Takie uwagi znalazły się w opiniach przedstawionych w związku z nowelizacją kodeksu postępowania administracyjnego, nad którą pracuje Senat i która ma być głosowana jeszcze w tym tygodniu.

Akt ograniczy możliwość zgłaszania pod adresem państwa polskiego roszczeń majątkowych związanych z mieniem utraconym przez właścicieli w związku z drugą wojną światową.

Czytaj też:

Marcin K. Schirmer: Cios w prawo własności

Pierwotnie złożony do Sejmu dokument przewidywał zmianę art. 156 § 2 k.p.a. Na jego mocy organy administracji miały nie stwierdzać nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, jeśli od jej doręczenia lub ogłoszenia minęło 30 lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarzała uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa (co kierunkowo realizował wyrok TK z 2015 r., sygn. akt P 46/13). W trakcie prac przepis ten jednak radykalnie zmieniono i uchwalona przez Sejm ustawa przewiduje, że nie będzie można stwierdzić nieważności jakiejkolwiek decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia minęło dziesięć lat.

„Wprowadzane ograniczenie jest nieproporcjonalne, ponieważ przy zastosowaniu 10-letniego okresu przedawnienia dobro, które chronimy, a więc bezpieczeństwo prawne i pewność prawa, nie przeważa nad dobrem, które poświęcamy, a więc praworządność i poczucie sprawiedliwości. Przeciwnie, zastosowanie krótkiego okresu przedawnienia sprawia, że bezprawie może stać się nieodwracalne już po upływie tego okresu, a to właśnie może sprowadzać niebezpieczeństwo prawne i niepewność prawa” – wskazuje w swej opinii konstytucjonalista prof. Ryszard Piotrowski.

Co więcej, ustawa dodaje do art. 158 k.p.a. § 3, który uniemożliwi wszczynanie postępowań w sprawie stwierdzenia nieważności jakiejkolwiek decyzji administracyjnej wydanej przed 1991 r., nawet jeśli została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Co w efekcie pozbawi prawa do odzyskania nieruchomości czy odszkodowania spadkobierców osób, które w okresie PRL utraciły prawo własności nieruchomości.

Dodatkowo nowela przewiduje, że postępowania będące w toku, które były wszczęte po upływie 30 lat od doręczenia lub ogłoszenia decyzji, mają zostać umorzone z mocy prawa. W ocenie Biura Legislacyjnego Senatu „uchwalenie opiniowanej ustawy w obecnym kształcie zakończy w praktyce reprywatyzację na drodze administracyjnosądowej (jedynej możliwej wobec nieuchwalenia w stosownym czasie ustawy reprywatyzacyjnej)”. Dlatego w poprawkach senackich legislatorów znalazła się m.in. propozycja wykreślenia § 3 art. 158 k.p.a.

Etap legislacyjny: przed głosowaniem w Senacie