. Muzykę do spektaklu napisał jej były mąż Philip Glass.

Wystawiona w 2001 r. "Mewa" była najgłośniejszym publicznym spektaklem ostatniej dekady. Nie tylko dzięki Meryl Streep, która tym przedstawieniem wróciła na scenę teatru po 17 latach i wystąpiła za tzw. scale, czyli najniższą aktorską stawkę. To było wydarzenie typu "all-stars", grali także: Kevin Kline, Christopher Walken, John Goldman, Philip Seymour Hoffman i Natalie Portman. A reżyserował Mike Nichols, twórca filmowego "Absolwenta" i "Aniołów w Ameryce". W Central Parku przedstawienia w oscarowej obsadzie zdarzają się co kilka lat, występowali tam m.in. Morgan Freeman, Martin Sheen i Al Pacino – ten ostatni przed 22 laty, ubrany w togę w "Juliuszu Cezarze".

Jeśli spadnie deszcz, aktorzy i widzowie muszą czekać – spektakl zostanie wystawiony później albo innego dnia. Zwrotu ani wymiany biletów nie będzie. Do amfiteatru można wejść dokładnie pół godziny przed spektaklem.

[srodtytul]Wściekły Szekspir [/srodtytul]

Podobnie jest na West Endzie. Punktualnie o 19 Wyndham's Theater otwiera zabytkowe drewniane drzwi. Na zewnątrz, mimo nieustającego deszczu, wciąż stoi kolejka. Ludzie liczą, że w ostatniej chwili trafią im się nieodebrane bilety. Kilkorgu dziś się poszczęści.