Austria: Druga szansa populisty Norberta Hofera

W wyniku niedzielnych wyborów prezydentem Austrii może zostać Norbert Hofer, kandydat Wolnościowej Partii Austrii (FPÖ). Skrajnie prawicowa i populistyczna partia jest spadkobiercą Związku Niezależnych (Verbund der Unabhängigen) – organizacji austriackich nazistów.

Od lipca tego roku Austria nie ma prezydenta. Wtedy skończyła się kadencja Heinza Fischera. Wcześniejsze wybory nie doprowadziły do wyłonienia jego następcy. Norbert Hofer przegrał w drugiej rundzie z wywodzącym się z ugrupowania Zielonych Alexandrem van der Bellenem zaledwie 30,8 tys. głosów, deklasując jednak w pierwszej rundzie wyborczej kandydatów socjaldemokratów z SPÖ  oraz konserwatystów z ÖVP, dwu ugrupowań, które rozdawały karty w austriackiej polityce od dziesięcioleci.

Kolejnym było unieważnienie przez Trybunał Konstytucyjny drugiej rundy głosowania. Okazało się, że w wielu komisjach wyborczych liczono głosy niezgodnie z procedurą. Przy tym Trybunał nie dopatrzył się jakichkolwiek oszustw wyborczych.

Powtórka była nieunikniona. Miała się odbyć  2 października. Okazało się jednak, że koperty do głosowania drogą pocztową rozklejały się. Konieczne okazało się przesunięcie terminu wyborów na 4 grudnia. A więc już po elekcji prezydenta w USA.

„Tak mi dopomóż Bóg"

– Ten fakt może mieć znaczący wpływ na wynik wyborów. Wielu wyborców jest przekonanych, że jeżeli tego rodzaju zmiana była możliwa w Ameryce, to dlaczego nie u nas – tłumaczy „Rzeczpospolitej" Hannes Swoboda, były szef socjalistów w Parlamencie Europejskim.

Wzrosły więc szanse Norberta Hofera. Od września prowadzi w sondażach z niewielką przewagą dwóch punktów procentowych.  Centrowy dziennik „Österreich" nie ma wątpliwości, że zwycięzcą będzie Norbert Hofer. – Gniew wściekłych obywateli wskazuje na zwycięstwo kandydata FPÖ – udowadnia. Zdaniem niemieckiego „Spiegla" widoczna jest analogia do wyborów w USA. – Większość mediów popiera van der Bellena, lecz posłanie kandydata FPÖ trafia do odbiorców za pomocą mediów społecznościowych – zauważa tygodnik.

Sam Hofer wskazuje po staremu na niebezpieczeństwo islamizacji Austrii w wyniku napływu uchodźców i imigrantów. – Tak mi dopomóż Bóg (So wahr mir Gott helfe) – taki napis widnieje na jego plakatach wyborczych. Ma to swój wydźwięk w sytuacji, gdy van der Bellen jest zdeklarowanym agnostykiem.

– Öxit nie wchodzi w grę. Oburzają mnie próby wmówienia mi tego – zapewnia, chociaż jeszcze kilka miesięcy temu FPÖ dawała jasno do zrozumienia, że Austria powinna pożegnać się z UE.

Przykład dla Europy

Austria daleka jest od prezydenckiego systemu rządów. Głowa państwa ma jednak znacznie więcej do powiedzenia niż w sąsiednich, także federalnych, Niemczech. Prezydent jest wybierany na sześć lat w wyborach bezpośrednich, co daje mu silny społeczny mandat. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych i reprezentuje państwo w kontaktach zewnętrznych. Ma więc umocowanie konstytucyjne przypominające nieco rozwiązania przyjęte w polskiej konstytucji. W szczególnych okolicznościach może rozwiązać parlament wprawdzie na wniosek kanclerza, ale może też pośrednią presją niejako zmusić kanclerza do takiego działania.

Wybory parlamentarne odbędą się terminowo w 2018 roku. Nie ulega wątpliwości, że przedterminowe wygrać mogłaby  z powodzeniem FPÖ. Kanclerzem mógłby wtedy zostać Heinz-Christian Strache, szef partii, w przeszłości bliski współpracownik ówczesnego szefa partii Jörga Haidera. Gdy za jego czasów FPÖ weszła do koalicji z prawicową Austriacką Partią Ludową (ÖVP), w 2000 roku, UE przez rok bojkotowała Austrię, dając wyraz oburzeniu z powodu uczestnictwa w rządzie prawicowych ekstremistów. Podobna reakcja jest obecnie nie do pomyślenia. Zresztą FPÖ, po podziałach, złagodziła przez lata swą retorykę.

– Norbert Hofer jako prezydent starać się będzie o bliskie kontakty z państwami Grupy Wyszehradzkiej w sprawach migracyjnych – mówi „Rz" Kai-Olaf Lang z berlińskiego rządowego think tanku Wissenschaft und Politik.