Niemiecki Trybunał Socjalny 16 sierpnia 2017 r. podjął decyzję w sprawie polskiego przedsiębiorstwa, które oddelegowało pracowników do Niemiec w celu realizacji umowy o dzieło (sygn. B 12 KR 19/16 R). Ponieważ przedsiębiorstwo w chwili oddelegowania pracowników na okres ponad jednego roku nie prowadziło jeszcze wystarczającej działalności w Polsce, a więc nie spełniało warunków delegowania, pracodawca złożył wniosek w ZUS o wydanie zaświadczeń A1 dla jego pracowników w trybie porozumienia wyjątkowego według artykułu 17 rozporządzenia (EWG) nr 1408/71, które zastąpione zostało w międzyczasie przez rozporządzenie unijne nr 883/2004. ZUS przychylił się do wniosku pracodawcy i wystąpił do niemieckiej placówki zajmującej się ubezpieczeniem zdrowotnym pracowników zagranicznych (DVKA) z propozycją zawarcia porozumień o wyjątkowym podtrzymaniu obowiązywania polskiego ubezpieczenia na czas oddelegowania pracowników do Niemiec. Instytucja łącznikowa DVKA odmówiła jednak zawarcia takich porozumień. W konsekwencji dla polskich pracowników na czas realizowania kontraktu obowiązywały niemieckie przepisy, a niemiecka kasa chorych zwróciła się do polskiego pracodawcy i wezwała go do odprowadzenia składek na ubezpieczenie w Niemczech, mimo iż pracownicy podczas ich oddelegowania nadal ubezpieczeni byli w Polsce.
Po dwóch latach
Co więcej, o swojej decyzji instytucja DVKA poinformowała pracodawcę dopiero dwa lata po złożeniu przez niego wniosku, a tym samym po upływie okresu, w którym pracownicy byli oddelegowani do Niemiec.
Przeciwko decyzji DVKA niemiecka kancelaria adwokacka WENDLER TREMML, reprezentująca polskie przedsiębiorstwo, wniosła w jego imieniu pozew w sądzie ds. socjalnych, wnioskując m.in. o nakazanie DVKA udzielenia zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego. Może być ono zawarte ze skutkiem wstecz. Sądy pierwszych instancji oddaliły pozew, uzasadniając to tym, iż decyzja DVKA nie podlega kontroli sądów, gdyż stanowi ona jedynie wewnętrzny akt pomiędzy instytucją łącznikową DVKA a ZUS i nie wywiera bezpośredniego skutku na zewnątrz.
Trybunał Socjalny zadecydował, iż decyzja DVKA o tym, czy zawarte zostanie przez nią z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych na wniosek pracodawcy tzw. porozumienie wyjątkowe dotyczące podtrzymania obowiązywania polskiego ubezpieczenia na czas oddelegowania pracownika do Niemiec według artykułu 16 rozporządzenia nr 883/2004, podlega kontroli sądów w Niemczech. Konkretnie, Trybunał zadecydował, iż polski pracodawca ubiegający się o zawarcie porozumień wyjątkowych w trybie artykułu 16 rozporządzenia nr 883/2004 może wnieść przed sądem w Niemczech pozew przeciwko DVKA o wyrażenie zgody na zawarcie porozumienia wyjątkowego.
Nowa możliwość dla przedsiębiorców
Stanowi to novum. Do tej pory polskie przedsiębiorstwa wnioskujące o zawarcie porozumienia wyjątkowego nie miały możliwości poddania decyzji DVKA – odnośnie do tego, czy takie porozumienie dojdzie do skutku czy też nie – kontroli sądu. Mogły one jedynie wytoczyć sprawę Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, który w konsekwencji decyzji DVKA negatywnie rozstrzyga ich wniosek. Ponieważ ZUS ze swojej strony jest uzależniony od decyzji DVKA, bo bez zgody tej instytucji porozumienie wyjątkowe nie może dojść do skutku, bez możliwości „wymuszenia" zgody ze strony DVKA przez pracodawcę pozew przeciwko Zakładowi nie rokował szans na sukces.
