Na oddziały psychiatryczne nie zawsze trafiają chorzy

Bogdan Sawicki, pracownik apteki w Szpitalu Psychiatrycznym w Lubiążu, przekonał się, z jaką łatwością można łamać w Polsce prawa człowieka, pacjenta i pracownika.

W grudniu 2013 r. podjął strajk głodowy. Wcześniej w związku ze śmiercią żony miał problemy rodzinne, był też zagrożony zwolnieniem. Jacek Kacalak, dyrektor szpitala i psychiatra w jednej osobie, wraz z kolegami zdecydował, że pracownika trzeba odizolować pod pretekstem próby samobójczej. Umieszczono go na tydzień w Szpitalu Psychiatrycznym w Bolesławcu.

– Pracodawca posłużył się tu batem na niepokornych pracowników: „zamknę cię w psychiatryku, to skruszejesz" – mówi Dariusz Lotz, adwokat  Sawickiego.

Mężczyzna wygrał właśnie sprawę w sądzie II instancji: jego pobyt w lecznicy był niepotrzebny. Mimo to pracodawca twierdzi, że po raz drugi postąpiłby tak samo.

– Zamknął się w aptece, gdzie są leki narkotyczne, a wcześniej powiedział przewodniczącemu związków zawodowych, że nie ma po co żyć. Myśleliśmy, że się zabije – tłumaczy dyrektor.

– Desperacja i strajk to niewystarczające powody, by zamknąć kogoś w szpitalu – uważa prof. Bartosz Łoza ze Szpitala Psychiatrycznego w podwarszawskich Tworkach.

Zawieziony karetką do szpitala Sawicki skarży się na nieetyczne zachowanie tamtejszych medyków.

– Lekarz przyjmujący mnie powiedział: „O k..., skoro była próba samobójcza, muszę pana zamknąć" – relacjonuje.

Zaprzecza temu Tomasz Piss, lekarz koordynator izby przyjęć szpitala w Bolesławcu.

– Nie używałem wulgaryzmów, a pacjent mógł być w stanie psychotycznym – mówił w postępowaniu przed sądem.

Zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia psychicznego, aby umieścić kogoś w szpitalu psychiatrycznym bez jego zgody, potrzebna jest opinia kilku lekarzy. Jednego kierującego do szpitala oraz najlepiej dwóch, którzy decydują o przyjęciu pacjenta do lecznicy.

Bogdan Sawicki spędził w szpitalu tydzień. Mówi, że w tym czasie personel medyczny utrudniał mu dostęp do rzecznika praw pacjenta – a taki jest w każdym szpitalu psychiatrycznym. Wyszedł po siedmiu dniach, bo ordynator uznał, że nie ma po co go dłużej trzymać.

– Szpitalom nie opłaca się też długo przetrzymywać pacjentów, bo im dłużej są hospitalizowani, tym mniej im NFZ za to płaci – tłumaczy Katarzyna Łakoma z Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

Sąd rodzinny w Bolesławcu stwierdził 24 grudnia na posiedzeniu niejawnym, że Sawicki słusznie się znalazł w szpitalu. Sąd zajął się sprawą, bo ustawa o ochronie zdrowia psychicznego wskazuje, że lekarze muszą zawsze powiadamiać sąd opiekuńczy o przyjęciu pacjenta bez jego zgody.

Sawicki nie poddał się. Po wyjściu ze szpitala wniósł apelację od wyroku sądu I instancji. Wystąpił o adwokata, bo w sprawach o ochronę zdrowia psychicznego sąd nie przyznaje pełnomocnika z urzędu. Rzecznik praw obywatelskich uważa zresztą, że jest to naruszenie praw tych pacjentów.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze 20 lutego 2014 r. uznał, że Sawicki niesłusznie znalazł się w szpitalu. Skrytykował też opinię biegłego psychiatry przygotowaną dla sądu rodzinnego.

– Nie wynikało z niej, by doszło do próby samobójczej. A tylko bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia lub choroba psychiczna mogą być podstawą do zamknięcia w szpitalu bez zgody pacjenta – wyjaśnia mec. Lotz.

Piotr Pobocha, lekarz psychiatra, który sporządził opinię prywatną dla Sawickiego, również jest zdania, że nie było podstaw do umieszczania mężczyzny w szpitalu.

Przykład ten dowodzi, jak niedoskonałe są przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Ma ona przecież chronić tych najsłabszych spośród pacjentów. Jednak w takich wypadkach pacjent nie może się bronić.

– Ta procedura jest jak proces z Franza Kafki - mówi adwokat Lotz.

Sąd rodzinny, badając, czy słusznie zamknięto człowieka bez jego zgody, orzeka na posiedzeniu niejawnym, bez udziału zainteresowanego. Jeszcze gorzej jest z opiniami biegłych.

– Są często jednostronne, lekarze potwierdzają, że decyzja kolegów była słuszna – mówi radca prawny Jolanta Budzowska z kancelarii Budzowska, Fiutowski i Partnerzy. Podkreśla, że biegli lekarze powinni ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pacjenta za nierzetelne opinie. Przez takie właśnie decyzje za aptekarzem może ciągnąć się opinia osoby leczonej psychiatrycznie.