Kto i kiedy będzie mógł skorzystać z wakacji składkowych. ZUS wyjaśnia

Wakacje składkowe dotyczą osób prowadzących działalność gospodarczą – przez jeden miesiąc w roku nie będą musiały płacić składek do ZUS. To efekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która wejdzie w życie 1 listopada 2024 r. Problem w tym, że w praktyce niektóre regulacje budzą wątpliwości. Agata Wiśniewska-Półtorak, dyrektor Departamentu Realizacji Dochodów – Centrala, i Alina Głębicka-Rękawek, wicedyrektor, tłumaczą m.in., że z ulgi może skorzystać nawet ktoś, kto zalega z opłacaniem składek czy zawarł z ZUS układ ratalny na wcześniejsze zaległości.

Z miesięcznych wakacji składkowych będzie mógł skorzystać płatnik, który w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych. Jak ustalić tę liczbę przy wielu umowach?

Na początku warto powiedzieć, że ZUS w tym roku będzie badał stan zgłoszeń do ubezpieczeń w październiku. Jeżeli w tym miesiącu płatnik zawrze 20 zleceń na okres kilku dni z 15 osobami, to pomimo iż średnio statystycznie w każdym dniu może być ważnych jedynie 5 umów to w całym tym okresie zgłosił on 15 ubezpieczonych, czyli powyżej limitu. Nie ma znaczenia długość umowy. Mogła trwać jedynie trzy dni, a i tak taki ubezpieczony będzie wliczony do limitu.

Czytaj więcej:

Biznes

Julita Karaś-Gasparska: Wakacje składkowe nie dla wszystkich

Zapowiadane w ubiegłorocznej kampanii wyborczej wakacje składkowe już są. Teraz przedsiębiorcy czekają na zmiany zasad rozliczania składki zdrowotnej.

Pro

Kto się do limitu ubezpieczonych nie wlicza?

Będą to osoby przebywające cały miesiąc na urlopie bezpłatnym. Nie wlicza się też korzystających z urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, jeżeli też przez cały miesiąc (lub dłużej) na nim pozostawały.

W jakiej wysokości składki uzupełni przedsiębiorcy budżet państwa?

Będzie to kwota obliczana na podstawie obowiązującej płatnika w danym momencie najniższej podstawy wymiaru. Przykładowo jeżeli ktoś opłaca preferencyjne składki, to jego konto zostanie uzupełnione o sumę wyliczaną z 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Gdy podlega pod pełny ZUS, to będzie to kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Przypominamy też, że budżet sfinansuje tylko składki na ubezpieczenia społeczne. Pomimo zwolnienia z budżetu nie zostanie pokryta składka na Fundusz Pracy i Solidarnościowy. Zdrowotną płatnik też musi zapłacić w pełnej obowiązującej go wysokości.

Szczególnie uczulamy natomiast przedsiębiorców, którym w listopadzie br. kończy się preferencja i od grudnia zamierzają skorzystać z małego ZUS+ albo przejść na pełny ZUS. W takim przypadku jak najszybciej powinni o swojej decyzji poinformować organ rentowy, żebyśmy wiedzieli, od jakiej podstawy mamy ustalić składkę podlegającą zwolnieniu z jej opłacenia. W przypadku przejścia na mały ZUS+ ważne jest, aby w terminie przekazać zgłoszenie do ubezpieczeń oraz jak najszybciej dostarczyć dokument ZUS DRA lub ZUS RCA cz II, w której płatnik ustala na dany rok najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek.

Czytaj więcej

ZUS

Uwaga na wakacje składkowe. Są pułapki

Przedsiębiorca, który opłaca mały ZUS plus lub korzysta z preferencji, powinien mocno zastanowić się nad zasadnością skorzystania z ulgi w postaci wakacji składkowych.

Kiedy składka chorobowa zostanie pokryta przez państwo?

Składka chorobowa zostanie sfinansowana przez budżet państwa, jeżeli płatnik podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu złożenia wniosku oraz wcześniejszym. Oznacza to, że w tym roku musi podlegać temu ubezpieczeniu w październiku i listopadzie.

Czy dłużnicy ZUS mogą skorzystać z wakacji składkowych?

Tak. Nie ma znaczenia, czy ktoś zalega z opłacaniem składek, czy zawarł z ZUS układ ratalny na wcześniejsze zaległości. Te osoby też będą mogły skorzystać z ulgi. Jeżeli natomiast doszłoby do sytuacji, w której przedsiębiorca ubiegający się o zwolnienie wie, że za ten miesiąc nie jest w stanie pokryć składki zdrowotnej, to niezależnie od wniosku o zwolnienie może też ubiegać się o odroczenie jej terminu płatności lub układ ratalny w tym zakresie.

Czy wszyscy wspólnicy spółek mogą skorzystać z wakacji składkowych?

Nie. Tylko wspólnicy spółek cywilnych mają taką możliwość. Pozostałych (np. wspólników spółki jawnej czy komandytowej) to nie dotyczy. Ustawa stanowi bowiem, że ulga odnosi się tylko do przedsiębiorców, którzy są wpisani do CEIDG. Odnośnie do wspólników spółek cywilnych ważne jest też uporządkowanie swojego konta w ZUS. Są cały czas takie przypadki, gdzie wspólnicy rozliczają się wspólnie z pracownikami i zleceniobiorcami na jednym koncie, co może stanowić pewne utrudnienie przy ubieganiu się o zwolnienie. Wniosek każdy wspólnik jako przedsiębiorca musi bowiem złożyć oddzielnie. Z konta spółki tego nie zrobi. ZUS będzie musiał wezwać taką osobę do zmiany obecnego stanu. Zależy nam więc na tym, aby każdy ze wspólników miał swoje niezależne konto, na którym opłaca swoje składki. A spółka powinna mieć odrębne, w ramach którego rozlicza pracowników.

Czytaj więcej

ZUS

Wakacje składkowe już w grudniu. Jest podpis prezydenta

Mikroprzedsiębiorcy będą mogli raz w roku zrezygnować z obowiązku opłacania miesięcznych składek na ubezpieczenie społeczne. Prezydent podpisał stosowną ustawę.

Czy twórcy i artyści mogą skorzystać z wakacji składkowych?

Jeżeli dana osoba w ramach prowadzonej działalności wykonuje działania twórcze, to wówczas może skorzystać z wakacji składkowych. Sam fakt podlegania ubezpieczeniu społecznemu tylko poprzez uzyskanie statusu artysty nie kwalifikuje się na ulgę w składkach.

Czy wniosek o ulgę można złożyć w postaci papierowej?

Nie. Zarówno złożenie wniosku, jak i cała korespondencja z nim związana (np. prośba o uzupełnienie braków formalnych wniosku) odbywać się będą przez platformę usług elektronicznych (PUE) ZUS. Dlatego przedsiębiorca powinien kontrolować swoje konto, żeby nie opóźniać całego procesu. Gdyby ktoś chciał nam wysłać wniosek w formie papierowej, to zostałby on pozostawiony bez rozpoznania.

Kiedy trzeba złożyć wniosek?

Zasada jest taka, że wniosek składa się w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który wnioskuje się o ulgę. Dodatkowo tylko raz w roku można ją otrzymać. Zatem listopad jest jedynym miesiącem w tym roku, w którym będzie można złożyć wniosek o zwolnienie ze składek (za grudzień). Wnioski składane w grudniu będą dotyczyć już zwolnienia na kolejny rok, czyli za styczeń 2025 r.

Co w sytuacji, gdy ktoś się zagapi i nie złoży wniosku w listopadzie?

Najpewniej nie skorzysta z ulgi w tym roku. Może również złożyć wniosek o przywrócenie terminu. Ale będzie on rozpoznawany w trybie k.p.a. A w takim przypadku niewiedza nie może być przesłanką przywrócenia terminu. Jedynie zdarzenia losowe, np. pobyt w szpitalu, mogą być wzięte pod uwagę.

Co ma zrobić płatnik, gdy już uzyskał zgodę na zwolnienie ze składek za grudzień?

Płatnik musi pamiętać, aby dokonać rozliczenia tego zwolnienia w obowiązującym go terminie, tj. do 20 stycznia 2025 r. Tutaj następuje zmiana procedur. Przedsiębiorca będzie musiał złożyć dokument rozliczeniowy z dotychczasowym kodem ubezpieczenia, w którym wykaże składki na ubezpieczenie zdrowotne, które musi zapłacić, gdyż nie podlega ono zwolnieniu. A w drugim dokumencie pod specjalnym kodem będzie musiał wykazać składki, z których opłacenia jest zwolniony i które będą sfinansowane z budżetu państwa. Różnica polega na tym, że do tej pory, jeżeli opłacał składki tylko za siebie, składał jeden dokument, a teraz będzie musiał przesłać do ZUS za siebie deklarację i dwa raporty. Jeśli płatnik rozlicza składki także za innych ubezpieczonych (pracowników czy zleceniobiorców) do kompletu musi dołączyć za nich raporty.

W celu ułatwienia płatnikom rozliczenia składek za miesiąc zwolnienia zostanie udostępniony uaktualniony program Płatnik i ePłatnik. Jeżeli ktoś nie złoży potrzebnych dokumentów rozliczeniowych, to ustawa zobowiązuje ZUS do rozliczenia takiej osoby z urzędu. Tylko to i tak nie zwolni z ostatecznego rozliczenia składki zdrowotnej przez samego przedsiębiorcę. Ustalimy ją w takim wypadku w kwocie minimalnej dla danej formy opodatkowania. W efekcie płatnik i tak musi te dokumenty skorygować, choćby w zakresie właśnie składki zdrowotnej. Trzeba też pamiętać, że ZUS nie rozliczy ubezpieczonych, których on zgłasza. Tak czy inaczej, musi zatem złożyć odpowiednie dokumenty.

Czytaj więcej

ZUS

Wakacje składkowe przyjęte przez rząd. Jakie kryteria trzeba spełnić?

Płatnik będzie zwolniony przez miesiąc ze wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, ale te dwie ostatnie nie zostaną uzupełnione środkami z budżetu państwa. Tak wynika z projektu ustawy, który został skierowany pod obrady rządu. Reguluje on kwestię tzw. wakacji składkowych.

Czy od odmowy udzielenia zwolnienia można odwołać się do sądu?

Tak. Ulga przyznawana jest w drodze informacji. Z kolei odmowa odbywa się na podstawie decyzji, którą można zaskarżyć do sądu. ZUS wyda też decyzje częściowe. Stanie się tak przykładowo wówczas, gdy ktoś zawnioskował o pełne zwolnienie z ubezpieczeń, a nie spełnił warunku na ubezpieczenie chorobowe. To odmowa w zakresie tego ostatniego również zostanie załatwiona w formie decyzji.

Czy do czasu rozstrzygnięcia przez sąd powinno się opłacić składkę za ten konkretny miesiąc?