Byli i obecni wojskowi i prawnicy, z którymi rozmawialiśmy w związku z tym incydentem studzą emocje i radzą wypić szklankę zimnej wody, tym bardziej, że nie znamy jeszcze wszystkich szczegółów tego zdarzenia. – Najważniejsze, by politycy teraz nie powiedzieli czegoś, z czego trudno będzie się wycofać – mówi jeden z nich. Dowódcy wojskowi mają embargo na wypowiedzi o sprawie. Zapewne bowiem jest ona przedmiotem konsultacji na najwyższych szczeblach państwa, ale także Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Czytaj więcej
Premier Mateusz Morawiecki zwołał pilne posiedzenie komitetu ds. bezpieczeństwa w związku z poważnym incydentem w województwie lubelskim. Na 21 zwołano pilne posiedzenie Rady Ministrów.
Czy to czas by NATO wkroczyło do akcji na mocy artykułu piątego Traktatu Północnoatlantyckiego? Z nieoficjalnych sygnałów we wtorkowy wieczór wynika, że raczej nie – ale to dopiero czas pokaże. Najpierw przyjrzyjmy się, co mówi ten przepis, a także nie mniej ważny w tej sprawie artykuł czwarty.
Głosi on: „Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć, zdaniem którejkolwiek z nich, zagrożone będą integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron”. I oznacza, że wszelkie działania NATO poprzedzą wspólne uzgodnienia. Zapewne właśnie mają one miejsce.
Z kolei art. 5 Traktatu – streszczany słowami „jeden za wszystkich – wszyscy za jednego” mówi, że „zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego”. O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich podjętych w jej wyniku środkach zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Czytaj więcej
Z informacji, które uzyskaliśmy ze stanowiska dyżurnego Państwowej Straży Pożarnej w Lublinie wynika, że w miejscowości Przewodów koło Hrubieszowa w opuszczonych budynkach dawnego PGR doszło do eksplozji, w której zginęły dwie osoby.
Czy zdarzenie z przygranicznego Przewodowa zostanie uznane za zbrojną napaść na Polskę? Ekspertka prawa traktatowego prof. Patrycja Grzebyk z UW uważa, że to nie ten przypadek – choć uderzenie rakietą w terytorium Polski spowodowało śmierć dwójki Polaków. Nie ma bowiem dowodów na zamiar ostrzelania Polski przez stronę rosyjską – a to byłoby wymagane do uznania, że doszło do zbrojnej agresji w sensie prawa międzynarodowego. Śmierć osób cywilnych oraz ostrzelanie niebronionego obiektu podczas działań wojennych to zbrodnie wojenne, za które sprawca ponosi odpowiedzialność karną.
Ale to nie oznacza, że nic się nie stało. Rosja bowiem, prowadząc ostrzał przygranicznych miejscowości ukraińskich, odpowiada za skutki tych działań także na zasadzie ryzyka. Dlatego – podkreśla prof. Patrycja Grzebyk – ponosi odpowiedzialność za skutki uboczne. Powinna zostać wezwana do przeprosin oraz zapłacić odszkodowania. Powinno się to załatwiać na ścieżce dyplomatycznej.
