Luka w VAT w Polsce w 2020 r. może wzrosnąć o ok. 4,9 pkt proc. w stosunku do 2019 r., czyli do 14,5 proc. wartości teoretycznych zobowiązań – wynika z prognoz opublikowanych w najnowszym raporcie CASE „Analiza ilościowa luki w VAT w krajach UE", przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej.

Czytaj także: Złotówki uciekają do raju

Oznaczać to będzie, że po okresie stopniowego jej spadku luka w Polsce może ponownie wzrosnąć powyżej wartości szacowanej dla 2017 r. (wyniosła wówczas 14,3 proc.) i być wyższa niż średnia dla Unii Europejskiej (13,7 proc.).

Przyczyną takiej sytuacji jest pandemia Covid-19, która nie tylko znacząco obniży wzrost gospodarczy państw UE (według szacunków Komisji Europejskiej w Polsce w 2020 r. PKB spadnie o 4,6 proc., a w UE o 7,4 proc.), ale również negatywnie wpłynie na ściągalność VAT i całkowite przychody podatkowe.

– Spadek aktywności gospodarczej i problemy z płynnością finansową przyczyniają się do trudności wielu przedsiębiorstw w realizowaniu ich zobowiązań podatkowych i jednocześnie mogą nasilić bodźce do nieprzestrzegania przepisów podatkowych – zauważa dr Grzegorz Poniatowski, dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE i kierownik zespołu przygotowującego raport. – Istotnym komponentem luki w VAT jest szara strefa, którą w warunkach światowych problemów gospodarczych bardzo trudno będzie zredukować, a która w Polsce jest dosyć duża – dodaje.

Także inni eksperci przewidują, że w tym roku luka VAT ponownie wzrośnie. Jak podkreślał Sławomir Dudek, główny ekonomista Pracodawców RP, to spory problem dla państwa, bo okazuje się, że dotychczasowe efekty uszczelniania systemu podatkowego nie są trwałe. Tymczasem to właśnie na tym źródle oparto nowe wydatki budżetu państwa na transfery społeczne.

CASE zaznacza, że przedstawione w raporcie analizy za 2020 r. są prognozami, a te za rok 2019 oparte są na uproszczonej metodzie szacunków. Ze względu na opóźnienia w dostępności danych w raporcie przedstawiono pełne dane za rok 2018. Pokazują one, że luka VAT w Polsce spadła o 4,3 pkt proc. i wyniosła 9,9 proc. Według wyliczeń straty polskiego fiskusa z tytułu VAT wyniosły blisko 19 mld zł (4,45 mld euro). – Obserwujemy jednak, że po znaczących spadkach luki od 2015 r. (gdy wynosiła 25 proc.) tempo jej zamykania zaczyna istotnie spowalniać. W 2019 r. szacujemy, że pozostanie na podobnym poziomie jak w 2018 r. – opisuje Poniatowski.