Jacek Wiśniewski, prezes Nexery: Ciekawsze miejsce inwestycji niż 5G

NIK przeprowadziła już kontrolę w sieci Grupy Inea. Czy u was też już była?

Jeszcze nie.

A spodziewa się pan kontroli?

Bierzemy pod uwagę taką okoliczność, chociaż nie wiem, jakie kryteria przyjmuje NIK i dlaczego akurat Lublin stał się zalążkiem kontroli.

Pytaliśmy o to, ale odpowiedzi nie było. Są w Nexerze ryzyka, które NIK może wyciągnąć na światło dzienne? Co pan sądzi o raporcie nt. budowy sieci szerokopasmowej w województwie lubelskim?

Raport zderza to, co jest zapisane w umowach z 2018 r. z tym, co było gotowe w 2021 r. Ktoś się zobowiązał, że zbuduje X za kwotę Y w takim a takim terminie. Ponieważ termin jest bliski, to przychodzimy, patrzymy i nie ma. Raport ten pomija jednak całkowicie fakt nieprzygotowania formalnoprawnych aspektów prowadzenia tego typu inwestycji.

Operatorzy podnoszą te argumenty od lat. Nic się nie zmieniło?

Trochę się zmienia na plus, ale nie jest to nadal Eldorado. Mamy na przykład decyzję prezesa UKE, ułatwiającą nam instalowanie infrastruktury na słupach energetycznych.

Zakłady energetyczne stają okoniem i podważają prawo operatorów do korzystania z ich infrastruktury.

Owszem, podważają i stosują dostępne środki, ponieważ mają do tego prawo. Tym niemniej już prawie wszystkie zaangażowane podmioty wdrażają nowe zasady i ta współpraca wygląda zdecydowanie lepiej.

Słupy są wam bardzo potrzebne? Jak duża część waszej sieci powstanie dzięki nim?

To znowu zależy. Statystycznie mogę powiedzieć, że 2/3 sieci jest na słupach. Ale są takie projekty, gdzie sieć na słupach stanowi 40 proc.

Ponad 60 proc. to bardzo dużo.

Bardzo. Dlatego regulacja była nam tu bardzo potrzebna. Pomogła nam też kwestia zrozumienia w samorządach. Początkowo byliśmy traktowani jako ktoś, kto przychodzi ze środkami unijnymi i w związku tym samorząd uważał, że to nasz temat, i to my sami mamy wybudować sieć w białych plamach, a oni tylko będą pobierać od nas opłaty za zajęcie pasa drogowego czy podatki od wybudowanej infrastruktury. Byliśmy traktowani jak dodatkowe źródło przychodu dla gmin. Trochę czasu minęło zanim udało się przekonać samorządowców, że to również ich sprawa, by wspólnie pomóc lokalnym społecznościom. Dzięki cyfrowej rewolucji zatrzymujemy depopulację, wpływamy na rozwój gmin i atrakcyjność inwestycyjną danego regionu.

Ludzie faktycznie nie wyjeżdżają z małych miejscowości, w których pojawia się internet?

Trend się zatrzymał. Oczywiście pomogła w tym pandemia: ludzie musieli zostać w domu, pracowali zdalnie, okazało się że w tym celu nie trzeba wyjeżdżać do wielkich ośrodków. Samorządowcy to zrozumieli. Pozytywne zmiany zarówno w zachowaniach mieszkańców, jak i wzrost świadomości lokalnych władz pokazują nasze badania, które publikujemy cyklicznie w postaci raportów #RegionyNEXERY.

To jaka część sieci Nexery jest już gotowa i kiedy zakończy się jej budowa?

Mamy trzy grupy projektów: POPC2, 3 i 4. W POPC2 prowadzimy 13 projektów, z których jeden właściwie zakończyliśmy i dokonujemy finalnych rozliczeń i potwierdzeń. Kolejne powinny być sukcesywnie kończone pod względem rozliczenia w tym roku. Są miejsca, gdzie musimy jeszcze coś dobudować, zdobyć potrzebne dokumenty: dajemy sobie na to jeszcze 6 miesięcy, ale front robót jest już za nami. Niestety, z realizacją działań zapisanych w POPC3 zejdzie nam się jeszcze trochę. Dotyczy on szeroko rozumianego d. województwa płockiego. Do pewnego momentu wszystkie gminy, albo bardzo wiele z nich, stwierdziły, że musimy budować sieć doziemną, której koszt jest trzy razy wyższy. To właściwie bardzo dobre podejście z perspektywy długoterminowej. Mamy z tym taki problem, że ograniczenia dotyczą tylko inwestycji nowych. Nie możemy podwieszać kabli na słupach energetycznych, mimo że istnieją od lat. Mamy budować pod ziemią. Powiedziałbym, że nie jest to najbardziej efektywny sposób realizacji inwestycji i to nie tylko z naszego punktu widzenia. Jeśli mamy schodzić pod ziemię – schodźmy wszyscy.

Od kiedy wiecie o oczekiwaniach lokalnych władz?

Od 2019 r., ale to nadal duże wyzwanie. Wtedy zaczęliśmy dostawać bardzo negatywne informacje i projektować sieci doziemne, które kosztują trzy razy więcej niż podwieszane. Płacimy i płaczemy. Staramy się jednak przekonywać włodarzy zarządzających infrastrukturą, że to jest, między nami mówiąc, kompletnie bez sensu. Jeśli słupy już są, wiszą między nimi kable, to dowieszenie kolejnego kabla, który zajmuje jedną piątą, czy jedną dziesiątą tego, co tam wisi to nie jest wielki ubytek dla wyglądu tego miejsca. Po drugie, jeśli mamy schodzić do ziemi, to róbmy to wszyscy. W ten sposób unikniemy sytuacji, że za kilka lat, gdy firmy energetyczne będą zakopywać swoje kable, mój światłowód zostanie nie raz przecięty.

To kiedy skończycie budować sieć POPC3?

Mamy zbudowane około 10 tys. gospodarstw domowych, to jedna trzecia zobowiązania. Chcielibyśmy zamknąć tę inwestycję do końca tego roku. Pytanie, czy uda nam się przekonać zarządzających infrastrukturą, i czy przychylą się do naszych postulatów.

A jeśli nie?

To prace przesuną się do połowy 2023 r.

Dotrzymacie wtedy terminów zapisanych w umowach o dotacje?

Podpisaliśmy stosowne aneksy z Centrum Projektów Polska Cyfrowa, w których zobowiązujemy się do wybudowania sieci docierających do większej liczby gospodarstw domowych z własnych środków w zamian za więcej czasu na realizację inwestycji. Zresztą nie tylko my. Wydaje mi się, że w raporcie NIK zostało to przemilczane, a jest bardzo ważne. Wyszło, że CPPC dało beneficjentom więcej czasu bez żadnych konsekwencji finansowych, a jest dokładnie odwrotnie. Nasze zobowiązania wobec CPPC wzrosły między 10% a nawet 15% dodatkowych białych adresów, w zależności od konkretnego projektu, nie podnosząc kwoty subwencji. Daje to dodatkową pulę gospodarstw domowych objętych programem POPC bez dodatkowych środków publicznych.

Gdyby pan był włodarzem to wolałby pan internet w kablu na słupie, czy w ziemi?

Myślę że przede wszystkim chciałbym, aby mieszkańcy dostali szybko szerokopasmowy internet. Dziś dla bardzo wielu osób ważniejsze jest dobre łącze internetowe niż nowa linia PKS-u. Patrząc z tej perspektywy wydaje mi się, że samorządowcy powinni podjąć to wyzwanie. Natomiast strategicznie uważam, że w ogóle infrastruktura, w tym energetyczna, powinna być pod ziemią.

A co z trwałością łączy internetowych ze słupa. NIK w swoim raporcie zahacza o ten temat, pisząc, że część infrastruktury powstaje na słupach, które mają być likwidowane. Jak długo słupy, z których chcecie korzystać, będą stały? Czy za chwilę nie okaże się, że światłowody, które finansujemy wszyscy trzeba będzie kłaść jeszcze raz?

Ja się z tym liczę. Mam to założone w modelu biznesowym. Trzeba założyć, że za 15-25 lat wszystko będzie pod ziemią. Tylko że za 5-7 lat sieci będą wypełnione w 70 proc. abonentami i znalezienie środków, aby zejść pod ziemię będzie dużo prostsze. Dzisiaj ich wypełnienie wynosi nieco ponad 20 proc. i sieci na siebie nie zarabiają.

Zakładaliście, że większość infrastruktury powiesicie na słupach kalkulując biznes: jego przychody i zyski. Teraz to się może zmienić. Jak długo sieć POPC3 będzie przynosić straty?

Nie wiem, czy to jest dobre podejście do problemu. Powiedziałbym, że nasi udziałowcy muszą dokładać większe pieniądze, bo dotacja unijna się nie zmieni. Jest stała. Korzystamy z rezerwy budżetowej i inwestujemy z własnych środków. Podobnie jak realizując projekt dogęszczania sieci, czy przejmując istniejące sieci. Mamy tu konkretne deklaracje właścicieli. Wszystko to pokazywaliśmy bankom, które zgodziły się nas finansować. Trzeba pamiętać, że zwroty z inwestycji są zdecydowanie dłuższe: 10-15 letnie.