Osoba mająca podjąć zatrudnienie w służbie zagranicznej wyraziła zgodę na zawarcie umowy na okres próbny. Czy dopuszczalne jest zawarcie z nią takiej umowy?

Nie. Organizację i funkcjonowanie służby zagranicznej, a także szczególne prawa i obowiązki osób wchodzących w jej skład, określono w ustawie o służbie zagranicznej (dalej u.s.z.). W art. 28c u.s.z., w brzmieniu obowiązującym od 22 lutego 2016 r., przewidziano, że umowa o pracę zawarta w celu wykonywania zadań w placówce zagranicznej (czyli przedstawicielstwie dyplomatycznym, stałym przedstawicielstwie przy organizacji międzynarodowej, konsulacie generalnym, konsulacie, wicekonsulacie, agencji konsularnej, instytucie polskim lub innej placówce podległej ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, mającej siedzibę poza granicami Polski) może być zawarta na czas określony nieprzekraczający 6 lat.

Dotyczy to także osoby podejmującą po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej. Ponowne zawarcie takiej umowy jest możliwe dopiero po upływie co najmniej 6 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę zawartej w celu wykonywania zadań w placówce zagranicznej. Do wskazanych wyżej umów nie stosuje się art. 251 kodeksu pracy przewidującego, w razie zawarcia czwartej umowy na czas określony, zatrudnienie na czas nieokreślony.

W art. 3 u.s.z. zastrzeżono, że – w zakresie nieuregulowanym w u.s.z. - do osób wchodzących w skład służby zagranicznej, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę w placówkach zagranicznych, stosuje się przepisy ustawy o służbie cywilnej (dalej u.s.c.). Zgodnie z art. 35 ust. 1 u.s.c. stosunek pracy pracownika służby cywilnej nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony. W przypadku osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej umowę o pracę zawiera się na czas określony wynoszący 12 miesięcy (art. 35 ust. 3 u.s.c.). Jak zwrócono uwagę w wyroku Sądu Najwyższego z 18 lutego 2016 r. (sygn. II PK 353/14, LEX nr 2013455), jeżeli nie zachodzi przypadek wskazany w art. 28c u.s.z., strony umowy mogą wybrać jedną z form zatrudnienia wskazanych w art. 35 u.s.c. Wolą stron nie można natomiast przełamać bezwzględnie obowiązujących norm prawa pracy określających sposób zatrudnienia wskazany w pragmatyce służbowej. Art. 35 u.s.c. wymienia dwie podstawy umownego nawiązania stosunku pracy: umowę na czas nieokreślony i umowę na czas określony. Wykluczona jest zatem możliwość zawarcia umowy na okres próbny.

podstawa prawna: art. 3, art. 4 pkt 2, art. 28c ustawy z 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403 ze zm.)

podstawa prawna: art. 9, art. 35 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.),

podstawa prawna: art. 251 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1666)