Jan Maciejewski: Maria Janion czyli śmierć erudycji

Żaden cytat, myśl ani tytuł. Pierwszą rzeczą, o jakiej pomyślałem po usłyszeniu informacji o śmierci Marii Janion, było jej łóżko. Scena z poświęconego profesor filmu dokumentalnego, w której kładzie się ona spać na wąskim, wciśniętym pomiędzy wypchane książkami półki prostokącie materaca. Kamera powoli unosi się w górę, a widz zamiera w przerażeniu – przecież to wszystko zaraz na nią runie. Zginie zasypana we śnie romantyzmem, psychoanalizą i oświeceniem. Wystarczy jeden kamyk, a wytrwale przecierane szlaki pojęć, zjawisk i kategorii zamienią się w lawinę. Jej sypialnia była jak zbocze stromej góry, na którym zbudowano tak wiele domów – napisano syntez i opracowań – że zaczęło to już zakrawać na igranie z prawami fizyki.

Publikacja: 28.08.2020 17:00

Foto: Fotorzepa, Magda Starowieyska

Jan Maciejewski

Nie Maria Janion ani jej książki były bohaterami tamtej sceny, tylko erudycja. Niebezpieczeństwo, na jakie piszą się ci, którzy zawiązują z nią tajny pakt na rzecz tłumaczenia świata. Obsesja rozumienia i wyjaśniania, zbierania poszlak, dowodów, podążania za tym jednym sprawcą zdarzeń, którego sprawę aktualnie prowadzi detektyw sensu. Obietnica i niebezpieczeństwo, które czają się w każdej kolejnej książce – potwierdzi ona czy obali linię oskarżenia? Dlaczego o nich nie pisze się kryminałów ani nie kręci filmów sensacyjnych? Tamci seryjni mordercy to tylko płotki, marne cyngle losów świata. Choćby i byli wyjątkowo okrutni i przebiegli, ich passa kiedyś się skończy, przestają terroryzować swoje okolice. Pozostaną tylko bladym wspomnieniem minionej grozy, jak Kuba Rozpruwacz czy śląski wampir.

Promocja Świąteczna!

Wybierz roczną subskrypcję RP.PL i ciesz się dostępem do The New York Times!

Pierwszy rok 179 zł, potem 390 zł pobierane automatycznie co roku.

Zyskujesz:

- Roczny dostęp do The New York Times, w tym do: News, Games, Cooking, Audio, Wirecutter i The Athletic.

- RP.PL — rzetelne i obiektywne źródło najważniejszych informacji z Polski i świata z dodatkową weekendową porcją błyskotliwych tekstów magazynu PLUS MINUS.

Subskrybuj teraz! Zaloguj się

Reklama

Plus Minus

„Rzeźbię w słowach. Pisma o życiu i książkach”: Lewa ręka literatury

Dla czytelnika może być ciekawe, jak persona ze szczytów hierarchii literackiej dobiera lektury na swój użytek i...

Plus Minus

„Minuta ciszy. Sezon 2”: Pogrzebowe machinacje

Drugi sezon „Minuta ciszy” to dramat funeralny, który nie przestaje śmieszyć.

Plus Minus

„Nie zabij nikogo. Z notatnika instruktora jazdy”: Patrz w lusterka

Kategoria B: egzamin, wokół którego narosło najwięcej mitów i legend.

Plus Minus

„Zgiń kochanie”: Subtelnie o koszmarze

Jennifer Lawrence tworzy przejmujący obraz kobiety cierpiącej na chorobę afektywną dwubiegunową.

Materiał Promocyjny

Dostawcza Kia PV5 - International Van of the Year 2026. Sprawdź ratę!

Plus Minus

Gość „Plusa Minusa” poleca. Dr Paweł Łokić: Co zabrałbym na bezludną wyspę

Jeśli miałbym wskazać jedną nową publikację szczególnie ważną na polskim rynku wydawniczym, byłaby to „Quo vAIdi...

Materiał Promocyjny

W kierunku zrównoważonej przyszłości – konkretne działania

Orlen inwestuje w nowe technologie i stawia na odnawialne źródła energii, ale sukces dekarbonizacji zależy nie tylko od inwestycji grupy – kluczowa będzie zmiana przyzwyczajeń milionów klientów – ocenia Stanisław Barański, dyrektor Biura Zrównoważonego Rozwoju i Transformacji Energetycznej Grupy Orlen.