Sytuacja na polskim rynku sztuki w 2010 r.

Rynek sztuki 2010: Poszukiwane są przede wszystkim prace klasyków współczesności. Klienci wolą kupić mniejszy format, wybrać papier zamiast płótna, byleby było to dzieło wybitnego artysty

Publikacja: 14.04.2011 01:15

Tadeusz Dominik, Pejzaż, olej, płótno, 73 x 92, 2010 dzięki uprzejmości Galerii Sztuki Wirydarz

Tadeusz Dominik, Pejzaż, olej, płótno, 73 x 92, 2010 dzięki uprzejmości Galerii Sztuki Wirydarz

Foto: Archiwum

Większość galerii sztuki współczesnej nie narzeka na wielkość ubiegłorocznej sprzedaży. Jednak dla niektórych 2010 r. okazał się bardzo trudny.

– Zeszły rok to była walka o przetrwanie. Warszawska Starówka z wielu powodów stała się miejscem martwym, ciemnym, bez turystów. Nadal najwięcej emocji wzbudzają klasycy: Gierowski, Ziemski, Tchórzewski, artyści, z którymi zaczynaliśmy 40 lat temu – mówi Mirosława Arens, właścicielka Galerii Zapiecek.

Zobacz galerie uczestniczące w tworzeniu rankingu

W warszawskiej Galerii Milano dobrze sprzedawały się prace Grupy Luxus, Włodzimierza Pawlaka i Jacka Sienickiego. Ale ubiegłego roku też nie zalicza ona do udanych.

Dla Andrzeja Starmacha, właściciela krakowskiej Starmach Gallery, 2010 r. był dobry pod każdym względem.

– Nie sprawdziły się przewidywania, że kryzys dosięgnie światowego rynku sztuki z taką samą mocą jak rynku finansowego. W 2010 r. jeden z największych domów aukcyjnych, Christie's, zanotował ponad 50-proc. wzrost obrotów w porównaniu z 2009 r. Natomiast w Sotheby's wartość sprzedaży tylko na aukcjach wyniosła 4,2 mld dolarów, blisko dwukrotnie więcej niż rok wcześniej. W Polsce po kilku miesiącach ostrożniejszych zakupów wszystko wróciło do równowagi. W zeszłym roku po raz ósmy wzięliśmy udział w Art Basel w Bazylei, najbardziej prestiżowych targach sztuki na świecie. Jak zwykle w naszej ofercie pojawiły się dzieła m.in. Henryka Stażewskiego, Ryszarda Winiarskiego, Jerzego Nowosielskiego. Sprzedaż była zadowalająca. Do dobrych kolekcji trafiły m.in. rzeźba Aliny Szapocznikow „Kroczące usta" (około 100 tys. euro) oraz obraz Romana Opałki z cyklu „Alfabet grecki", ostatni sprzed serii liczonych, dlatego tańszy (ponad 100 tys. euro). Doceniono też abstrakcje Jerzego Nowosielskiego – mówi Andrzej Starmach.

Bez kominów cenowych

Zdaniem Stefana Szydłowskiego, właściciela warszawskiej Stefan Szydłowski Gallery, w ubiegłym roku nie było fajerwerków, ale zainteresowanie dziełami Wojciecha Fangora, którego galeria reprezentuje, było spore. Najbardziej poszukiwane są popartowskie oleje Fangora z lat 60. i 70. (od 100 do 200 tys. zł).

Dla Galerii Piotra Nowickiego 2010 r. również był stabilny. Uwaga koneserów skupiała się na pracach klasyków, szczególnie wczesnych, z lat 50. i 60.

– Nie było kominów cenowych. Klienci, z przewagą rodzimych, szukają prac lepszych niż te wystawiane na aukcjach, ale w niższych, okazyjnych cenach – mówi Piotr Nowicki.

Mniejszy format, dobre nazwisko

W zeszłym roku na rynku sztuki był dość duży ruch. – Rozrosła się grupa kolekcjonerów, zarówno tych zainteresowanych młodymi artystami, jak i preferujących twórców z pokolenia lat 80., artystów związanych z Gruppą, Grupą Luxus – mówi Klima Bocheńska, właścicielka warszawskiej Bocheńska Gallery. – Powodzenie mieli też niezależni wybitni malarze tej epoki, tacy jak Olga Wolniak, Sławek Ratajski, Andrzej Zwierzchowski. Początek ich kariery przypadł na trudny okres i w sensie politycznym, i finansowym. Teraz zajęli należne im miejsce na rynku sztuki. Ceny ich prac wynoszą od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

W warszawskiej Galerii Fibak najczęściej poszukiwane są wybitne prace Wojciecha Fangora, Stefana Gierowskiego czy Magdaleny Abakanowicz. Także do Galerii Le Guern trafiają ci, którzy szukają prac uznanych już artystów: Tomasza Ciecierskiego, Zofii Kulik czy Roberta Maciejuka.

– Coraz więcej osób ryzykuje i stawia na młodych artystów (od 1600 zł). Jednak wśród moich klientów przeważają ci, którzy wolą wybrać mniejszy format czy pracę na papierze, ale jednak Dwurnika, Dobkowskiego, Tarasina czy Fijałkowskiego. Działa magia nazwiska – mówi Janina Górka-Czarnecka, właścicielka krakowskiej Galerii Artemis.

– Obecnie można kupić prace: Jerzego Nowosielskiego za 95 tys. zł, Fijałkowskiego za 58 tys. zł, Kantora za 42 tys. zł, Tarasina za 85 tys. zł. Do niedawna panowała moda na obrazy z lat 60. Każdy artysta z tych czasów był chętnie widziany. Łączyła ich wspólna wrażliwość, nowoczesność, uwolnienie się od sugerowanego realizmu, wprowadzenie mocnych faktur. Drogie płótna kupują lekarze, prawnicy, deweloperzy. Nie muszą już oszczędzać na ich zakup. Na ogół przychodzą bez wsparcia ekspertów. Mają zaufanie do mojej galerii. Podobnie jak ci, którzy przeprowadzają transakcje przez Internet – dodaje Janina Górka-Czarnecka.

Piotr Zieliński, kustosz lubelskiej Galerii Wirydarz, ocenia 2010 r. bardzo dobrze. Jego galerię, należącą do nielicznych w tym regionie, odwiedziło kilka tysięcy osób. Wzięła ona udział w zakończonych sukcesem akcjach charytatywnych. Właściciela zmieniło ponad 100 obrazów. Najwyższe ceny osiągnęły prace Kiejstuta Bereźnickiego, Tadeusza Dominika, Juliusza Joniaka (od 12 tys. do 30 tys. zł).

Na rynku pojawiła się nowa grupa kolekcjonerów ilustracji dziecięcej. Wykładają oni od 1 tys. do 10 tys. zł na prace o tej tematyce (m.in. Józefa Wilkonia, Mariana Walentynowicza). W tej dziedzinie sztuki wyspecjalizowała się warszawska Galeria Grafiki i Plakatu.

Bolączki polskich marszandów

Brak mecenatu państwowego, który wpłynąłby na ożywienie polskiego rynku sztuki, brak zamożnej klasy średniej oraz ludzi regularnie kupujących sztukę – na to polskie galerie narzekają najbardziej. Wiele z nich wskazuje na nielojalność artystów. Często galeria jest traktowana tylko jako okno wystawowe. Gdy trafi się klient, praca jest wycofywana.

Galerie obawiają się także sprzedaży za pośrednictwem Internetu oraz zbyt często organizowanych aukcji sztuki (zwłaszcza młodych artystów), na których ceny wywoławcze zaczynają się od 500 zł. W galeriach ci sami artyści chcą uzyskać wyższe ceny, co nie zawsze jest już możliwe.

Poza tym w handlu sztuką pojawia się coraz więcej pośredników, wolnych strzelców. Problemem jest też nieuczciwa konkurencja. Niektóre galerie są fundacjami, gdy chodzi o pozyskanie dotacji, a jednocześnie normalnie sprzedają sztukę na zagranicznych targach.

Być może lekiem na te bolączki byłoby powołanie na wzór zachodni stowarzyszenia galerii?

Ceny dzieł wybitnych polskich artystów (przykłady)

- Roman Opałka > tryptyk z cyklu obrazów liczonych „Opałka 1965-1" (londyński Christie's) – ponad 1 mln dolarów; jest to obecnie rekordowa cena pracy polskiego żyjącego artysty na zagranicznej aukcji > obraz z cyklu „Alfabet grecki", ostatni sprzed serii liczonych – ponad 100 tys. euro > „Opałka 1965" (Desa Unicum) – 95 tys. zł; to krajowy rekord dotyczący współczesnej pracy na papierze

- Mirosław Bałka > kilkadziesiąt tysięcy dolarów za instalacje na aukcji do ponad 100 tys. dolarów w galeriach

- Alina Szapocznikow > „Kroczące usta" – około 100 tys. euro

- Andrzej Wróblewski > „Garbuska" – 390 tys. zł; jest to ubiegłoroczny rekord na krajowej aukcji (Rempex) wśród dzieł współczesnych

- Jerzy Nowosielski > „Porwanie Europy" (Polswiss) – 295 tys. zł; prace w galeriach – ok. 100 tys. zł

- Tadeusz Kantor > „Człowiek z parasolami" (Desa Unicum) – 295 tys. zł; prace w galeriach – od kilkudziesięciu tysięcy złotych

- Wojciech Fangor > „M75" z 1968 r. (Sotheby's, Nowy Jork) – 85 tys. dolarów > popartowskie oleje z lat 60. i 70. – od 100 do 200 tys. zł

- Wilhelm Sasnal > olej „Bez tytułu" (Flame) – ponad 44 tys. dolarów; fotografia „Concorde is Heath" – 605 dolarów

- Henryk Stażewski > najbardziej poszukiwane reliefy z lat 60. – ponad 100 tys. zł ? Jan Tarasin > od kilkudziesięciu do ponad 100 tys. zł

- Stefan Gierowski > od kilkudziesięciu do ponad 100 tys. zł

- Leon Tarasewicz > od kilkudziesięciu do ponad 100 tys. zł

- Tadeusz Dominik > od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych

*cena dzieła zależy od jego wielkości, techniki wykonania, okresu, z jakiego dana praca pochodzi, itp.

Większość galerii sztuki współczesnej nie narzeka na wielkość ubiegłorocznej sprzedaży. Jednak dla niektórych 2010 r. okazał się bardzo trudny.

– Zeszły rok to była walka o przetrwanie. Warszawska Starówka z wielu powodów stała się miejscem martwym, ciemnym, bez turystów. Nadal najwięcej emocji wzbudzają klasycy: Gierowski, Ziemski, Tchórzewski, artyści, z którymi zaczynaliśmy 40 lat temu – mówi Mirosława Arens, właścicielka Galerii Zapiecek.

Pozostało 94% artykułu
Ekonomia
Gaz może efektywnie wspierać zmianę miksu energetycznego
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Ekonomia
Fundusze Europejskie kluczowe dla innowacyjnych firm
Ekonomia
Energetyka przyszłości wymaga długoterminowych planów
Ekonomia
Technologia zmieni oblicze banków, ale będą one potrzebne klientom
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Ekonomia
Czy Polska ma szansę postawić na nogi obronę Europy