Nagrodzono naukowców, którzy znacząco przyczynili się do rozwoju Polski

Bez udziału nauki nie wygramy przyszłości ani dla Polski, ani dla świata. To koło zamachowe rozwoju społecznego i gospodarczego – mówił podczas gali wicepremier i minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin.

Aktualizacja: 23.02.2020 20:37 Publikacja: 23.02.2020 17:49

Foto: materiały prasowe

Wręczenie Nagród Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego wybitnym polskim naukowcom i wyróżnień Prezesa Rady Ministrów za najlepsze rozprawy doktorskie i habilitacyjne to główne punkty gali zorganizowanej w Dniu Nauki Polskiej. Uroczystość odbyła się 19 lutego w Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki w Toruniu.

Nowe święto państwowe

Dzień Nauki Polskiej obchodzony jest w tym roku po raz pierwszy. Nowe święto państwowe zostało ustanowione ustawą podpisaną 3 lutego 2020 r. przez prezydenta Andrzeja Dudę. Ma ono być wyrazem uznania dla dokonań polskich naukowców. Jako datę corocznych obchodów wyznaczono dzień urodzin Mikołaja Kopernika, w uznaniu jego wybitnych zasług w dziedzinie astronomii.

„Przez stulecia nauka stanowiła kluczowy impuls do rozwoju intelektualnego, społecznego i gospodarczego. Działo się tak również w okolicznościach dla naszego narodu skrajnie trudnych. Podczas niszczących wojen, rozbiorów i okupacji nauka odgrywała istotną rolę w kształtowaniu kolejnych pokoleń polskich elit poczuwających się do odpowiedzialności za los wspólnoty. Trudno też przecenić dydaktyczną i formacyjną misję szkół wyższych – począwszy od ufundowanej w 1364 roku Akademii Krakowskiej" – wskazano w uzasadnieniu do ustawy wprowadzającej nowe święto.

– Dzień Nauki Polskiej to niezwykły moment do wykazania uznania w stosunku do naukowców, którzy szukali we wszystkim prawdy. Robili to dla dobra całej ludzkości. Nasze święto to jednak nie tylko celebrowanie przeszłości. Dzień Nauki Polskiej jest wyrazem wdzięczności dla całego środowiska akademickiego. Zawsze nauka i akademia były kołami zamachowymi rozwoju gospodarczego czy społecznego państwa polskiego. Bez udziału nauki nie wygramy przyszłości ani dla Polski, ani dla świata – mówił podczas gali wicepremier i Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin.

Szef resortu nauki podkreślał także, że w Dniu Nauki Polskiej są wyróżniane wyjątkowe postaci: – Nie będzie w moich słowach przesady, jeżeli powiem, że wyróżnimy najlepszych z najlepszych przedstawicieli środowiska akademickiego i naukowego, honorując ich Nagrodami Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Także Uniwersytet Mikołaja Kopernika wręczy swe wyjątkowe wyróżnienia – mówił Gowin.

Naukowcy nagrodzeni

Nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznane zostały w pięciu kategoriach: za całokształt dorobku, znaczące osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, w zakresie działalności dydaktycznej, działalności wdrożeniowej i działalności organizacyjnej. – Powiem krótko: to jest państwa święto! Życzę wszystkim, aby nasza nauka i nasze uczelnie, aby każdy z państwa – szukał prawdy we wszystkim, niezależnie od osądu ogółu – stając obok wielkich poprzedników, zyskując szacunek współczesnych i inspirując pokolenia następców – powiedział podczas wręczania nagród Jarosław Gowin.

Ocenie zespołu doradczego ministra zostało poddanych 129 wniosków. Dorobek prezentowany w aplikacjach obejmował dwa lata działalności naukowców. W skład zespołu oceniającego powołano 31 członków reprezentujących środowisko szkolnictwa wyższego i nauki oraz stosowne dziedziny i dyscypliny nauki bądź sztuki. Pracom zespołu przewodniczył prof. Bogdan Szlachta, prawnik i filozof polityki z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zdecydował o przyznaniu 88 nagród – 75 indywidualnych i 13 zespołowych. Do szkół wyższych trafiły 54 nagrody, 10 do instytutów Polskiej Akademii Nauk, 13 zdobyli reprezentanci Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 10 członkowie Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, a jedną prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Łącznie minister nauki nagrodził 138 naukowców – także przedstawicieli uczelni niepublicznych. Reprezentują oni SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny (dwie osoby), Akademię WSB i Dolnośląską Szkołę Wyższą.

W najważniejszej kategorii – za całokształt pracy naukowej – nagrody zostały przyznane 11 naukowcom. – Polskiej nauce potrzeba wielu rzeczy, między innymi pieniędzy, ale też docenienia ludzi, którzy pracują naukowo. Bardzo się cieszę z przyznanej mi nagrody, ponieważ jestem na końcu swojej pracy naukowej. Przyznawane tu nagrody są elementem, w którym nie liczą się punkty czy hierarchia, a ważny jest wynik naukowy. To powinno się właśnie promować – mówił prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, jeden z laureatów nagrody za całą pracę naukową.

Podczas gali przyznano również 45 nagród Prezesa Rady Ministrów za najlepsze rozprawy doktorskie i habilitacyjne oraz działalność naukową. Do konkursu zgłoszono 224 wnioski. Najwięcej, bo 9, dotyczyło prac i osiągnięć w dziedzinach nauk ścisłych i technicznych. Nauk humanistycznych, społecznych i artystycznych dotyczyło 79 wniosków, a 54 obejmowały nauki i przyrodnicze i medyczne.

Premier uhonorował swoją nagrodą autorów: 12 rozpraw doktorskich, 10 osiągnięć habilitacyjnych oraz 2 osiągnięć z zakresu działalności naukowej.

„Gala Nauki Polskiej to wyjątkowe wydarzenie dla nas wszystkich. Wszyscy czujemy dumę z osiągnięć polskich naukowców. Ludzie nauki są bowiem tymi, którzy sami prowadząc badania, kształtują pozytywny stosunek wszystkich Polaków do nauki. Pragnę przekazać gratulacje dla wszystkich biorących udział w tej uroczystości. Państwa praca wnosi wkład w postęp cywilizacyjny naszej ojczyzny" – napisał w liście skierowanym do naukowców premier Mateusz Morawiecki. Podczas uroczystości słowa te odczytała wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Iwona Michałek.

Swoją nagrodę „Ratio et Spes" przekazał także organizator gali – Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu wspólnie z Fundacją Watykańską Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. Jej laureatem został profesor Tomaso Poggio z Center for Brains, Minds and Machines Massachusetts Institute of Technology. Laureat – prof. Tomaso Poggio – został wyróżniony za publikację „Theoretical Issues in Deep Networks: Approximation, Optimization and Generalization", która jest efektem współpracy profesora z dr. Andrzejem Banburskim i mgr. Qianli Liao (także z MIT).

Opera i dzieło

Uroczystość uświetniło widowisko „Opera matematyczna – Paradoksalny rozkład sfery" w reż. Romana Kołakowskiego. Jest to opowieść o losach twórców Lwowskiej Szkoły Matematycznej. Główny bohater i jeden z założycieli szkoły Stefan Banach zabiera widza w osobistą podróż, która rozgrywa się na tle przełomowych wydarzeń XX-wiecznej Europy. Zdarzenia na scenie relacjonował inny lwowski matematyk – Hugo Steinhaus.

Jak na swojej stronie internetowej podaje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego tytuł projektu odnosi się do słynnego matematycznego twierdzenia (sformułowanego przez Banacha), którego Roman Kołakowski użył jako metafory kulturowych, religijnych, naukowych, społecznych i politycznych zmian, jakie zaszły w Europie i na całym świecie w wyniku obu wojen światowych.

Niecodzienną atrakcją gali była możliwość obejrzenia egzemplarza księgi „De revolutionibus orbium coelestium" Mikołaja Kopernika, pochodzącego z Biblioteki Księcia Albrechta Hohenzollerna, w oryginalnej oprawie z epoki.

Przemiany na uczelniach

Nagrody dla naukowców oraz dydaktyków zostały wręczone w trudnym dla uczelni wyższych momencie. Od 1 października 2018 r. na uczelniach wdrażana jest konstytucja dla nauki, która w znaczący sposób reformuje sposób funkcjonowania wyższych uczelni. – Dziękuję za wspólną pracę nad konstytucją dla nauki. To bardzo ważne, zwłaszcza w Polsce, zwłaszcza teraz, że razem udowodniliśmy, że wielkie, przełomowe, systemowe zmiany można wprowadzać w drodze dialogu – mówił podczas gali Jarosław Gowin.

Ustawa 2.0 m.in. dzieli uczelnie na akademickie i zawodowe, kładzie nacisk na poprawę jakości badań naukowych i dużą wagę przywiązuje do kategoryzacji. Powstał także nowy wykaz dyscyplin naukowych wzorowany na wykazie OECD. Od 1 października 2019 r. kształceniem doktorantów zajmują się szkoły doktorskie. Ponadto uczelnie otrzymały m.in. swobodę decydowania o tym, które jednostki organizacyjne będą na nich istniały.

Podczas Gali Nauki Polskiej wicepremier podkreślił także, że przed nami debata nad przyszłością Polskiej Akademii Nauk i ma nadzieję, że całe środowisko naukowe i akademickie weźmie w niej udział. Z danych MNiSW wynika, że w Polsce w 623 placówkach pracuje obecnie 81,5 tys. badaczy. Wśród nich znajduje się 10 829 profesorów, 21 106 doktorów habilitowanych, 54 188 doktorów i 39 219 doktorantów. Poza tym uczy się ok. 1,2 mln studentów.

Najwięcej – 62 tys. naukowców – zatrudnionych jest na uczelniach publicznych. W instytutach badawczych oraz instytutach Sieci Badawczej Łukasiewicz pracuje 7,6 tys. takich osób. W jednostkach naukowych Polskiej Akademii Nauk jest to 6,1 tys. badaczy, a na uczelniach niepublicznych – 3,9 tys. Uczelnie kościelne zatrudniają 1,3 tys. badaczy.

Naukowcy nagrodzeni za całokształt pracy

? prof. dr hab. inż. Tadeusz Kaczorek, Politechnika Białostocka

? prof. dr hab. Stanisław Jadach, Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN

? prof. dr hab. Bogusław Buszewski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

? prof. dr dr h.c. Oded Stark Uniwersytet Warszawski

? prof. dr hab. inż. Juliusz Pernak, Politechnika Poznańska

? prof. dr hab. inż. Jacek Franciszek Gieras, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy

? prof. dr hab. inż. Edward Chlebus, Politechnika Wrocławska

? prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

? prof. dr hab. Maciej Żylicz, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej

? prof. dr hab. Włodzimierz Bolecki, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

? prof. dr hab. Józef Marecki, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Wręczenie Nagród Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego wybitnym polskim naukowcom i wyróżnień Prezesa Rady Ministrów za najlepsze rozprawy doktorskie i habilitacyjne to główne punkty gali zorganizowanej w Dniu Nauki Polskiej. Uroczystość odbyła się 19 lutego w Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki w Toruniu.

Nowe święto państwowe

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”
Nauka
W Australii odkryto nowy gatunek chrząszcza. Odkrywca pomylił go z ptasią kupą
Nauka
Sensacyjne ustalenia naukowców. Sfotografowano homoseksualny akt humbaków
Nauka
Deszcz podczas burzy może uratować życie. Mokra skóra zmniejsza skutki pioruna
Nauka
Odkryto nowy gatunek pterozaura. Latający dinozaur mógł żyć 168 milionów lat temu