Aspirant Nocul wciela się w niedźwiedzia

Niedźwiedzie grywa się zwykle w bajkach, ale ten którego pan gra w sztuce "Niedźwiedź Wojtek" Tadeusza Słobodzianka ma szczególne miejsce w naszej historii.

Michał Piela:

Cała ta opowieść brzmi trochę jak baśń. Żołnierze 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii w 2 Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. Władysława Andersa odkupili w Iranie małego niedźwiadka brunatnego od przygodnie napotkanego perskiego chłopca. Wykarmili go i wychowali. Wojtek, bo takie mu dali imię przeszedł z nimi cały szlak bojowy przez Irak, Syrię, Palestynę, Egipt, do Włoch brał udział w bitwie o Monte Cassino, a po demobilizacji dotarł do Wielkiej Brytanii. Zmarł w zoo w 1963 roku w Edynburgu. To niezwykła historia. Słyszałem nawet, że zainspirowała filmowców.

Ten miś ma nawet swój pomnik.

A nawet dwa. W Londynie w instytucie Sikorskiego i Edynburgu, gdzie Wojtek dożywał swoich dni. Dla Tadeusza Słobodzianka historia Wojtka stała się okazją, by opisać losy żołnierzy Andersa, drogę, jaką przebyli, pokazać życie na obczyźnie i tęsknotę za ojczyzną, do której - jak się okazało - dla wielu nie było powrotu. Ten Wojtek był dla nich kimś bliskim, oparciem, wręcz namiastką rodziny. Sam zresztą był sierotą, bo zabili mu matkę i gdy spotkał ludzi, którzy go przygarnęli był im bardzo wierny i odwdzięczał się, jak tylko potrafił.

Przenosił amunicję...

Jego postać obrosłą na tyle legendą, że mówiło się, że ładował działa i wchodził na drzewo, by zobaczyć, gdzie trafił pocisk, ale to raczej mity.

Jak więc zweryfikować rzeczywistość i fikcję.

Tadeusz Słobodzianek miał kontakt z jedynym żyjącym żołnierzem, który znał Wojtka i on twierdził, że misiek większość czasu przebywał na łańcuchu. W prawdzie od małego był wśród ludzi, ale instynkt dzikiego zwierza gdzieś w nim pozostawał. Lubił się siłować, walczył w zapasach, ale nigdy żadnemu żołnierzowi nie zrobił krzywdy. Raz tylko było niebezpiecznie. Gdy jego opiekun wyjechał na kilkanaście dni, Wojtek bardzo za nim tęsknił i kiedy go zobaczył z radości tak mocno uścisnął, że mało co nie zadusił.

Opiekun przeżył czułe powitanie?

Tak, bo uderzył go mocno w nos, a niedźwiedź tego nie znosił.

Spotykał się też z innymi zwierzętami?

Armia polska miała dużo maskotek, najbardziej wkurzała go jednak pewna małpa, która wskakiwała mu na grzbiet i targała za uszy. Raz Wojtek spotkał się z niedźwiedziem strzelców karpackich bodajże Maćkiem, ale nie było to spotkanie pokojowe, bo Wojtek za innymi zwierzętami nie przepadał.

Piękna opowieść choć ze smutnym zakończeniem.

Wojtek przemierzył z żołnierzami pół świata, nadano mu nawet stopień kaprala, ale kiedy wojna się skończyła stał się problemem. Nie wiadomo było, co z nim zrobić. Były nawet pomysły, by go zabić, by zginął jak polski żołnierz. Chodziło o to, by nie powtórzył się przypadek Baśki Murmańskiej.

To też niezwykła historia.

Tak. Biała niedźwiedzica przygarnięta w północnej Rosji, a potem przyjęta do baonu murmańczyków jednego z oddziałów korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Niedźwiedzica przeszła ze swoim oddziałem cały szlak bojowy aż do wolnej Polski. Kiedy stacjonowała w Twierdzy Modlin i postanowiła popływać w miejscowym stawie została zakłuta widłami i wypatroszona przez miejscowych chłopów, na futro.

Tadeusz Słobodzianek długo trzymał w tajemnicy tę najnowszą sztukę o Wojtku.

Tytułową rolę zaproponował mi już pięć lat temu. Mówił, że ma zamiar napisać ten utwór. Potem ten temat odłożył na bok, a teraz myślę, że polityka historyczna sprzyja takim opowieściom. I jest okazja wrócić do tematu.

A Tadeusz Słobodzianek nie miał żalu, że w ciągu tych pięciu lat sporo pan schudł?

Nie zrobiło to na nim wrażenia, a ja czuję się z tym znacznie lepiej.

Kiedy pojawił się pan w szkole teatralnej mówiło się, że ma pan tyle talentu co kilogramów, ale jakoś nie szedł za tym sznur propozycji?