Śmierć nie zablokuje wpisu do księgi - uchwała Sądu Najwyższego

W środę Sąd Najwyższy orzekał w sprawie postępowania wieczystoksięgowego. Uznał, że sąd nie musi zawieszać tego postępowania, gdy umrze jego uczestnik.

Uchwała jest odpowiedzią na pytanie prawne przedstawione przez SN do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu.

Spór dotyczył Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Chodziło o służebność drogi koniecznej wpisanej w dziale III księgi wieczystej. Spółdzielnia chciała się jej zrzec. Sąd rejonowy oddalił jej wniosek w tej sprawie. Tłumaczył, że oświadczenie zarządu spółdzielni nie jest wystarczające do wykreślenia ograniczonego prawa rzeczowego. Prawo to bowiem przysługuje nie tylko spółdzielni, ale i innym właścicielom lokali, którzy są także współużytkownikami gruntu. Było ich wielu, bo aż 70. Trudno w takim wypadku uzyskać zgodę wszystkich.

Czytaj też:

Nieruchomości: księga wieczysta z nieżyjący udziałowcami

Formalności wieczystoksięgowe przy zakupie nieruchomości

Jakie sprawy wieczystoksięgowe można załatwić online

Spółdzielnia mieszkaniowa wniosła skargę do Sądu Okręgowego w Warszawie. Okazało się, że zrobiła to po terminie. Z tego powodu SO ją odrzucił. Wówczas spółdzielnia wniosła zażalenie. SO ustalił, zanim zabrał się do rozpatrywania tej sprawy, że zmarł jeden z właścicieli lokali, czyli uczestników postępowania. Pojawiły się więc wątpliwości natury procesowej. Ostatecznie sprawa miała swój finał w SN, do którego trafiła skarga kasacyjna spółdzielni.

A trzyosobowy skład SN też miał wątpliwości prawne, czy skoro jeden z uczestników zmarł, musi umorzyć postępowanie wieczystoksięgowe czy trzeba zwrócić zażalenie sądowi okręgowemu razem z aktami sprawy. Chodzi o to, by sąd zawiesił postępowanie, a następnie je podjął, ale już z następcami prawnymi zmarłego właściciela lokalu.

Według SN postępowanie wieczystoksięgowe jest nieprocesowym postępowaniem sądowym. W doktrynie dominuje pogląd, że sąd nie ma obowiązku w każdym przypadku śmierci uczestnika je zawieszać.

Orzecznictwo natomiast jest różne. W uchwale z 7 lipca 2010 r. SN przyjął na przykład, że następca prawny osoby, której prawo widnieje w księdze wieczystej, nie należy do kręgu uczestników postępowania wieczystoksięgowego w sprawie o wpis obciążenia prawa.