Jedni bywają nerwowi, pobudzeni lub wręcz agresywni, z kolei inni mają spowolnione reakcje i zasypiają za kierownicą. Obie grupy są równie niebezpieczne i, co gorsza, na naszych drogach ich przybywa. Problem prowadzących po narkotykach narasta – alarmuje policja, która ujawnia coraz więcej odurzonych kierowców.
– W ubiegłym roku zatrzymaliśmy ich ponad 1250, czyli dwukrotnie więcej niż kilka lat temu – mówi „Rzeczpospolitej" Marek Konkolewski z Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji (KGP).
14 proc. celnych trafień
Narkotyki kojarzą się nam z kartelami i szlakami przerzutu, ale rzadko są postrzegane jako zagrożenie na drogach. Tymczasem dane i policyjna praktyka wskazuje, że ma to miejsce.
Jeszcze w 2000 r. wyłapywanych było najwyżej kilkudziesięciu kierowców pod wpływem środków odurzających. W 2013 r. niecałe 700, a w roku w ubiegłym już o ponad pół tysiąca więcej. Wyrywkowych kontroli osób, które swoim zachowaniem wzbudziły podejrzenia policjantów, było w zeszłym roku w kraju blisko 9 tys. Celnych okazało się ok. 14 proc. z nich.
Najbardziej wstrząsający przypadek: celebryta Dariusz K., prowadząc po kokainie, zabił przechodzącą przez jezdnię kobietę (w 2014 r.). Jechał szybko, przed przejściem – jak twierdzą świadkowie – nawet nie zwolnił. Został oskarżony, proces trwa.
Miesiąc temu podczas imprezy na lotnisku w Pile zderzyły się dwa samochody. Jeden wjechał w matkę z dwójką dzieci. U kierowcy wykryto ślad THC, czyli marihuany. Ilość była nieznaczna, więc zdaniem śledczych nie miała wpływu na jego reakcje.
Są i tacy, którzy serwują sobie mieszanki i jadą. Tak jak 31-latek z Miechowa (woj. małopolskie). Odurzony uderzył w golfa. Miał w organizmie 2 promile alkoholu, marihuanę i amfetaminę.
Ile wypadków powodują odurzeni kierowcy, nie wiadomo – tego policyjne statystyki nie wyodrębniają. Pewne jest, że ci, którzy są dzisiaj wyłapywani, stanowią wierzchołek góry lodowej. Badania na obecność narkotyków i innych środków odurzających są wyrywkowe i rzadkie. Prowadzone, gdy kierowca budzi jakieś podejrzenia – jest np. pobudzony, agresywny lub odwrotnie: głowa opada mu na kierownicę.
Policjanci posiadają ok. 10 tys. narkotesterów. Kupują je komendy wspierane przez samorządy. Ale to drogie urządzenia, więc wciąż jest ich za mało.
– Oprócz podejrzanych zachowań kierowców stosujemy takie badania przy wszystkich wypadkach, w których są ofiary, a reakcje prowadzących pojazd są nieracjonalne. Pobierana jest od nich krew w celu badania na obecność alkoholu i narkotyków – mówi Andrzej Borowiak, rzecznik wielkopolskiej policji
Też będą powszechne
Badanie narkotesterem nie ma wartości dowodowej, może tylko przesądzić, czy ktoś brał narkotyk i z jakiej grupy.
– Dopiero biegły, badając krew, określa, jaki to narkotyk, jego ilość i czy upośledzał on reakcje – mówi Konkolewski. Przyznaje, że problem nie jest do końca zdiagnozowany, a wstępne badania narkotesterem wciąż są rzadkie. Także dlatego, że badanie trwa ok. 10 minut, od kierowcy pobiera się ślinę, wymaga więc więcej zachodu.
Jest też inny problem: alkohol to prosty związek chemiczny. Substancji psychoaktywnych o skomplikowanych wzorach chemicznych są tysiące, nie mówiąc o dopalaczach.
Jednak, jak zauważają policjanci, kiedyś badania na alkohol też nie były powszechne.
– To, co jeszcze 20 lat temu było rzadkością: alkomaty, wideorejestratory, dzisiaj jest dostępne i na dużą skalę wykorzystywane. Wierzę, że niebawem badania drogowe na narkotyki też będą – mówi Konkolewski.
Policjanci przestrzegają, że jazda po narkotykach jest karana tak jak po alkoholu. Firmy ubezpieczeniowe nie płacą odszkodowania, gdy kierowca jest pijany lub pod wpływem środków odurzających.
– Na drodze trzeba być skoncentrowanym, bo wiele sytuacji może nas zaskoczyć. Narkotyk upośledza reakcje – podkreśla Andrzej Borowiak.
