Podwyższa się zielona poprzeczka w raportowaniu niefinansowym

Jeszcze w połowie mijającej dekady niespełna 50 spółek publikowało raporty społeczne, informując w nich o swoich działaniach prospołecznych czy ekologicznych. Dzisiaj inwestorzy i organizacje zainteresowane takimi danymi mają dostęp do informacji z ponadtrzykrotnie większej grupy firm. Według analiz przeprowadzonych przez Fundację Standardów Raportowania i Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG), dane niefinansowe za 2019 rok zaraportowało 151 dużych spółek giełdowych.

Wartość dla inwestora

Skokowy wzrost liczby publikacji niefinansowych spowodowała unijna dyrektywa NFRD z 2014 r., która zobligowała największe spółki publiczne do corocznego raportowania danych ESG – dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. (W Polsce zapisy dyrektywy wdrożyła znowelizowana ustawa o rachunkowości).

Jak ocenia Magdalena Raczek-Kołodyńska, wiceprezes Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych, obowiązek wynikający z dyrektywy spowodował rewolucję w postrzeganiu danych ESG zarówno przez polskich inwestorów, jak i raportujące spółki. – Dane niefinansowe przestają być „wisienką na torcie", elementem dodatkowym, a zaczynają być postrzegane jako pełnowartościowa informacja inwestycyjna – podkreśla wiceprezes SEG. Potwierdza to warszawski Indeks WIG-ESG publikowany od ponad roku na podstawie portfela akcji spółek przestrzegających zasad odpowiedzialnego biznesu, które dbają też o rzetelne raportowanie niefinansowe.

Jak jednak wynika z analiz, jakość sporej części raportów odbiega od oczekiwań interesariuszy, w tym inwestorów. Magdalena Raczek-Kołodyńska zwraca uwagę, że mimo wyraźnego wymogu wynikającego z ustawy o rachunkowości, aby wskazywać standardy lub zasady, według których jest przygotowywane oświadczenie niefinansowe, nadal 56 proc. spółek nie sporządza raportów zgodnie z uznanymi standardami raportowania, a 17 proc. w ogóle nie podaje żadnych informacji na ten temat. Utrudnia to ocenę i porównanie raportów, co zmniejsza ich przydatność dla inwestorów i samych spółek.

Początek drogi

Prof. Maria Aluchna z katedry teorii zarządzania Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, która od początku wdrożenia nowych przepisów analizuje raporty niefinansowe spółek, twierdzi, że w tych za 2019 r. widać niewielką poprawę jakości raportowania. Nadal jednak utrzymuje się duża różnorodność długości, formy raportów, stosowanych standardów i wykorzystywanych wskaźników.

O ile w raportach można znaleźć sporo informacji na temat kwestii pracowniczych i tych dotyczących ochrony środowiska naturalnego, o tyle spółki wciąż niewiele raportują w odniesieniu do kwestii społecznych, związanych z poszanowaniem praw człowieka, przeciwdziałaniu korupcji. Zdaniem prof. Aluchny, niezmiennym wyzwaniem pozostaje też stosowanie wskaźników efektywności w poszczególnych obszarach. A to wskaźniki umożliwiają ocenę efektów polityk dotyczących zagadnień niefinansowych i pokazują zmianę w czasie np. postęp w ograniczaniu emisji.

Wprawdzie kwestie środowiskowe należą do najszerzej omawianych, to tegoroczna, druga edycja Badania Świadomości Klimatycznej Spółek, którą przeprowadziły SEG, FSR i Bureau Veritas, dowodzi, że polskie firmy są dopiero na początku drogi. – Większość notowanych na warszawskiej giełdzie spółek nadal prezentuje niski poziom świadomości zagadnień związanych ze zmianą klimatu – podkreślają autorzy badania. Przeanalizowano w nim raporty niefinansowe pod kątem 10 kryteriów odnoszących się do wytycznych Komisji Europejskiej nt. raportowania klimatycznego.

Przeciętny wynik osiągnięty przez 151 badanych spółek wyniósł 1,87 na 10 możliwych do zdobycia punktów...

Zdaniem Magdaleny Raczek-Kołodyńskiej, chociaż bardzo pozytywnie należy ocenić, że średnia wyników jest lepsza niż w roku ubiegłym (wtedy wyniosła 1,03 pkt), to mocno niepokojące jest, że przecięty wynik jest poniżej 20 proc. wartości maksymalnej, a 32 proc. spółek nie osiągnęło nawet ułamkowych części punktu.

Edukować menedżerów

– Zaledwie mniej więcej co czwarta duża spółka giełdowa zabrała się za raportowanie emisji gazów cieplarnianych lub identyfikowanie ryzyk i szans związanych ze zmianami klimatu, czego wprost wymagają wytyczne KE nt. raportowania klimatycznego z 2019 r. – przypomina wiceprezes SEG. Według niej to właśnie z wypełnieniem wymogów tych wytycznych KE będą się wiązały największe wyzwania w przygotowaniu raportów ESG za 2020 r. Przewidują one bowiem 23 ujawnienia podstawowe oraz kilkadziesiąt ujawnień sektorowych i ujawnień dla sektora finansowego. Wśród nich jest m.in. raportowanie emisji CO2 w ramach całego łańcucha wartości czy opisanie wpływu ryzyk klimatycznych na model biznesowy, strategię i finansowanie spółki. Na razie tylko nieliczne spółki decydują się na prezentację chociaż części takich danych, ale wkrótce ich brak utrudni dostęp do finansowania.

– Współpracując na co dzień z firmami, zauważamy, że potrzebne są kolejne działania, także edukacyjne, dotyczące choćby coraz większego znaczenia triady ESG w procesach inwestycyjnych oraz wpływu regulacji związanych z Europejskim Zielonym Ładem na sposób funkcjonowania biznesu – twierdzi Marzena Strzelczak, prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu, największej w Polsce organizacji pozarządowej zajmującej się zrównoważonym rozwojem.

Również Liliana Anam, menedżerka zarządzająca firmy edukacyjno-doradczej CSRinfo, ocenia, że spółki z GPW mają jeszcze sporo do nadrobienia w kwestii wewnętrznej wiedzy menedżerów na temat tego, co spółka raportuje. Widać to po brakach tzw. badania istotności (materiality assessment), które wskazuje, jakie kwestie społeczne, środowiskowe i ładu organizacyjnego są istotne dla firmy.

Tymczasem dobra jakość raportowania zagadnień ESG będzie coraz ważniejsza, zwłaszcza że w Brukseli widać wyraźny trend do dokręcania śruby. W ramach nowelizacji dyrektywy dotyczącej raportowania niefinansowego są m.in. plany objęcia tym obowiązkiem mniejszych firm i wprowadzenia jednolitego, europejskiego standardu raportowania.

Rewolucja w finansach

Duże zmiany może wywołać wchodzące w życie w marcu 2021 r. rozporządzenie Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) dotyczące ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych. Zdaniem wiceprezes SEG będzie to kolejny krok milowy zmieniający obraz ujawnień niefinansowych. Instytucje z sektora finansów, które, zgodnie z SFDR, będą musiały publikować wskaźniki niefinansowe dotyczące portfela swoich klientów i inwestycji, będą musiały te dane pozyskać. A mając taką bazę informacji do celów sprawozdawczych, nie sposób będzie ją pominąć, podejmując kolejne decyzje.

– Można się więc spodziewać, że wykorzystanie danych niefinansowych przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych stanie się powszechne – ocenia Magdalena Raczek-Kołodyńska. Zwraca uwagę, że o ile dyrektywa NFRD objęła tylko największe podmioty, o tyle w związku z rozporządzeniem SFRD znacznie więcej firm będzie musiało przekazywać dane niefinansowe do banków, ubezpieczycieli czy funduszy inwestycyjnych.

Zdaniem Marzeny Strzelczak nowe regulacje dotyczące sektora finansowego są wyzwalaczem pozytywnych tendencji w zakresie strategicznego i kompleksowego podejścia do raportowania kwestii klimatycznych i do realnej zmiany w tym zakresie. Jednak będzie to proces. – Firmy muszą się nauczyć oceny, szacowania ryzyk zarówno w odniesieniu do wpływu organizacji na klimat, jak i oddziaływania jego skutków na prowadzenie biznesu – wyjaśnia prezeska FOB.

Jak ocenia Liliana Anam, firmy, które w ostatnich latach zainwestowały w proces raportowania, są dzisiaj lepiej przygotowane do zmian, które nadchodzą wraz z rewizją dyrektywy i pakietem regulacji dotyczących zrównoważonego finansowania. Jednak spółkom, które ograniczyły się do minimalnej zgodności z prawem, nie będzie łatwo. – Procesu raportowania informacji niefinansowych nie buduje się w jeden rok – przypomina szefowa CSRInfo.