Pogromy wyrwały z odrętwienia
W ciągu 4 tys. lat Żydzi stworzyli niezależne państwo tylko trzy razy, i to w starożytności. Przetrwali jednak dzięki umiejętności przedefiniowania swojej tożsamości, nie naruszając jej fundamentów, tworząc pięć wielkich duchowych ojczyzn: w Egipcie (1600–1200 p.n.e. ), w Ziemi Obiecanej (1200 p.n.e -70 n.e. ), by następnie po zburzeniu Świątyni i wygnaniu przedefiniować judaizm na rabinacki oparty na Talmudzie. Następną duchową ojczyzną Żydów stała się Rzeczpospolita Polsko-Litewska od XVI–XVIII w. Izrael jest ostatnią próbą redefiniowania żydowskiego losu.
Choć przez wieki trochę Żydów osiadło w Palestynie, była to emigracja religijna, bez celów politycznych.
Dopiero pierwsza fala emigracji do Palestyny i Stanów Zjednoczonych po pogromach w Rosji w 1881 r. stała się zaczątkiem syjonizmu. Jego teorię wyłożył w 1882 r. filozof Leo Pinsker. Argumentował, że Żydzi są narodem i muszą mieć swoje państwo. Wzywał żydowskich liderów do pracy nad ich świadomością i wybicia ich z wielowiekowego odrętwienia.
Dojście do władzy Hitlera i fala rasistowskiego antysemityzmu w Niemczech spowodowały przybycie do Palestyny w latach 30. ok. ćwierć miliona Żydów. Arabskie powstanie w 1936 r. zmusiło Brytyjczyków do zamknięcia imigracji. W odpowiedzi Żydzi utworzyli organizacje paramilitarne Hagana i jednostki do działań specjalnych, w tym grupę terrorystyczną Irgun, chcących wymusić zniesienie zakazu imigracji.
W tworzeniu żydowskich kadr wojskowych pomagała Polska. Pragmatyczna, zwiększała głównie emigrację Żydów niezasymilowanych, w większości biednych. W 1936 r. rząd zawarł porozumienie z syjonistyczną organizacją Betar liczącą do 50 tys. członków. Otrzymała pożyczkę, pomoc w uzbrojeniu i wyszkoleniu. Sympatyzował z nią Piłsudski, szanowany przez betarczyków odwołujących się do mitu niepodległościowego Polski. Polska armia do 1939 r. przygotowała do walki o niepodległość Izraela ok. 10 tys. ludzi, tajnie finansowała dla nich zakup broni i przerzucała do Palestyny, skąd do Polski przyjeżdżały na szkolenia oddziały Irgunu. Z Polski do Palestyny do 1936 r. wyjechało ponad 100 tys. Żydów, a po zamknięciu jej przez Brytyjczyków utworzono szlak przemytniczy przez Rumunię.
