Słabnąca produkcja nie wykolei gospodarki

Spowolnienie gospodarcze, które uwidoczniło się w strefie euro w połowie ub.r., na przełomie roku dotarło nad Wisłę. Jako pierwszy „zaraził się" przemysł przetwórczy. W styczniu jego produkcja zmalała najbardziej od dekady, za sprawą załamania zamówień eksportowych.  Na tym się raczej nie skończy, bo największy od niemal 20 lat skok zapasów niesprzedanych towarów sugeruje, że polski przemysł nie był przygotowany na takie tąpnięcie popytu. W kolejnych miesiącach przedsiębiorstwa będą zapewne dalej ograniczać produkcję.

Taki mroczny obraz koniunktury w polskim przemyśle maluje PMI, wskaźnik bazujący na ankiecie wśród kilkuset przedsiębiorstw. W styczniu trzeci miesiąc z rzędu był on poniżej 50 pkt, co teoretycznie oznacza recesję w tym sektorze. Poprzednio z taką sytuacją mieliśmy do czynienia na przełomie 2012 i 2013 r., w apogeum kryzysu fiskalnego w strefie euro, gdy polska gospodarka znalazła się w stagnacji. Pod pewnymi względami sytuacja w polskim przemyśle jest jednak najgorsza od globalnego kryzysu z lat 2007–2009.

Miękkie lądowanie

Sygnały płynące z przemysłu na pierwszy rzut oka kontrastują z przekonaniem zdecydowanej większości ekonomistów, że polską gospodarkę po dwóch latach boomu czeka łagodne tylko spowolnienie wzrostu. W ankiecie „Rzeczpospolitej" na przełomie roku przeciętnie wskazywali oni, że w 2019 r. PKB Polski powiększy się o 3,8 proc., po 5,1 proc. w 2018 r. Patrząc w szerszej perspektywie, to byłby nadal znakomity wynik, szczególnie w kontekście sytuacji za Odrą, gdzie gospodarka praktycznie przestała się rozwijać.

Czytaj także: GUS: Gdzie się żyje najlepiej 

Zdaniem Łukasza Tarnawy, głównego ekonomisty Banku Ochrony Środowiska, ten scenariusz wciąż jest aktualny. – Obecnie PMI potwierdza to, czego się spodziewaliśmy: wobec pogorszenia sytuacji w otoczeniu zewnętrznym Polski także nasza gospodarka zwalnia – powiedział ekonomista w piątek na antenie „Parkiet TV". – Choć spadek PMI w ostatnich miesiącach był ostry, nie pozwala postawić tezy, że czeka nas gwałtowne spowolnienie gospodarki – dodał.

Przejściowe problemy

Pewne powody do optymizmu można znaleźć nawet w ankiecie wśród firm, na której bazuje PMI. W styczniu polskie przedsiębiorstwa przemysłowe ponownie zwiększyły zatrudnienie, choć wcześniej przez trzy miesiące z rzędu je ograniczały. Może to świadczyć o tym, że większość firm osłabienie popytu uważa za przejściowe.

Ta diagnoza może być trafna. – Z powodu kumulacji kilku negatywnych dla przemysłu czynników w strefie euro dołek cyklu koniunkturalnego mógł przypaść właśnie na przełom roku. W późniejszych kwartałach 2019 r. wzrost PKB może tam przyspieszyć – ocenił Tarnawa.

Czytaj także: Włochy znów wpadły w recesję. Wicepremier wini "zdrajców" 

Pogorszenie koniunktury w strefie euro to w dużej mierze efekt nowych norm emisji spalin, do których producenci samochodów nie byli przygotowani. To uderzyło w ważną dla strefy euro gałąź przemysłu. Na to nałożyły się efekty osłabienia popytu na europejskie towary w Chinach. Ekonomiści mBanku w zaprezentowanym niedawno scenariuszu na 2019 r. zwracali jednak uwagę, że chińskie władze będą zapewne próbowały pobudzić tamtejszą gospodarkę. Niewykluczone, że na poluzowanie polityki fiskalnej zdecydują się też niektóre rządy państw strefy euro. To, w połączeniu z poprawą sytuacji na europejskim rynku pracy, która sprzyja wydatkom konsumpcyjnym, powinno ustabilizować koniunkturę w II połowie 2019 r.

Anegdotycznych dowodów na poparcie tej hipotezy dostarczyła w zeszłym tygodniu konferencja Izo-Bloku, notowanego na GPW producenta komponentów do samochodów. Prezes grupy Przemysław Skrzydlak podał, że wartość zleceń na I kwartał br. z Niemiec, które odpowiadają za połowę jej przychodów, spadła o 8 proc. rok do roku. Ale jednocześnie zapewnił, że spółka ma już duże zlecenia na lata 2021–2022.