- Jak wynika z przeprowadzonych analiz kluczowe dla określenia potencjalnych skutków zmiany stawek podatkowych jest ustalenie, w którym miejscu tzw. krzywej Laffera znajduje się dany rynek i jak w związku z tym zadziała zmiana akcyzy. Dane z ostatnich lat wskazują, iż obecnie znajdujemy się w takim punkcie, w którym dalsze podnoszenie stawki podatku akcyzowego od papierosów może być kontr produktywne – mówi Mateusz Walewski, Ekonomista w PwC. Wyniki analizy przeprowadzonej przez PwC oznaczają, iż podjęta już przez Ministerstwo Finansów decyzja o utrzymaniu w 2015 r. poziomu opodatkowania wyrobów tytoniowych z 2014 r. jest słuszna. Aby utrzymać zaplanowane wpływy do budżetu należy zachować w 2015 r. dotychczasowy sposób naliczania minimalnego podatku akcyzowego (MET).
W związku z brakiem podwyżki podatku akcyzowego, MET w 2015 r. powinien odpowiadać 100 proc. od średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów z pierwszych dziesięciu miesięcy 2014 r. Decyzja dot. braku podwyżki podatku akcyzowego jest także w pełni uzasadniona z punktu widzenia obowiązku dostosowywania przepisów krajowych do wymogów UE, gdyż obecne stawki akcyzy osiągnęły już wymagane w regulacjach unijnych parametry (m. in dzięki istniejącemu mechanizmowi podatku minimalnego).
W ciągu ostatnich 10 lat akcyza na papierosy wzrosła o ok. 200 proc., podczas gdy dynamika wpływów do budżetu państwa stopniowo malała. Wraz z rosnącą stawką akcyzową wzrosła także szara strefa stanowiąca w 2013 r. już 25 proc. wielkości rynku wyrobów tytoniowych w Polsce (konsumpcja nielegalnego tytoniu do palenia jak i papierosów przemycanych i podrabianych) . Dalszy wzrost podatku akcyzowego oznaczać może przedłużenie trendu i stratę dla budżetu państwa w wysokości ok. 170-200 mln zł z wpływów podatkowych tylko w 2015 r. Wpływy z akcyzy od wyrobów tytoniowych kształtują się obecnie na poziomie około 18 miliardów złotych rocznie, co stanowi ok. 8 proc. całości wpływów budżetowych. Do roku 2009 r. podwyższenie stawki akcyzy przekładało się na wzrost przychodów budżetowych, podczas gdy następnie dynamika malała, osiągając w 2013 r. spadek (patrz wykres). Zmiany stawki akcyzy przełożyły się z jednej strony na zmniejszenie rzeczywistej konsumpcji papierosów, a z drugiej na bardzo dynamiczny wzrost szarej strefy, stanowiącej w 2013 r. już 13,9 proc. wielkości rynku papierosowego w Polsce.
Szara strefa jest zjawiskiem występującym w przypadku rynku tytoniowego we wszystkich krajach Unii Europejskiej , niemniej kształtuje się ona różnie w poszczególnych państwach, co wynika z np. położenia geograficznego czy poziomu cen papierosów.
- W sytuacji gdy państwa leżące na zewnętrznych granicach UE nie realizują polityki akcyzowej podobnej do państw UE – skutkuje to drastycznie różnymi cenami wyrobów akcyzowych po obu stronach granicy, co może stanowić swoistą zachętę do działania w szarej strefie – zarówno na małą skalę (np. drobny przemyt przygraniczny na własne potrzeby, czy też nielegalny obrót suszem tytoniowym), jak i na skalę hurtową przez zorganizowane grupy przestępcze. Pamiętajmy, że obecnie podatki stanowią ok. 85 proc. ceny paczki papierosów, co plasuje nas na czołowym miejscu w UE – mówi Przemysław Noworyta, Dyrektor Polskiego Związku Plantatorów Tytoniu. „Z zadowoleniem przyjmujemy, że ministerstwo, obok odstąpienia od podniesienia stawki akcyzy na wyroby tytoniowe w 2015 r., planuje dodatkowe zmiany w prawie mające ograniczyć szarą strefę przez opodatkowanie produkcji papierosów w tzw. maszynach do automatycznego napełniania gilz, a także zmianę sposobu opodatkowania cygar, w tym tzw. cygar imprezowych. W ocenie plantatorów, konieczne jest kompleksowe podejście do walki z szarą strefą rynku wyrobów tytoniowych a co za tym idzie – jednoczesne wprowadzenie tych regulacji – dodaje.
