Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach to jedna z największych w Polsce stałych prezentacji XIX-wiecznego polskiego malarstwa i rzeźby. Zwiedzanie prowadzi przez Salę Bacciarellego (Oświecenie), Michałowskiego (Romantyzm. W stronę sztuki narodowej), Siemiradzkiego (Wokół akademii) i Chełmońskiego (Realizm polski, impresjonizm, początki symbolizmu).
Można tu podziwiać wiele głośnych dzieł. Gigantyczne płótno „Pochodnie Nerona” Henryka Siemiradzkiego przypomina, że artysta ofiarował je przyszłemu muzeum w 1879 roku Obraz dał więc początek Muzeum Narodowemu w Krakowie i ma pierwszy numer inwentarzowy w jego zbiorach.
Monumentalne dzieło Siemiradzkiego opowiada o prześladowaniu chrześcijan przez Nerona, gdy oskarżono go o spalenie Rzymu w 64 roku. A wówczas Cezar winą obarczył chrześcijan. Artysta kontrastowo pokazał: rzymskie elity, podporządkowane despotycznemu Neronowi i niezłomnych chrześcijan ginących za wiarę.
Innym głośnym dziełem jest „Czwórka” Józefa Chełmońskiego z 1881 roku. To wielkoformatowe płótno przedstawia pędzący wprost na widza zaprzęg koński w szalonym galopie. Efekt jest niemal filmowy. Dzieło powstało w Paryżu, gdzie Chełmoński przebywał w latach 1875-1887, ale tworzył tam obrazy wyłącznie o tematyce polskiej, inspirowane wspomnieniami z pobytów na Ukrainie i Podolu..
Magnetyczną siłę i dynamikę ma także „Szał” Władysława Podkowińskiego z 1894 roku , symbolicznie przedstawiający miłosną ekstazę, graniczącą z szaleństwem. W czasach Podkowińskiego dzieło młodego artysty roznieciło wiele namiętnych polemik, w których pytano o granice dobrego smaku i różnicę między sztuką i pornografią. W odpowiedzi na te ataki Podkowiński pociął obraz nożem, na szczęście udało się go odrestaurować.
