Płatności elektroniczne wypierają gotówkę

Rekordowo niski poziom 35 proc. wyniósł w 2023 r. udział płatności gotówką w liczbie transakcji zawartych w punktach handlowo-usługowych. Rok do roku to spadek o 3 pkt proc. Wobec 2018 r. aż o 22 pkt proc.

Jak wygląda rynek

Płatności bezgotówkowe są szczególnie popularne w sklepach z obuwiem i odzieżą, wielkopowierzchniowych, księgarniach, kioskach i sklepach papierniczych, drogeriach, aptekach oraz na spacjach paliw. Konsumenci coraz bardziej doceniają płatności kartą oraz za pomocą urządzeń mobilnych, ponieważ postrzegają je jako szybkie, wygodne i bezpieczne. 60 proc. respondentów biorących udział w badaniu Fundacji Polska Bezgotówkowa w 2023 r. częściej płaciło bezgotówkowo niż rok wcześniej.

– Jednocześnie przedsiębiorcy w badaniu przyznają, że to właśnie głos klienta jest jednym z ważniejszych kryteriów umożliwienia wyboru metody płatności w ich punkcie sprzedaży – mówi Joanna Erdman, prezeska zarządu Fundacji Polska Bezgotówkowa. Do końca lipca 2024 r. do programu Polska Bezgotówkowa dołączyło ponad 485 tys. podmiotów, w których łącznie zainstalowano ponad 640 tys. urządzeń do przyjmowania płatności cyfrowych.

Motorem rozwoju płatności bezgotówkowych jest sektor prywatny, ale ich popularność rośnie też w urzędach. W 2023 r. to właśnie w sektorze publicznym odnotowano jedną z największych zwyżek popularności e-płatności. Liczba transakcji przekroczyła 8 mln, a ich wartość sięgnęła 1,3 mld zł. Z kolei obrót na terminalach zainstalowanych w sektorze publicznym zwiększył się o ponad jedną czwartą.

– Mimo systematycznego wzrostu udziału płatności cyfrowych konsumenci nadal zauważają luki w akceptacji płatności innymi formami niż gotówka. Z tego m.in. powodu udział metod płatności w liczbie transakcji jest silnie zróżnicowany w ramach poszczególnych branż – podkreśla Erdman. Dodaje, że w wielu sektorach gospodarki wciąż występują realne ograniczenia zasięgu akceptacji kart.

Jeśli wziąć pod uwagę nasycenie terminali w ujęciu geograficznym, to widać duży skok w ostatnich trzech latach w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Na koniec czerwca 2024 r. prawie wszystkie województwa osiągnęły poziom ponad 15 terminali dostarczonych w ramach programu Polska Bezgotówkowa na 1000 mieszkańców. Zaobserwować można jednak nadal linię podziału na powiaty, które osiągnęły wyższy wskaźnik w zachodniej części kraju oraz w obszarach wokół dużych miast i miejsc turystycznych.

Stale na popularności zyskuje usługa cashback, czyli wypłata gotówki z kasy podczas robienia zakupów i płacenia za nie kartą. W 2024 r. już blisko połowa ankietowanych skorzystała z tego rozwiązania. Z usługi wypłaty gotówki przy okazji płacenia kartą można skorzystać aktualnie w ponad 275 tys. placówek handlowych w Polsce. Najchętniej tę opcję wybierają osoby w wieku 25–34 lata, ale w pozostałych grupach ta forma też cieszy się powodzeniem, zwłaszcza podczas wyjazdów wakacyjnych.

Polska na tle świata

W naszym kraju dynamika płatności cyfrowych jest wyższa niż średnio na świecie. Z danych NBP wynika, że wykorzystanie kart rośnie w tempie 22 proc. rocznie, a najnowsze metody płatności notują dynamikę jeszcze wyższą, rzędu 30 proc. rocznie.

W badaniu Mastercard 88 proc. respondentów przyznało, że skorzystało z przynajmniej jednej cyfrowej metody płatności. Z kolei 96 proc. zadeklarowało, że prawdopodobnie skorzysta z niej w przyszłości .

Polska plasuje się na wysokim trzecim miejscu w Europie pod względem liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą. Wysokie czwarte miejsce zajmujemy również w rankingu transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi – wynika z danych NBP. Natomiast pod względem mierników rozwoju infrastruktury, takich jak liczba bankomatów w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców, liczba terminali POS na 1 mln mieszkańców oraz liczba kart w przeliczeniu na jednego mieszkańca, Polskę dzieli jeszcze dystans do większości krajów UE. Ale za to bardzo szybko rosną nam takie wskaźniki, jak: liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi w przeliczeniu na jednego mieszkańca, liczba transakcji dokonanych pojedynczą kartą oraz liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca.

– Polska jest jednym z najbardziej zaawansowanych technologicznie rynków płatniczych w Europie. Wyróżniamy się wysokim poziomem absorpcji płatności cyfrowych wśród konsumentów, a zgodnie z prognozami ekspertów, w ciągu pięciu–dziesięciu lat poziomem wykorzystania płatności elektronicznych możemy zbliżyć się do europejskich liderów, czyli krajów skandynawskich – mówi Marta Życińska, dyrektorka generalna polskiego oddziału Mastercard Europe.