W przywołanej sprawie Trybunał oceniał bułgarskie regulacje dotyczące detencji nieletnich. Jedna ze skarżących przed umieszczeniem w zamkniętym ośrodku korekcyjnym w związku z demoralizującymi zachowaniami dwukrotnie trafiła do instytucji, którą w Polsce można byłoby określić mianem pogotowia opiekuńczego. W ocenie Trybunału placówka ta miała charakter tymczasowego „więzienia" dla nieletnich. Zgodnie z bułgarskim prawem, skarżąca nie miała możliwości zwrócenia się do sądu o kontrolę legalności swojej detencji. W wyroku wydanym w tej sprawie Trybunał przypomniał, że na Państwie ciąży obowiązek zapewnienia jednostce - w tym nieletniemu - skutecznego środka prawnego do sądu, którym mogłaby ona podważać legalność swojego pozbawienia wolność.
Takie orzeczenie nie może dziwić. W postępowaniu w sprawach nieletnich umieszczenie nieletniego w przeznaczonym dla niego schronisku z całą pewnością może być uznane za odpowiednik tymczasowego aresztowania. Co więcej, przyjęte w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich podstawy umieszczania nieletnich w tych placówkach są bardzo zbliżone do tych, które można znaleźć w kodeksie postępowania karnego. Dlatego też podejmowaniu decyzji w tym przedmiocie powinny towarzyszyć zasady i gwarancje tożsame do tych, które możemy znaleźć w procedurze karnej. Z całą pewnością zaliczyć do nich można odpowiednio ukształtowaną kontrolę legalności pozbawienia wolności.
Tymczasem obecna wykładnia ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich takich zabezpieczeń nie ustanawia. Znaczna część sądów stoi na stanowisku, że w przypadku wydania postanowienia o przejściu postępowania w tryb poprawczy, dla przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku nie jest wymagane wydanie odrębnego postanowienia. W ten sposób nieletni zostaje pozbawiony możliwości sądowej kontroli swej detencji.
Sytuacja ta trwać będzie przynajmniej jeszcze przez jakiś czas, albowiem w sierpniu tego roku Senat zakończył procedowanie nad projektem ustawy nowelizującej postępowanie w sprawach nieletnich. W trakcie prac legislacyjnych, mimo sygnałów ze strony Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, nie skorzystano jednak z możliwości zmiany przepisów pozwalających na automatyczne przedłużanie pobytu nieletnich w przeznaczonych dla nich schroniskach po przejściu postępowania w tryb poprawczy.
Problem wydaje się poważniejszy, jeżeli przeanalizujemy statystyki opisujące długość trwania postępowania poprawczego. W 2012 r. w całej Polsce wszczęto 830 takich postępowań. Ich średni czas trwania wyniósł 3,89 miesiąca, co daje wzrost w stosunku do poprzedzającego roku o 0,08 miesiąca. Co jednak ważne, w niektórych okręgach sądowych średni czas trwania postępowania poprawczego przekraczał 5 miesięcy. Zdarzały się nawet takie, w których dochodził średnio do 10 miesięcy. Taki stan rzeczy znacznie zwiększa prawdopodobieństwo automatycznego przedłużania przez Sądy środka w postaci umieszczenia nieletniego w Schronisku dla Nieletnich.
