Co jeść, by uniknąć bólu stawów

Codzienna porcja ruchu i zmiana odżywiania mogą zmniejszyć ryzyko choroby zwyrodnieniowej stawów.

Publikacja: 21.11.2019 14:46

Główną przyczyną destrukcji chrząstki stawowej są procesy zapalne. Możemy zmniejszyć ich ryzyko dzię

Główną przyczyną destrukcji chrząstki stawowej są procesy zapalne. Możemy zmniejszyć ich ryzyko dzięki diecie.

Foto: Adobe Stock

Kiedyś problemy ze stawami uważane były przede wszystkim za przypadłość wieku podeszłego, która polega na tym, że z czasem chrząstka stawowa się zużywa, powodując u seniorów ból i ograniczenia ruchowe. Dziś wiadomo już, że koncepcja „zużycia" nie jest do końca prawdziwa, a dzięki zdrowszemu stylowi życia można zachować sprawność stawów do późnej starości.

Bierność i przesyt

Liczne badania populacyjne potwierdzają, że siedzący styl życia, powszechna dostępność wysokokalorycznego pożywienia o dużej zawartości soli, cukrów prostych (słodycze, biała mąka), tłuszczów nasyconych (głównie pochodzenia zwierzęcego) są podstawową przyczyną nie tylko takich schorzeń, jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca czy nowotwory, ale również choroby zwyrodnieniowej stawów.

– W medycynie nie stosuje się takiego pojęcia jak „zużycie". Chociaż powierzchowna warstwa chrząstki stawowej ulega ścieraniu, to w zdrowym organizmie jest ona regenerowana, a proces ten trwa całe życie. Nie jest to zatem problem samego wieku, tylko tego, że w organizmie pojawiają się stany chorobowe, które zaburzają proces odnowy chrząstki stawowej – tłumaczy dr hab. n. med. Grzegorz Szczęsny z Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus w Warszawie. Według najnowszych badań główną przyczyną destrukcji chrząstki stawowej są procesy zapalne, które doprowadzają do stopniowego jej zniszczenia. Szacuje się, że odpowiadają one za 70 proc. przypadków ChZS. Mowa o tzw. idiopatycznej postaci choroby, kiedy nie możemy wskazać konkretnej przyczyny niszczenia stawu, takiej jak uraz czy infekcja bakteryjna.

W idiopatycznym zwyrodnieniu stawów czynniki prozapalne prowadzą do pojawienia się substancji trawiącej chrząstkę stawową, co sprawia, że jest ona bardziej podatna na ścieranie i urazy mechaniczne. To proces złożony, trwający lata. Trudno jednoznacznie wskazać, jaka jest przyczyna zainicjowania procesu zapalnego, naukowcy wskazują na różne czynniki – zależne od środowiska, stylu życia i diety.

Przeciwzapalne menu

Istnieje udowodniona zależność między częstością występowania ChZS a tym, co na co dzień jemy. Okazuje się, że stawom najbardziej szkodzi dieta wysokobiałkowa z wysokim spożyciem mięsa, zwłaszcza przetworzonego wieprzowego, obfitująca w cukry i tłuszcze nasycone, zawierająca znaczne ilości konserwantów (zwłaszcza fosforanów) oraz zakwaszona dwutlenkiem węgla (napoje gazowane). Efektem takiego odżywiania jest często nadwaga, przy czym nie sam ciężar ciała jest zgubny dla stawów.

– Istotnym źródłem cytokin prozapalnych jest tkanka tłuszczowa, która wydzielając konstytutywnie czynniki molekularne, reguluje metabolizm wielu tkanek i narządów, w tym chrząstek stawowych. Dlatego też osoby otyłe zapadają na ChZS pięciokrotnie częściej niż osoby o prawidłowej masie ciała. To nie obciążenia mechaniczne, ale nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie odpowiada przede wszystkim za zwyrodnienie stawów, w prosty sposób tłumacząc obserwowany wzrost liczby chorych wraz ze wzrostem odsetka osób z nadwagą i otyłych – tłumaczy dr Szczęsny.

Najkorzystniejsza dla stawów jest dieta warzywno-owocowa, w której białko zwierzęce zastępowane jest białkiem pochodzenia roślinnego (m.in. soja) lub owocami morza (ryby, krewetki, homary, ośmiornice, kalmary itp.), obfitująca w tłuszcze nienasycone (zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3), antyoksydanty (witaminy C i E, karotenoidy) oraz witaminy z grupy B i witaminę D3. Unaocznia to choćby fakt, że zapadalność na zwyrodnieniowe zapalenie stawów w społecznościach zamieszkujących basen Morza Śródziemnego jest najniższa. Dieta śródziemnomorska oparta na warzywach i oliwie dostarcza organizmowi dużej ilości antyoksydantów, które zwalczają szkodliwe wolne rodniki i działają przeciwzapalnie, sprzyja też redukcji tkanki tłuszczowej.

– Chorzy najczęściej oczekują od lekarza przepisania cudownej tabletki, która natychmiast i skutecznie uchroni ich od ryzyka wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów, zapominając, że taką tabletką jest odpowiedni tryb życia – podsumowuje dr Szczęsny.

Kiedyś problemy ze stawami uważane były przede wszystkim za przypadłość wieku podeszłego, która polega na tym, że z czasem chrząstka stawowa się zużywa, powodując u seniorów ból i ograniczenia ruchowe. Dziś wiadomo już, że koncepcja „zużycia" nie jest do końca prawdziwa, a dzięki zdrowszemu stylowi życia można zachować sprawność stawów do późnej starości.

Bierność i przesyt

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Zdrowie
W Szwecji dziecko nie kupi kosmetyków przeciwzmarszczkowych
Zdrowie
Nerka genetycznie modyfikowanej świni w ciele człowieka. Udany przeszczep?
Zdrowie
Ptasia grypa zagrozi ludziom? Niepokojące sygnały z Ameryki Południowej
Zdrowie
Prof. Zbigniew Gaciong: Chcę ukończyć moje projekty
Zdrowie
Gwałtowny wzrost zachorowań na cholerę