Aby Europa była wolna

[b]Mija dziesiąta rocznica rozszerzenia NATO. Jak pani ocenia sojusz po tym czasie? Jest silniejszy, bardziej zwarty, lepiej przygotowany na różne wyzwania czy wręcz przeciwnie? [/b]

Kiedy myślę o różnych osiągnięciach, z których jestem bardzo dumna, to rozszerzenie NATO pierwsze przychodzi mi na myśl. NATO jest inną organizacją od tej, którą było zaraz po utworzeniu. Powstawało przecież jako sojusz wymierzony w Rosję. Koncentrowaliśmy się na tym, aby utrzymał pozycję najważniejszego sojuszu wojskowego świata, sojuszu krajów demokratycznych. I myślę, że robiliśmy to skuteczne. Teraz NATO jest innym, skomplikowanym, ale wciąż bardzo ważnym sojuszem. Próbuje się odnaleźć w XXI wieku i prowadzi niezwykle ważną misję w Afganistanie. Choć przypomnę, że po raz pierwszy wysłaliśmy NATO na wojnę w czasie rządów administracji Clintona. I dziś nie żałuję tamtej decyzji.

[b]Czy Rosji udało się ostatnio podzielić NATO, Europę i Stany Zjednoczone?[/b]

Wygłosiłam na ten temat całą masę wykładów i zawsze podkreślam, że na coś takiego nie można pozwolić. Europa była sztucznie podzielona po II wojnie światowej. Kiedy rozszerzaliśmy NATO i popieraliśmy rozszerzenie Unii Europejskiej, naszym celem było usunięcie tamtych sztucznie wyznaczonych linii. Nie możemy teraz pozwolić Rosji na stworzenie po raz kolejny takich podziałów. Stanom Zjednoczonym, prezydentowi Bushowi, a potem Clintonowi zależało na tym, aby Europa była wolna. I dalej nam na tym zależy.

[b]Czy możliwe jest więc dalsze rozszerzenie NATO o Gruzję i Ukrainę?[/b]

Często powtarzam, że członkostwo w NATO nie jest prezentem, tylko odpowiedzialnością. Niedawno padła deklaracja sojuszu, że przyszłość obu krajów leży w NATO. Kandydaci muszą sami chcieć zostać członkami i być gotowi do wypełniania swoich obowiązków. Dlatego sojusz jest silny. W tej chwili odbywa się dyskusja nad dalszym rozszerzeniem.

[b]Barack Obama chce zacząć od nowa stosunki z Rosją. Symbolem ma być przycisk z napisem „reset”. Jak mamy interpretować tę koncepcję?[/b]

Chcemy odejść od zimnowojennej, konfrontacyjnej polityki. Pytanie brzmi, jak Stany Zjednoczone mają traktować główne mocarstwo, jakim jest Rosja, w czasie gdy mamy wiele globalnych problemów do rozwiązania. Wiceprezydent Joseph Biden, który pierwszy użył słowa „reset”, powiedział też coś, na co mało kto zwrócił uwagę. Mówił o powrocie do rozmów z Rosją, o kontroli zbrojeń, Iranie czy wspólnej walce z terroryzmem, ale skierował też ostrzeżenie pod adresem Rosji, aby nie uznawała Osetii Południowej i Abchazji i wycofała się z działań zmierzających do umacniania jej wpływów. To bardzo pragmatyczne, praktyczne podejście. Szukamy obszarów, w których możemy współpracować, i obszarów, w których musimy dać Rosji odpór. Przez słowo „reset” rozumiem wycofanie się z polityki konfrontacji.

[b]Prezydent USA wysłał też sygnał, że w ramach nowego otwarcia z Rosją może zrezygnować z tarczy antyrakietowej. Niektórzy mówią, że to sprzedanie sojuszników. Czy doradzałaby pani prezydentowi, aby nie wycofywał się z tarczy, próbując przypodobać się Rosji? [/b]

Tarcza antyrakietowa jest w kręgu zainteresowania USA już od dłuższego czasu. Głównym problemem jest ustalenie, jak rozwijać obronę przeciwrakietową po zakończeniu zimnej wojny. Administracja Baracka Obamy dokonuje przeglądu projektu tarczy. Ponieważ tarcza ma chronić przed zagrożeniem z Iranu, chce się upewnić, czy nie ma możliwości na usunięcie tego zagrożenia. Ponawiają się też pytania o skuteczność i koszty tego projektu. Jako osoba, która urodziła się w Czechach, doskonale rozumiem, że żadne porozumienia nie mogą być zawierane ponad głowami sojuszników. Ale prezydent Obama zapowiada bliskie konsultacje z wszystkimi zainteresowanymi stronami, także z Polską i Czechami. Nie sądzę, aby to była próba udobruchania Rosji. Chcemy stworzyć podstawy do współpracy z Moskwą, rozwiązując problemy, które będą wymagały zaangażowania większej liczby krajów. Prezydent USA stawia na dyplomację, multilateralizm i konsultacje. Zamierza uważnie słuchać partnerów. To jest jego modus operandi.

[b]W jednej ze swoich książek napisała pani, że aby skutecznie prowadzić politykę zagraniczną, trzeba sobie zdawać sprawę ze znaczenia religii. Czy nowa administracja USA będzie bardziej wyczulona na sprawy religijne, lepiej będzie rozumieć islam? [/b]

Nie jestem teologiem, a tym bardziej mistykiem. Ja po prostu rozwiązuję problemy. Dlatego zdecydowałam się przyjrzeć roli religii w polityce zagranicznej USA. Pod koniec zeszłego wieku mieliśmy do czynienia z wojną między katolikami a protestantami w Irlandii Północnej. Religia odgrywała w nim kluczową rolę. Nie uda nam się rozwiązać konfliktu na Bliskim Wschodzie, jeśli nie zrozumiemy, że obie strony uważają, iż dostały tę ziemię od Boga. Jako Amerykanka wierzę w rozdział Kościoła od państwa, ale uznałam, że należy się przyjrzeć religii jako ważnemu narzędziu dyplomacji i polityki zagranicznej. Dlatego podałam w książce przykład Polski i roli, jaką odegrał papież Jan Paweł II, który oprócz tego, że był przywódcą duchowym, odegrał rolę polityczną.

Amerykanie słabo rozumieją islam. Dlatego kiedy byłam sekretarzem stanu, uwzględniałam w naszym kalendarzu święta muzułmańskie, organizowaliśmy spotkania z przedstawicielami organizacji muzułmańskich, opublikowaliśmy też broszurę o islamie, a więc zaczęliśmy proces uczenia się. Prezydent Obama jasno zasygnalizował, że nie ma wojny między islamem a Zachodem. Jest pierwszym prezydentem USA, który użył słowa „muzułmanin” w przemówieniu inauguracyjnym. Pierwszym, który udzielił wywiadu telewizji al Arabija. Jeśli w jego mocy będzie poprawa relacji, zrobi to. Ale byłam ostatnio na konferencji w Doha, gdzie spotkałam byłego wicepremiera Malezji Anwara Ibrahima. I on sam powiedział, że to nie tylko Zachód ma wyciągać rękę do islamu. Muszą być jeszcze przywódcy muzułmańscy, którzy chcą z nami rozmawiać i wspólnie rozwiązywać problemy.

[wyimek]Kiedy rozszerzaliśmy NATO, naszym celem było usunięcie sztucznie wyznaczonych linii na świecie. Nie możemy więc pozwolić Rosji na stworzenie po raz kolejny takich podziałów [/wyimek]

[b]Przypomniała pani, że w czasie rządów administracji Clintona NATO zaangażowało się w wojnę na Bałkanach. Czy teraz ma szansę powtórzyć sukces w Afganistanie? [/b]

NATO musi odnieść sukces. Problemem jest jednak to, że różne kraje mają różne zasady dotyczące działania swoich wojsk. Mandat sił międzynarodowych powinien być wspólny i na ten temat trwają dyskusje. Afganistan jest wielkim testem dla sojuszu, czy potrafi działać poza swoim terytorium. Aby zakończył się sukcesem, trzeba będzie wielkiego wysiłku. Ale NATO jest narzędziem, dzięki któremu można to osiągnąć. [b]Czy aby wygrywać w Afganistanie i rozwiązać inne konflikty, USA będą gotowe rozmawiać z talibami, Hamasem, Hezbollahem, Iranem i Koreą Północną? [/b]

Pamiętajmy, że są to odrębne sprawy. Bez wątpienia trzeba rozmawiać z państwami, nawet jeżeli rządzą nimi ludzie, których nie lubimy. Wielu demokratów przekonywało, że trzeba prowadzić negocjacje z Iranem. Nie można się niczego nauczyć ani osiągnąć sukcesu, jeśli się nie rozmawia z przeciwnikiem. Inną sprawą jest, gdy mamy do czynienia z organizacjami typu Hamas, który jest w wielu krajach na liście organizacji terrorystycznych. Z nimi nie rozmawiamy.