Reklama

„Ukłon” neosędziów SN wobec „starych” sędziów

Sędzia, który głosował za głośną uchwałą trzech niepełnych izb SN, kwestionującą status nowych sędziów, nie jest wyłączony z automatu od orzekania ze sprawy, gdzie ta uchwała jest powoływana.

Publikacja: 14.03.2025 15:13

Pierwsza prezes SN Małgorzata Manowska podczas posiedzenia Sądu Najwyższego

Foto: PAP/Tomasz Gzell

Marek Domagalski

Reklama

To sedno najnowszej uchwały siedmiu sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego pod przewodnictwem pierwszej prezes SN prof. Małgorzaty Manowskiej.

Głośna uchwała połączonych izb Sądu Najwyższego w sprawie neosędziów

Dodatkowego znaczenia tej uchwale nadaje fakt, że wydał ją skład złożony z nowych sędziów, a dotyczy praktycznie prawie wszystkich sędziów SN z tzw. starego nadania, którzy poza kilkoma wyjątkami przegłosowali bez udziału nowych sędziów głośną uchwałę połączonych izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 23 stycznia 2020 r., która została wydana na tle nowych zasad wyłaniania kandydatów na sędziów. Rozstrzygnięcie to zakwestionowało umocowania sędziów z nowego nadania. Uchwałę podważył później Trybunał Konstytucyjny, jednak nadal jest ona przytaczana przy okazji sporów o sędziowskie powołania.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

SN: Sędziowie wskazani przez nową KRS nie są uprawnieni do orzekania

Orzeczenia już wydane z udziałem nominatów nowej KRS będą ważne – ale nie te z Izby Dyscyplinarnej.

Test neosędziego w związku ze sprawą, która dotyczyła zapłaty

Kwestia powołań sędziowskich wynikła też w zwykłej sprawie o zapłatę, w której pełnomocnik powoda wniósł o przeprowadzenie tzw. testu wyznaczonego do jej rozpatrzenia sędziego SN Kamila Zaradkiewicza, czy spełnia on wymogi niezawisłości i bezstronności sędziowskiej, wskazując m.in., że sędzia ten został powołany w wyniku rekomendacji nowej Krajowej Rady Sądownictwa.

Wylosowana sędzia nie chciała orzekać z sędziami powołanymi przez nową KRS

Do rozpoznania tego wniosku wylosowano m.in. sędzię Romualdę Spyt, która sama wystąpiła o wyłączenie jej od rozpoznania tej sprawy, wskazując, że ma taki obowiązek, gdyż akceptuje stanowisko wyrażane w orzecznictwie, że skład sądu, w którym bierze udział osoba powołana na sędziego w wyniku rekomendacji nowej KRS, jest sprzeczny z prawem. Sędzia powołała się w szczególności na motywy uchwały SN połączonych izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy z 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/20), w której wydaniu brała udział, a też wyroki ETPCz, i wskazała, że skutków tych orzeczeń nie uchyliły orzeczenia polskiego Trybunału Konstytucyjnego.

Reklama

Czytaj więcej

Panel prawników

Co zrobić z neosędziami i wydanymi przez nich wyrokami? Prawnicy podzieleni

Powołania sędziów po 2018 r. powinny być pozbawione mocy prawnej. Tzw. neosędziowie powinni pozostać sędziami i wrócić na poprzednio zajmowane stanowiska

Teza 1: Powołania sędziów po 2018 r. powinny być pozbawione mocy prawnej. Tzw. neosędziowie powinni pozostać sędziami i wrócić na poprzednio zajmowane stanowiska

Tzw. młodzi sędziowie, którzy bezpośrednio przed powołaniem byli asesorami sądowymi, referendarzami albo asystentami sędziów, nie powinni przechodzić weryfikacji.

Teza 2: Tzw. młodzi sędziowie, którzy bezpośrednio przed powołaniem byli asesorami sądowymi, referendarzami albo asystentami sędziów, nie powinni przechodzić weryfikacji.

Wyroki wydane przez neosędziów powinny pozostać w mocy. Uchylone powinny być jedynie wyroki, których ważność strony kwestionowały wcześniej, powołując się na wątpliwy status sędziego.

Teza 3: Wyroki wydane przez neosędziów powinny pozostać w mocy. Uchylone powinny być jedynie wyroki, których ważność strony kwestionowały wcześniej, powołując się na wątpliwy status sędziego.

Dwa składy orzekające Sądu Najwyższego i dwa różne stanowiska

Rozpatrując ten wniosek sędzia (z nowego nadania) Mariusz Załucki zwrócił się do szerszego składu SN z pytaniem prawnym, jak oceniać fakt, że sędzia ta powołuje się na uchwałę, za którą sama głosowała. W uzasadnieniu pytania sędzia Załucki wskazał, że niezależnie od oceny merytorycznej żądania sędzi Spyt zawierają argumentację podważającą fundamenty konstytucyjne ustroju RP i są powody do stwierdzenia, że oceny skuteczności uchwały, z której czyniona jest podstawa rozstrzygania w danej sprawie, nie może dokonywać osoba, która uczestniczyła w jej wydaniu, zgodnie z zasadą „nikt nie może być sędzią w swojej sprawie”. Tę zasadę wyraża art. 48 par. 1 pkt 5 k.p.c., stanowiąc, że sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawie o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego. A taka sytuacja ma miejsce w tej sprawie.

Czytaj więcej

Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa oraz Prokuratury Krystian Markiewicz

Sądy i trybunały

Sędzia Krystian Markiewicz: w naszych projektach nie chodzi o zemstę

Sądownictwo jest pacjentem, którego trzeba szybko reanimować. Nasze projekty prowadzą do uporządk...

Zapytana siódemka sędziów nie poszła za tą sugestią, podejmując uchwałę, że sędzia, który brał udział w podjęciu uchwały połączonych izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy SN z 23 stycznia 2020 r., która została podjęta z rażącym naruszeniem prawa, a następnie wyeliminowana z obrotu prawnego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 20 kwietnia 2020 r. (sygn. U 2/20), nie jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach, których przedmiot rozstrzygnięcia powiązany jest ze stanowiskiem wyrażonym w tej uchwale co do sprzeczności składu sądu z przepisami prawa (w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c.), gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na sędziego SN na wniosek KRS ukształtowanej w trybie ustawy z 8 grudnia 2017 r. (a więc nowej KRS).

Sygnatura akt: III CZP 67/23