Osoby z polskimi korzeniami mieszkające na Ukrainie czy Białorusi uzyskają pomoc w powrocie do ojczyzny. Zostaną zwolnione z opłat za przyjęcie wniosku o wizę i o nadanie obywatelstwa polskiego.

– Opłata za złożenie wniosku o wizę to koszt kilkudziesięciu euro. Opłata konsularna za formalności towarzyszące nadaniu obywatelstwa polskiego to nawet 500 euro – mówi Jacek Białas z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Krótsza droga do obywatelstwa

Posiadacze Karty Polaka będą mieli możliwość uzyskania obywatelstwa już po roku od zamieszkania na terenie Polski. Z możliwości takiej skorzystałyby osoby przebywające nad Wisłą na podstawie zezwolenia na pobyt stały wydanego na podstawie Karty.

Posiadacze Karty pozostający poza granicami Polski zyskają też prawo do pomocy konsula w razie zagrożenia życia lub bezpieczeństwa.

– Będą traktowani jak polscy obywatele, oczywiście przy poszanowaniu prawa międzynarodowego. Nie było podstawy prawnej, aby ewakuować Polaków z Donbasu. Po zmianie ustawy będzie – mówi Michał Dworczyk, przewodniczący Komisji Łączności z Polakami za Granicą.

Karty Polaka będzie mógł wydawać nie tylko konsul za granicą, ale także wojewoda w Polsce. Te zmiany wychodzą z kolei naprzeciw problemom, z jakimi zmagają się Polacy na Białorusi, gdzie – jak wskazano w uzasadnieniu projektu – starający się o Kartę są piętnowani.

Nowelizacja wprowadza też możliwość uzyskania pomocy finansowej dla przebywających w Polsce posiadaczy Karty Polaka.

Realna pomoc

Wsparcie miałoby polegać na częściowej refundacji kosztów wynajmu mieszkania w wysokości sześciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka rodziny. Obecnie stanowi ono 3895,33 zł. Daje to więc sumę ponad 23 tys. brutto. Na zagospodarowanie i bieżące zamieszkanie posiadacz Karty Polaka mógłby otrzymać dwukrotność przeciętnej pensji, czyli 7790 zł brutto. Na remont mieszkania można będzie dostać 4120 zł. Posiadacze Karty będą mogli też liczyć na refundację kosztów uczestniczenia w kursach nauki języka polskiego czy też w zajęciach aktywizacji zawodowej.

Projekt noweli przewiduje też zwrot kosztów przejazdu tych osób do Polski, choć ten zapis najprawdopodobniej zniknie podczas dalszych prac w Sejmie.

Karta Polaka to dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego. Przyznawana jest osobom polskiego pochodzenia żyjącym w 15 krajach za wschodnią granicą powstałych lub odrodzonych po rozpadzie ZSRR, które nie uznają podwójnego obywatelstwa.

Karta, o którą można ubiegać się od kwietnia 2008 r., umożliwia m.in. refundację wizy, dostęp do polskich szkół i uczelni oraz ułatwienia w uzyskiwaniu stypendiów, a także podejmowanie pracy i prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.

Karta Polaka jest wydawana przez konsula. Jest ważna przez dziesięć lat od momentu przyznania i może być przedłużana na wniosek zainteresowanego.

Osoby ubiegające się o Kartę Polaka muszą wykazać swój związek z polskością – w tym przynajmniej bierną znajomość języka polskiego, wykazać, że jedno z rodziców lub dziadków bądź dwoje pradziadków było narodowości polskiej, lub przedstawić zaświadczenie organizacji polonijnej o działalności na rzecz kultury i języka polskiego.

etap legislacyjny: przed pierwszym czytaniem w Sejmie