Czy polskie firmy w pełni wykorzystują okazję do robienia interesów, jakie daje Kazachstan?
Być może nie zawsze tak się dzieje. Wynika to z braku dostatecznej świadomości polskich przedsiębiorców. Jako nowy ambasador Republiki Kazachstanu w Polsce oświadczam, że nasza ambasada bardzo mocno zaangażuje się w informowanie polskich przedsiębiorców o możliwościach i wszystkich zaletach inwestowania w Kazachstanie. Wizyta prezydenta Nursułtana Nazarbajewa da współpracy gospodarczej między naszymi krajami nowy impuls. Zaplanowano m.in. podpisanie kilku dwustronnych dokumentów, wśród których znajdzie się ramowa umowa o współpracy pomiędzy Bankiem Rozwoju Kazachstanu oraz Bankiem Gospodarstwa Krajowego w wysokości 300 mln euro na finansowanie wspólnych projektów polsko-kazachskich. Mamy nadzieję, że nasze Forum Biznesowe z przeszło 800 zarejestrowanymi uczestnikami, na które przyjechała 120-osobowa delegacja przedstawicieli biznesu i instytucji Kazachstanu, stanie się generatorem dużej liczby nowych wspólnych projektów.
Ile polskich firm działa obecnie w Kazachstanie, z jakim skutkiem?
Na początku sierpnia zarejestrowanych było 195 firm z polskim kapitałem, z których działają 103. Najwięcej funkcjonuje w handlu i usługach – 67 firm, po 11 firm działa w przemyśle wytwórczym i budownictwie, 7 w sektorze finansowym. Rząd Kazachstanu pracuje nad programem rozwoju przemysłu i innowacji, mającym przyciągać bezpośrednie inwestycje zagraniczne i zagranicznych eksporterów. W Kazachstanie już realizują swoje projekty takie duże polskie firmy, jak Polpharma produkująca leki w południowym regionie kraju czy Selena wytwarzająca mieszanki budowlane lub Zeta produkująca meble.
W jakich sektorach gospodarki Kazachstan najchętniej widziałby kolejne polskie firmy? Co mogą tam osiągnąć?
Polski przemysł jest bardzo zróżnicowany, istnieje wiele punktów stycznych z takimi sektorami kazachstańskiej gospodarki jak przemysł spożywczy, chemia, przemysł lekki, budowa maszyn oraz górnictwo i hutnictwo. W branży spożywczej polskie firmy mogą inwestować w produkcję mięsa, mleka, cukru i wyrobów cukierniczych oraz w przetwórstwo zboża i uprawę owoców i warzyw. Przykładowo krajowy rynek cukru jest w 90 proc. uzależniony od importu. Z kolei w przemyśle chemicznym jesteśmy uzależnieni od importu gumy i tworzyw sztucznych. Przykładowo w 2014 roku wartość importu opon wyniosła 383 mln dol. co sprawia, że produkcja opon w Kazachstanie jest dla inwestorów bardzo obiecująca. Do najbardziej atrakcyjnych należy także produkcja nawozów sztucznych, zwłaszcza potażu. Kazachstan posiada ponad 5 mld ton soli potasowej w złożach w zachodniej części kraju. Nasz najbliższy sąsiad, Chiny, rocznie importuje potaż o wartości 2,6 mld dol. Produkcja nawozów fosforowych i azotowych wraz z potencjalną produkcją potażu jest więc doskonałą okazją dla produkcji nawozów wieloskładnikowych. W sektorze budowy maszyn polskie firmy mogą inwestować w produkcję transformatorów elektrycznych, akumulatorów, przewodów lub silników i generatorów, których import w 2014 roku sięgał ok. 800 mln dol. Kazachstan jest bardzo uzależniony od importu sprzętu rolniczego, na który wydajemy rocznie ok. 466 mln dol. Biorąc pod uwagę amortyzację ponad 70 proc. wszystkich maszyn rolniczych, które są eksploatowane przez ponad 16 lat, to również bardzo atrakcyjny rynek. Inwestorzy powinni być także zainteresowani produkcją sprzętu do budownictwa drogowego czy maszyn i urządzeń górniczych.
Na jaką pomoc państwa mogą liczyć polscy inwestorzy? Jak wygląda kwestia ulg podatkowych, rządowych grantów czy wsparcia w specjalnych strefach ekonomicznych?
Dziś w Kazachstanie funkcjonuje 10 specjalnych stref ekonomicznych. Dla każdej określona jest oddzielna branżowa orientacja. Preferencyjny pakiet dla firm w strefach łączy w sobie zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, z podatku od nieruchomości, podatku VAT, podatku od majątku oraz z ceł na towary importowane na teren stref. Firmom zapewniany jest bezpłatny grunt z pełną infrastrukturą, a wszystkie preferencje przyznawane są niezależnie od wartości inwestycji na cały okres istnienia stref, tj. na 25 lat.
Czy Kazachstan może być perspektywicznym rynkiem dla polskiego eksportu?
Kazachstan zawsze jest gotowy do poszerzenia więzi handlowych, gospodarczych i inwestycyjnych między obu krajami oraz dąży do stworzenia trwałego fundamentu współpracy na zasadzie wzajemnych interesów. Patrząc na wskaźniki kazachstańsko-polskiej współpracy handlowo-gospodarczej, możemy zauważyć ich stały wzrost. W ciągu ostatniej dekady wymiana handlowa między naszymi krajami wzrosła przeszło dwukrotnie. Perspektywy dla polskich produktów na rynku Kazachstanu z pewnością są. Jest zapotrzebowanie m.in. na urządzenia do obróbki minerałów i gleby, sprzęt gospodarstwa domowego, komputery, systemy wytwarzania energii elektrycznej, dźwigi, sprzęt drogowy czy sprzęt medyczny. Wśród wyrobów przemysłu chemicznego jest zapotrzebowanie na produkty farmaceutyczne, tworzywa sztuczne, chemię gospodarczą, kosmetyki, odczynniki diagnostyczne i farby. W sektorze spożywczym jest popyt na produkty roślinne i zwierzęce, które nie są produkowane w Kazachstanie ze względu na warunki geograficzne i klimatyczne, jak np. niektóre rodzaje owoców i warzyw lub ryby morskie. W rezultacie polskie firmy mają szansę zwiększyć swoją obecność na rynku Kazachstanu dostarczając zarówno nowe jak i zwiększając ilości już eksportowanych produktów.
Duża część polskich przedsiębiorców obawia się dalekich, słabo rozpoznanych rynków. Czy inwestowanie w Kazachstanie jest bezpieczne?
Kazachstan zajmuje jedną z najlepszych pozycji w świecie z punktu widzenia ochrony inwestorów. Wśród 189 krajów ratingu Doing Business 2016 Banku Światowego, zajęliśmy 25 miejsce ze względu na ochronę akcjonariuszy mniejszościowych i 25-te miejsce ze względu ochrony inwestorów ze 140 krajów raportu WEF "Globalnej Konkurencyjności w latach 2015-2016". Przedsiębiorczy Kodeks Republiki Kazachstanu przewiduje różne zabezpieczenia, które pozwalają minimalizować ryzyko inwestycyjne. Daje gwarancję ochrony prawnej działalności inwestorów na terytorium Republiki Kazachstanu, gwarantuje prawa inwestorów w przypadku nacjonalizacji i rekwizycji. Dla ochrony praw i interesów inwestorów istnieje Rzecznik Inwestycyjny, a z 92 wniosków inwestorów przyjętych w całym 2015 r. i pierwszej połowie 2016 r. 60 wniosków rozstrzygnięto na ich korzyść. Do dziś Kazachstan podpisał 48 dwustronnych międzyrządowych umów i jedną wielostronną w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji. Są one nakierowane na stworzenie sprzyjających warunków prawnych dla promowania i ochrony inwestycji kazachstańskich za granicą oraz inwestycji zagranicznych w Kazachstanie.
Dla polskich producentów żywności strategicznym rynkiem była Rosja. Czy mogliby się tam dostać teraz przez Kazachstan?
Ponieważ produkty wyprodukowane w Kazachstanie mają swobodny dostęp do rosyjskiego rynku spożywczego, jesteśmy przekonani, iż zlokalizowanie produkcji na terenie Kazachstanu będzie mieć wiele zalet. To bliskość do Rosji, dogodne połączenia komunikacyjne i wspólna sieć dróg kolejowych. Ponadto, bezcłowa przestrzeń handlowa Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej obejmuje Armenię, Białoruś, Kirgistan i poszerza rynek do 183 milionów konsumentów. Oferujemy inwestorom możliwość realizacji swoich projektów na wszystkich terytoriach przygranicznych Kazachstanu z Rosją. Szczególnie mile widziane jest utworzenie zakładów przetwórstwa i produkcji wyrobów gotowych, które są zawarte w wykazie priorytetowych działań dla realizacji projektów inwestycyjnych.
Czy Kazachstan może być dla producentów bramą do ekspansji na inne rynki azjatyckie? Jakie branże mogłyby najbardziej na tym skorzystać?
Kazachstan może stać się bramą do wejścia na sąsiadujące oraz azjatyckie rynki. Obok atrakcyjnego klimatu inwestycyjnego oraz komfortowych warunkach prowadzenia działalności gospodarczej przemawia za tym stabilność naszej polityki wewnętrznej i zagranicznej. W kraju zamieszkiwanym przez przedstawicieli 140 grup etnicznych i 17 wyznań religijnych utrzymujemy stabilność polityczną i jedność narodową. Kazachstan utrzymuje przyjazne stosunki z sąsiednimi krajami jak Chiny i Rosja, z krajami Azji Środkowej: Uzbekistanem, Tadżykistanem, Kirgistanem, Turkmenistanem czy też krajami basenu Morza Kaspijskiego – Iranem i Azerbejdżanem. Rozwijamy nowe kontakty handlowe z partnerami zagranicznymi oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. W 2015 r. Kazachstan wstąpił do WTO, pracujemy nad wprowadzeniem szeregu zasad i standardów OECD. Celem obejmującej Kazachstan, Rosję i Białoruś Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, do której wstąpiły Armenia i Kirgistan jest zapewnienie swobodnego przepływu towarów, usług, kapitału i pracy oraz prowadzenie jednolitej polityki gospodarczej. Podpisane zostało porozumienie o wolnym handlu z Wietnamem, trwają negocjacje z Iranem, Tajlandią, Turcją oraz innymi krajami. To pokazuje, że Kazachstan wypracował biznesowe oraz przyjazne stosunki z krajami Azji, a także ułatwia dostęp producentów do tych rynków. Ważne jest także ukierunkowanie Kazachstanu na rozwój i poprawę infrastruktury transportowej i logistycznej. Będąc w centrum kontynentu euroazjatyckiego, proponujemy alternatywną drogę przewożenia towarów między Europą a Azją. Choć transport lądowy okazuje się droższy od morskiego, to jest szybszy. Jeśli przewóz towarów drogą morską z Chin do Europy trwa średnio około 45 dni, to czas przejazdu tranzytem przez Kazachstan będzie wynosił do 15 dni.
Czy w Kazachstanie jest miejsce dla małych i średnich polskich firm?
Jeśli mówimy o stworzeniu produkcji tych przedsiębiorstw w Kazachstanie, to oczywiście tak. Według statystyk, udział małych i średnich przedsiębiorstw w tworzeniu PKB Kazachstanu wynosi 26 proc., podczas gdy w krajach europejskich ten współczynnik jest dwa razy wyższy. Rząd Kazachstanu, rozumiejąc znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce narodowej, działa aktywnie na rzecz wsparcia tego sektora poprzez realizację różnego rodzaju programów. Jednym z nich jest "Mapa drogowa biznesu - 2020". To program ukierunkowany na m.in. na zachowanie istniejących i tworzenie nowych miejsc pracy oraz modernizację lokalnej infrastruktury, a jego istotą jest dofinansowanie przez państwo części odsetek od kredytów bankowych dla przedsiębiorców.
Współpraca rozkręca się
W poniedziałek wizytę w Polsce rozpoczął prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew. Na wspólnej konferencji prasowej z prezydentem Andrzejem Dudą zapowiedziano dążenie do pogłębienia relacji biznesowych obu krajów. Poinformowano także o podpisaniu trzech umów międzyrządowych: o współpracy w rolnictwie, readmisji osób oraz porozumienia o współpracy między Bankiem Gospodarstwa Krajowego a Bankiem Rozwoju Kazachstanu. We wtorek w warszawskim hotelu Sheraton odbędzie się Polsko-Kazachstańskie Forum Gospodarcze, na którym zarejestrowało się przeszło 800 osób. Spodziewane są wystąpienia obu prezydentów oraz ministrów odpowiedzialnych za gospodarkę Polski i Kazachstanu.
W poniedziałek Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych KUKE podsumowała ostatnią misję gospodarczą do Kazachstanu, w której polski biznes wraz z przedstawicielami Korporacji wspólnie wystąpili z ofertą szerokiej współpracy. – W jej efekcie już dziś polskie firmy planują realizację projektów na łączną kwotę ponad 1 mld zł – poinformowała KUKE.
