Zielony wodór ma rozpędzać w Polsce ekologiczną gospodarkę

Nawet 470 mld euro z różnych źródeł finansowania chce do 2050 r. przeznaczyć Unia Europejska na realizację projektów wodorowych. Działania związane z opracowaniem i wdrażaniem rozwiązań pozwalających na wytwarzanie, magazynowanie, transport i wykorzystanie wodoru stanowią jeden z filarów Europejskiego Zielonego Ładu. Jednym z głównych celów jest rozwój technologii zielonego wodoru, wytwarzanego w procesie elektrolizy przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii.

Według Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego ma on stać się jedną z wiodących technologii zielonej transformacji w Europie, przyczyniając się do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Obecnie Polska w Unii Europejskiej zajmuje trzecie miejsce pod względem produkcji wodoru oraz piąte w skali świata. Jednak jest to wodór technologiczny, a nie zielony. Według danych Parlamentu Europejskiego produkcja wodoru z kopalin każdego roku uwalnia w krajach UE od 70 do 100 mln ton CO2. Dlatego inwestycje w wykorzystanie zielonego wodoru, w produkcji którego nie są emitowane gazy cieplarniane, nabierają strategicznego znaczenia.

Plan na przyszłość

Do grona największych europejskich producentów zielonego wodoru zamierza dołączyć Grupa Lotos. Strategia inwestowania w wodór realizowana jest przez koncern od 2017 r., a technologie wodorowe są postrzegane jako ważne narzędzie, które pozwoli dostosować przemysł do dekarbonizacji. Realizowane projekty obejmują zarówno produkcję, jak i dystrybucję wodoru. Jednym z kluczowych jest Green H2: w drugiej połowie obecnej dekady na terenie gdańskiej rafinerii ma powstać farma elektrolizerów o mocy 80–100 MW, produkujących zielony wodór. Natomiast jeszcze w końcu bieżącego roku spodziewane jest podjęcie decyzji inwestycyjnej dotyczącej instalacji pilotażowej, w mniejszej skali, ale rozbudowanej o dodatkowe funkcjonalności: będzie się ona składać z elektrolizera o mocy do 1 MW, paneli fotowoltaicznych o mocy 4 MW, ogniwa paliwowego, zbiorników magazynowych i infrastruktury towarzyszącej.

Ten projekt to jedno z flagowych przedsięwzięć gdańskiej spółki w zakresie rozwijania technologii wodorowych. Ma być pomysłem koncernu na ustabilizowanie swojej pozycji na rynku za kilkanaście lat, gdy paliwa węglowodorowe staną się mniej popularne. Prace nad projektem zostały uruchomione w lipcu 2020 r. Do listopada ubiegłego roku zakończono wybór doradców, opracowano także koncepcję biznesową i techniczną Green H2. Zgromadzone zostały oferty budżetowe dla inwestycji, złożono wnioski o dofinansowanie projektu. Obecnie wybierany jest doradca środowiskowy oraz wykonawca projektu FEED (Front End Engineering Design).

Bardziej eko

Green 2H zakłada wykorzystanie zielonego wodoru na własne potrzeby gdańskiej rafinerii do produkcji klasycznych paliw. Użycie go do procesów rafineryjnych spowoduje, że tradycyjne paliwa wytwarzane z ropy naftowej staną się paliwami bardziej ekologicznymi. Dalszy rozwój przedsięwzięcia do znacznie większej skali pozwoliłby sprzedawać wodór innym odbiorcom, np. operatorom miejskiego transportu publicznego lub transportu morskiego. Możliwe będzie również uzyskiwanie przychodów z wysyłania energii i bilansowania systemu energetycznego w Polsce, a także świadczenie usług na rzecz operatorów morskich farm wiatrowych na Bałtyku.

Zielony transport

Inny wodorowy projekt Lotosu – Pure H2 – nakierowany jest na rozwój elektromobilności. Przedsięwzięcie obejmuje budowę i uruchomienie infrastruktury do produkcji i sprzedaży wodoru o wysokiej czystości (99,999 proc.), spełniającego wymagania norm dla paliwa wodorowego do zasilania ogniw paliwowych. Do tego dochodzi jeszcze budowa dwóch stacji do tankowania pojazdów wodorem. Powstaną w Gdańsku oraz w Warszawie: ta gdańska przy ulicy Astronomów, a stacja warszawska – przy ulicy Łopuszańskiej.

Choć rozwój rynku wodorowych samochodów osobowych wydaje się dalszą perspektywą, to realizacja programu Pure H2 będzie mogła wpisywać się w zastosowanie technologii wodorowej w miejskim transporcie publicznym. W ramach rządowej strategii wodorowej założono rozbudowę parku autobusów zasilanych wodorem: do 2025 r. ma być eksploatowanych od 100 do 250 takich pojazdów. Napęd wodorowy powinien okazać się szczególnie perspektywiczny, bo wyposażone w niego autobusy mają większe zasięgi niż elektrobusy zasilane z baterii litowo-jonowych. Nie wymagają rozbudowanej sieci ładowarek, przy tym tankowanie wodoru jest znacznie krótsze od ładowania baterii.

Do zakupu wodorowych autobusów już przymierzają się samorządy. Przykładowo Poznań ma zakupić 25, a Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia – 20 autobusów na ogniowa paliwowe. Na ulicach aglomeracji katowickiej wodorowce mają się pojawić w latach 2023 i 2024. Same pojazdy już są: Solaris już w ubiegłym roku prezentował m.in. w Jaworznie, Krakowie, Koninie, Włocławku i Poznaniu swój wodorowy autobus Urbino 12 hydrogen.

Wodór w niedalekiej przyszłości znajdzie zastosowanie także w transporcie kolejowym. Lotos nawiązał w tym celu współpracę z bydgoską PESĄ: umowa dotyczy współpracy w realizacji projektów inwestycyjnych, rozwojowych, a także przygotowania warunków handlowych dla dostaw wodoru do napędu lokomotyw. Obecnie prowadzone są cztery wspólne projekty. Jeden dotyczący opracowania wspólnej oferty handlowej obu spółek, dwa inwestycyjne związane z przygotowaniem infrastruktury technicznej do transportu wytwarzanego wodoru przez Lotos oraz jeden projekt badawczo-rozwojowy dla wykorzystania w lokomotywach wodoru i biometanu. Do wykorzystania pociągów z wodorowym napędem przymierzają się już samorządowe spółki kolejowe.

Perspektywicznym przedsięwzięciem jest projekt badawczo-rozwojowy Vetni. Jego celem jest opracowanie wysoce efektywnej instalacji wykorzystującej elektrolizery stałotlenkowe zasilane parą wodną oraz energią elektryczną z odnawialnych źródeł energii. Lotos realizuje go w konsorcjum z Instytutem Energetyki oraz krakowską Akademią Górniczo-Hutniczą w Jaśle. Parametry elektrolizera pozwolą na produkcję ok. 16 kg czystego wodoru na dobę, co pozwoli zatankować kilka samochodów zasilanych wodorem. Sam projekt ma wyznaczać nowe kierunki modernizacji obiektów przemysłowych. Będą obejmować przystosowanie ich do nowych celów wynikających z rozwoju gospodarki wodorowej.

Opinia Sylwia Pawlak dyrektor ds. innowacji w Grupie LOTOS

Realizacja ambitnych celów klimatycznych UE oraz celów zdefiniowanych przez Polską Strategię Wodorową to wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw i dla całej gospodarki.

Projekty pilotażowe oraz badawczo-rozwojowe skupiające się na produkcji, dystrybucji i wykorzystaniu wodoru realizuje LOTOS, który posiada jedną z najbardziej innowacyjnych i nowoczesnych rafinerii w Europie.

Rynek wodoru jako paliwa transportowego stale się rozwija. LOTOS podejmuje w tym zakresie aktywne działania, a produkcja wodoru na potrzeby własne Grupy przekracza już 14 proc. całkowitego udziału w polskim rynku. Inicjatywy związane z rozwojem paliw alternatywnych, w szczególności wodoru, stanowią jeden z kluczowych obszarów rozwoju koncernu, który nie tylko angażuje się w projekty związane z technologiami wodorowymi, ale bierze też czynny udział w tworzeniu legislacji w tym obszarze i otwiera się na możliwość szerszego rozwoju technologii wodorowych przeznaczonych np. dla żeglugi.

W przeszłości, w ramach projektu HESTOR, realizowanego wspólnie z innymi podmiotami, LOTOS pracował nad technologią magazynowania energii w postaci wodoru uzyskiwanego w procesie elektrolizy z nadwyżek energii pochodzącej z elektrowni wiatrowych i słonecznych. W 2020 r. na terenie rafinerii w Gdańsku uruchomiono instalację Węzła Odzysku Wodoru, dzięki której udało się zwiększyć produkcję na instalacjach hydrokrakingu, obniżyć koszt produkcji wodoru i uzyskać znaczną ilość LPG oraz surowej benzyny. LOTOS dostrzega w wodorze szczególny potencjał. Budujemy rynek dla tego paliwa – nawiązaliśmy współpracę z operatorami komunikacji miejskiej w Gdyni, Tczewie, Wejherowie i Rzeszowie. Podpisaliśmy list intencyjny z Autosanem, w ramach którego możemy być dostawcą wodoru dla autobusów. Wspólnie z firmą PESA podpisaliśmy natomiast umowę w sprawie dostaw wodoru do napędu pociągów.

Realizujemy projekt PURE H2, który obejmuje budowę instalacji oczyszczania wodoru do klasy czystości 5.0 (99,999 proc.), instalacji dystrybucji tego paliwa oraz dwóch stacji tankowania wodoru. Na uwagę zasługuje też nasz projekt badawczo-rozwojowy VETNI, który pozwoli na produkcję ok. 16 kg tzw. wodoru transportowego na dobę. Realizujemy również program Green H2, w skład którego wchodzą projekt pilotażowy i wielkoskalowa instalacja do produkcji zielonego wodoru. Wodór określany paliwem przyszłości jest ogromną szansą dla polskiej gospodarki, a nasz kraj ma szansę należeć do pionierów rozwoju w tym obszarze. Strategia ta wpisuje się w ogólnoeuropejski trend dekarbonizacji oraz odchodzenia od konwencjonalnych nośników i źródeł energii. Wkład LOTOSU w budowanie polskiej siły wodorowej będzie się zwiększał, a efekty rozwoju mamy szansę zobaczyć w ciągu najbliższych lat.

Opinia partnera Cyklu "Rzeczpospolitej": Paliwa Przyszłości

Sylwia Pawlak, dyrektor ds. innowacji w Grupie LOTOS:

Realizacja ambitnych celów klimatycznych UE oraz celów zdefiniowanych przez Polską Strategię Wodorową to wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw i dla całej gospodarki.

Projekty pilotażowe oraz badawczo-rozwojowe skupiające się na produkcji, dystrybucji i wykorzystaniu wodoru realizuje LOTOS, który posiada jedną z najbardziej innowacyjnych i nowoczesnych rafinerii w Europie.

Rynek wodoru jako paliwa transportowego stale się rozwija. LOTOS podejmuje w tym zakresie aktywne działania, a produkcja wodoru na potrzeby własne Grupy przekracza już 14 proc. całkowitego udziału w polskim rynku. Inicjatywy związane z rozwojem paliw alternatywnych, w szczególności wodoru, stanowią jeden z kluczowych obszarów rozwoju koncernu, który nie tylko angażuje się w projekty związane z technologiami wodorowymi, ale bierze też czynny udział w tworzeniu legislacji w tym obszarze i otwiera się na możliwość szerszego rozwoju technologii wodorowych przeznaczonych np. dla żeglugi.

W przeszłości, w ramach projektu HESTOR, realizowanego wspólnie z innymi podmiotami, LOTOS pracował nad technologią magazynowania energii w postaci wodoru uzyskiwanego w procesie elektrolizy z nadwyżek energii pochodzącej z elektrowni wiatrowych i słonecznych. W 2020 r. na terenie rafinerii w Gdańsku uruchomiono instalację Węzła Odzysku Wodoru, dzięki której udało się zwiększyć produkcję na instalacjach hydrokrakingu, obniżyć koszt produkcji wodoru i uzyskać znaczną ilość LPG oraz surowej benzyny. LOTOS dostrzega w wodorze szczególny potencjał. Budujemy rynek dla tego paliwa – nawiązaliśmy współpracę z operatorami komunikacji miejskiej w Gdyni, Tczewie, Wejherowie i Rzeszowie. Podpisaliśmy list intencyjny z Autosanem, w ramach którego możemy być dostawcą wodoru dla autobusów. Wspólnie z firmą PESA podpisaliśmy natomiast umowę w sprawie dostaw wodoru do napędu pociągów.

Realizujemy projekt PURE H2, który obejmuje budowę instalacji oczyszczania wodoru do klasy czystości 5.0 (99,999 proc.), instalacji dystrybucji tego paliwa oraz dwóch stacji tankowania wodoru. Na uwagę zasługuje też nasz projekt badawczo-rozwojowy VETNI, który pozwoli na produkcję ok. 16 kg tzw. wodoru transportowego na dobę. Realizujemy również program Green H2, w skład którego wchodzą projekt pilotażowy i wielkoskalowa instalacja do produkcji zielonego wodoru. Wodór określany paliwem przyszłości jest ogromną szansą dla polskiej gospodarki, a nasz kraj ma szansę należeć do pionierów rozwoju w tym obszarze. Strategia ta wpisuje się w ogólnoeuropejski trend dekarbonizacji oraz odchodzenia od konwencjonalnych nośników i źródeł energii. Wkład LOTOSU w budowanie polskiej siły wodorowej będzie się zwiększał, a efekty rozwoju mamy szansę zobaczyć w ciągu najbliższych lat.