Ranking Bibliotek 2013

Zwycięzcami tegorocznej, trzeciej edycji Rankingu Bibliotek, zostały biblioteki w gminach: Wągrowiec, Świątki oraz Czechowice-Dziedzice.

Placówka w Wągrowcu bierze udział w naszym rankingu już po raz trzeci. We wcześniejszych edycjach zajmowała czwarte i szóste miejsce, teraz udało się jej wskoczyć na pierwsze. Także biblioteka w Czechowicach-Dziedzicach ma się czym pochwalić. W pierwszej edycji zajęła pierwsze miejsce, rok temu ósme, teraz powraca na podium. Tylko Świątki debiutują w naszym zestawieniu, ale od razu z wielkim sukcesem – na drugim miejscu. To prawdziwe wzory do naśladowania (zwycięzców opisujemy na stronie B10).

Docenieni przez innych

Ranking Bibliotek, przygotowywany przez Instytut Książki i „Rz", ma wyłonić najlepiej prowadzone biblioteki w mniejszych samorządach. Chcemy wskazać gminy, które przywiązują szczególną wagę do rozwijania czytelnictwa i aktywności społecznej. Motywujemy i nagradzamy nie tylko kierowników i dyrektorów tych ośrodków, ale także  władze samorządowe, które uznają, że dobrze działająca biblioteka publiczna jest najlepszym sposobem zapewnienia wszystkim mieszkańcom łatwego i bezpłatnego dostępu do kultury, literatury, wiedzy i nowych mediów.

763 placówki wzięły udział w tegorocznym Rankingu Bibliotek

W tym roku w naszym rankingu wzięło udział 763 jednostki, czyli o blisko 70 więcej niż w ubiegłym roku. Biblioteki coraz chętniej chcą się pokazać i sprawdzić, jak efekty podejmowanych w gminie inicjatyw wypadają na tle innych.

– Nasza placówka jest znana w regionie. Cieszy nas, że to, co robimy, jest coraz bardziej doceniane – mówi Krystyna Obara, dyrektor Biblioteki Publicznej w Mirosławcu. W naszym rankingu mirosławska placówka zajęła 278. miejsce, co oznacza poprawę aż o 325  oczek w porównaniu z ubiegłoroczną edycją. Dyrektor Obara wyjaśnia, że taki awans to splot różnych czynników. Przede wszystkim nastąpiło oddzielenie, po 22 latach, biblioteki  od ośrodka kultury. Za tą ważną decyzją poszły inne działania, w tym starania o wsparcie z różnych programów. Dzięki temu udało się pomieszczenia biblioteczne zmodernizować, wyposażyć w komputery, nowoczesny sprzęt i nowe zbiory, zorganizować czytelnię internetową, kącik dla dzieci itp. – Naszą placówkę odwiedza coraz więcej osób – podkreśla dyrektor Obara.

W porównaniu z poprzednim zestawieniem dużego skoku dokonały też np.  biblioteki z gmin Tczów i Cedry Wielkie – awans o ponad 200 oczek.

Magnes na czytelników

Zresztą wszystkie instytucje, które biorą udział w naszym zestawieniu, są wyjątkowe. Średnia ich wyników w większości wskaźników jest bowiem większa niż przeciętna dla całego kraju.

Dobrym przykładem jest tu czytelnictwo rozumiane jako czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 mieszkańców. Średnia krajowa dla gmin wiejskich wynosi 123, a w naszym rankingu – 135. Co więcej, od kilku lat utrzymuje się na tym samym poziomie, podczas gdy w kraju spadek udało się zatrzymać dopiero w 2012 r.

– Kluczem do utrzymania poziomu czytelnictwa czy jego wzrostu są nowości wydawnicze – mówi Danuta Maciejewska, dyrektor Biblioteki Gminy Mielno. – W miejscowościach nadmorskich, takich jak Mielno, poważną grupę czytelników stanowią turyści. A im więcej w naszej bibliotece książek nowych na rynku, tym więcej ich wypożyczą. Zresztą jesteśmy już znani z naszej oferty, poza sezonem przyjeżdżają do nas mieszkańcy Koszalina i okolicznych gmin – dodaje dyrektor. Liczą się też ładne, zadbane wnętrza i darmowy dostęp do Internetu.  – Mamy nowy, większy lokal, zamiast 100 mkw zajmujemy 300 mkw. Dzięki temu wszystkie zbiory są pięknie wyeksponowane, udało się zorganizować wygodną czytelnię, pomieszczenia są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. No i organizujemy wiele różnych imprez, zajęć i spotkań – podaje przepis na sukces Elżbieta Kłakulak, dyrektor Biblioteki Publicznej Gminy Gołuchów.

Kulturalni samorządowcy

Lepiej też nasze biblioteki  wypadają pod względem wydatków samorządu na tego typu instytucje. Przeciętnie  w kraju to 0,72 proc. wydatków gminy czy miasta, u nas – 1,09  proc.

– Oczywiście w gminie ważna jest infrastruktura, ale równie ważny jest rozwój kultury. Dlatego nasza biblioteka jest dobrze wyposażona, wyremontowana, rozszerza swoją działalność i staje się wzorem dla innych. U nas nie ma domu kultury, jego funkcję pełni biblioteka, a zarządzają nią ludzie, którzy potrafią to świetnie robić – chwali Tomasz Czechowski, wójt gminy Trzebielino. W 2013 r. budżet gminy na kulturę, czyli przede wszystkim działalność biblioteki, to 800 tys. zł, czyli aż ok. 4,7 proc. całego budżetu gminy.

– Już kilka lat temu podjęliśmy decyzję, by biblioteka zmieniła funkcję ze zwykłej wypożyczalni książek na animatora życia kulturalnego i integracji społecznej w mieście – mówi z kolei Maciej Dettlaff, sekretarz gminy Puszczykowo. Także w tej gminie nie ma innych instytucji kultury, stąd samorząd co rok przeznacza na dotację do biblioteki poważne kwoty. Do tego udaje się pozyskać wsparcie z różnych programów pomocowych. W przyszłym roku będzie można świętować otwarcie biblioteki w nowym, położonym w centrum miasta budynku.

Metodologia

Jak powstawał ranking

Wysłaliśmy ponad 2300 ankiet do wszystkich gmin: wiejskich i miejsko-wiejskich oraz miast mających mniej niż 15 tys. mieszkańców. Uzyskaliśmy ponad 760 odpowiedzi.

Ankieta zawierała 18 pytań. Ocenialiśmy między innymi powierzchnię biblioteki i filii w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, za które można było uzyskać maks. 30 pkt. Średnie zatrudnienie w placówce to maksymalnie 10 pkt. Wielkość księgozbioru w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wielkość księgozbioru nabytego po 2002 roku jako procent całego zbioru czy  nowe książki zakupione w 2012 roku dawały w sumie 60 pkt.

Sporo punktów można było uzyskać za dotacje podmiotowe dla biblioteki w budżecie gminy w 2012 r. (jako proc. budżetu samorządu ogółem) – 30 pkt, zaś za pozyskane przez bibliotekę środki pozabudżetowe w 2012 roku – 20 proc. Przyznawaliśmy także punkty za dostępne dla czytelników tytuły prasowe (dzienniki, tygodniki, prasa dla dzieci itp.) – maksymalnie 20 pkt.