Amerykańskie media piszą wręcz o "historycznej" ugodzie. "To zwycięstwo zasady suwerenności plemiennej" – oświadczył prezydent Narodu Navajów Shelly.Ogłoszone w tym tygodniu i podpisane w piątek porozumienie zamyka spór sądowy wszczęty przez Indian jeszcze w 2006 roku. Według rzecznika plemienia Ricka Abasty, odszkodowanie ma stanowić zadośćuczynienie za "zło uczynione naszemu plemieniu". "To legalne i honorowe rozwiązanie konfliktu" – oświadczył z kolei odchodzący prokurator generalny Eric H. Holder.
Navajowie są najliczniejszym plemieniem indiańskim w USA. Liczą około 300 tys. osób, a ich rezerwaty w stanach Utah, Arizona i Nowy Meksyk zajmują powierzchnię 70 tys. km kw. – równą ponad jednej piątej obszaru Polski. Wiele tych, przeważnie pustynnych terenów została wydzierżawiona na potrzeby eksploatacji bogactw naturalnych, głównie ropy i gazu, a także pod uprawy rolne i hodowlę oraz zabudowę. W większości wypadków umowy te nadzorował rząd, który według Navajów fatalnie zarządzał dochodami z leasingu. Obecnie plemię samo zaczyna zarządzać dzierżawami swoich terytoriów.
Przed Indianami stoi teraz problem, co zrobić z pieniędzmi, które mają otrzymać w ciągu 60 dni. Prezydent Navajów Ben Shelly zamierza w tej sprawie odbyć serię spotkań z członkami plemienia. Część funduszy zostanie najprawdopodobniej wykorzystana do wyrównywania różnic cywilizacyjnych między Navajami a resztą społeczeństwa. Niektórzy członkowie plemienia mieszkających w najbardziej odludnych zakątkach rezerwatów wciąż żyją bez prądu i bieżącej wody. Aż 70 proc. dróg w rezerwatach jest nieutwardzonych. Jest jednak spora grupa Indian opowiadających się za odłożeniem części pieniędzy dla przyszłych generacji oraz wyznaczenia puli na promocję działalności biznesowej.
Umowa z Navajami o 170 milionów dolarów przekracza wartość poprzedniej rekordowej ugody zawartej przez rząd. W sumie w ostatnich latach Waszyngton musiał potykać się w sądach z Indianami w ponad 100 sprawach. W ciągu minionych czterech lat polubownie rozwiązano aż 80 pozwów a łączna suma odszkodowań przekroczyła 2 miliardy dolarów. W większości wypadków spory rozwiązywano jeszcze przed wszczęciem formalnych rozpraw.
