Bezpłatna pomoc prawna: dezorganizacja przez bałagan z przepisami

Po Nowym Roku wiele punktów pomocy prawnej może być zamkniętych. Brakuje bowiem przepisów wykonawczych, dzięki którym starostwa mogą zorganizować konkursy wyłaniające organizacje pozarządowe prowadzące część punktów poradnictwa prawnego.

O przygotowanie przepisów apelują nie tylko powiaty, ale również rzecznik praw obywatelskich. Zwrócił się on w tej sprawie do ministra sprawiedliwości.

Czytaj także: Zmiany w bezpłatnej pomocy prawnej

– Do 1 stycznia 2019 r. został tylko miesiąc, a wciąż nie ma projektu rozporządzenia przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego –mówi Grzegorz Kubalski, dyrektor Biura Związku Powiatów Polskich.

Chodzi o przepisy dotyczące organizacji konkursów na organizacje pozarządowe prowadzące punkty bezpłatnej pomocy prawnej.

W tej sytuacji powiaty nie mają innego wyjścia i wiele z nich decyduje się przeprowadzić konkursy wprost na podstawie ustawy o bezpłatnej pomocy oraz dotychczasowych przepisów wykonawczych.

– Nie możemy czekać. W przeciwnym razie musielibyśmy po Nowym Roku zamknąć część punktów – tłumaczy Grzegorz Kubalski.

Podobnego zdania jest Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. – Będziemy robić wszystko, by punkty działały – mówi.

Nie oznacza to jednak, że brak przepisów nie przeszkadza.

– Istnieje duże ryzyko, że te organizacje pozarządowe, które przegrają konkursy, będą się odwoływać. I będą zarzucać powiatom, że zorganizowały konkursy bez właściwej podstawy prawnej. Niestety, będą miały rację – mówi dr Jan Winczorek, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego.

– To oznacza, że część punktów po 1 stycznia będzie jednak zamknięta. Poza tym starostwa potrzebują czasu na wyłonienie organizacji, a tego jest coraz mniej – dodaje.

Dużo lepsza jest sytuacja w przypadku drugiego aktu wykonawczego, którego autorem jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Chodzi o projekt rozporządzenia w sprawie sposobu udzielania i dokumentowania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Powiaty miały do tego projektu bardzo dużo zastrzeżeń, zwłaszcza w odniesieniu do wygórowanych i kosztownych wymogów w zakresie wyposażenia lokali. Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło pójść im na rękę.

– Udało się wypracować kompromis. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu w połowie miesiąca pozytywnie zaopiniowała projekt MS – mówi Grzegorz Kubalski.

Nowe przepisy nie nakładają już np. obowiązku wyposażania każdego punktu w stacjonarny komputer z programem informacji prawnej oraz sztywne łącze z internetem. Obecnie projekt przewiduje, że wystarczy wi-fi oraz dostęp do systemu informacji prawnej online. B

W każdym punkcie nie musi też stać stół z czterema krzesłami. Wystarczy, że znajdują się one w punktach wyznaczonych do prowadzenia mediacji – wyjaśnia Grzegorz Kubalski. B

W 2017 r. nieodpłatnej pomocy prawnej udzielono 388 733 osobom, z tego w punktach prowadzonych przez adwokatów i radców prawnych – 252 566, natomiast w punktach powierzonych organizacjom pozarządowym – 146 062. Osobom, które skorzystały w 2017 r. z nieodpłatnej pomocy prawnej, udzielono 456 355 porad, z tego 258 490 w punktach prowadzonych przez adwokatów lub radców prawnych oraz 197 865 w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe.