Odpowiedź na zmieniające się wymagania rynku pracy

W jakim celu powstały sektorowe rady kompetencyjne?

Od 2016 r. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) razem z partnerami gospodarczymi i społecznymi buduje system sektorowych rad ds. kompetencji. Jest on odpowiedzią na identyfikowane przez PARP i przedsiębiorców coraz większe problemy związane z pozyskiwaniem pracowników o odpowiednich kompetencjach. Na europejskim rynku pracy obserwuje się ciągłe niedopasowanie kwalifikacji kadry pracowniczej do wymagań rynku pracy. Według danych Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP), pomimo niepełnego zatrudnienia, czterech na dziesięciu pracodawców w Unii Europejskiej ma trudności ze znalezieniem pracowników spełniających ich oczekiwania. Podobny odsetek (ok. 39 proc.) dorosłych pracowników zajmuje stanowiska pracy poniżej swoich kwalifikacji, a jeden na pięciu młodych Europejczyków podejmuje pracę, która wymaga niższych kwalifikacji niż te, które posiada.

Działalność rad jest przedstawiana jako inicjatywy oddolne. Rzeczywiście poszczególne sektory gospodarki chciały takich ciał?

Oczywiście. Agencja jedynie zachęca sektory do tego, by je utworzyły. Mamy bardzo konkretne zachęty. Po pierwsze, finansujemy działanie rad sektorowych, po drugie, przekazujemy przedsiębiorcom sektora środki na dofinansowanie szkoleń i doradztwa w zidentyfikowanych przez rady obszarach deficytów. Rady wydają tzw. rekomendacje, w których opisują potrzeby kompetencyjne sektora.

Co działalność rad ma przynieść poszczególnym branżom? Czy zyska na tym cała gospodarka?

Przede wszystkim rozwój. Należy pamiętać, że żadne przedsiębiorstwo, żaden sektor i żadne państwo nie będzie się rozwijać, jeśli nie będzie mieć ludzi, którzy posiadają odpowiednie kompetencje, na właściwych stanowiskach. Celem całego systemu rad ds. kompetencji jest zidentyfikowanie luk kompetencyjnych, a następnie ich skuteczne zmniejszanie. Coraz więcej przedsiębiorstw jest zależnych od wiedzy i od relacji, jakie mają ze swoim otoczeniem. Ludzie są „nośnikiem" zarówno wiedzy, jak i relacji. Brak inwestycji w kapitał ludzki oznacza dla firmy utratę wartości w postaci zaniechania działań, które mogłaby ona podjąć, mając odpowiedni kapitał ludzki. Badania i praktyka rynkowa pokazują, że kapitał ludzki i jakość zarządzania wpływają na wartość rynkową organizacji i jej marki, wyniki finansowe, wolumen sprzedaży i, co jest nam szczególnie bliskie, na potencjał wprowadzania nowych produktów lub usług – a więc innowacyjność organizacji.

Ile aktualnie jest rad?

Obecnie funkcjonuje siedem rad sektorowych. Kolejnych dziesięć będziemy mieć za chwilę. Już finansujemy ich pracę i organizowanie się. Formalnie zaczną działać po powołaniu ich członków przez ministra rozwoju. Spodziewamy się, że nastąpi to w najbliższych tygodniach (miesiącach).

Która z rad jest najaktywniejsza?

Trudno jednoznacznie wyróżnić którąś z rad. Każdy sektor ma swoją specyfikę i swoje problemy, które wymagają różnego rodzaju rozwiązań i aktywności. Dla przykładu sektor budowlany boryka się z deficytem wykwalifikowanej kadry niższego szczebla – osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, ale także osób na stanowiskach inżynierskich, co ma związek z dużym odpływem kadr po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Otwarcie się Polski na pracowników ze Wschodu spowodowało, co prawda, napływ potrzebnych sektorowi pracowników, jednak nie zawsze z wystarczającą znajomością języka polskiego. Stąd np. specyficzna potrzeba sektora związana z uczeniem obcokrajowców naszego języka. Mimo to sektor dalej odczuwa braki. Inny przykład to sektor turystyczny, którego specyfika polega na tym, że inne potrzeby ma podsektor hotelarski, a inne – gastronomiczny. Specyfiką sektora finansowego jest z kolei jego wysoki stopień uregulowania. Luki kompetencyjne, które pojawiają się w sektorze, często mają związek ze zmieniającymi się przepisami. Przepisy sektorowe najczęściej też nie ujmują precyzyjnie, jakie kompetencje są konieczne, żeby spełnić zapisane wymogi. Rada skupia się więc także na proponowaniu, jakie szczegółowo kwalifikacje powinna mieć osoba, żeby spełnić wymagania narzucone przepisami.

Powołano też Radę Programową ds. Kompetencji. Co to za organ?

To przedstawiciele ministerstw i partnerów kluczowych dla rozwoju kwalifikacji, którzy wpływają na dostępność poszukiwanych kwalifikacji na rynku: czyli przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych, uczelni, szkół, zakładów doskonalenia zawodowego, organizacji przedsiębiorców. Rada ma pieczę nad całym systemem rad ds. kompetencji. Wspiera działanie samych rad, udzielając im wsparcia w funkcjonowaniu oraz identyfikując narzędzia, które mogą wykorzystywać w swojej pracy. Celem Rady jest dostosowanie kształcenia do zapotrzebowania gospodarki, w szczególności przez włączanie przedsiębiorców będących pracodawcami w system identyfikacji i prognozowania potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych na rynku pracy oraz stwarzanie warunków do aktywnej współpracy przedsiębiorców z poszczególnych sektorów gospodarki z uczelniami oraz podmiotami z systemu oświaty. Rada Programowa jest miejscem wymiany myśli i doświadczeń związanych z prognozowaniem i zaspokajaniem potrzeb kompetencyjnych w Polsce.

Powstał więc cały system rad ds. kompetencji?

To prawda. Trzeba też pamiętać, że ten system współistnieje z innymi narzędziami rozwijanym przez PARP, ale także przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Mam tu na myśli Bazę Usług Rozwojowych, która jest zbiorem ofert szkoleń i doradztwa dla osób dorosłych, zarówno tych komercyjnych, jak i tych z dofinansowaniem, zamieszczanych przez firmy szkoleniowe. Każda rekomendacja rady sektorowej, o której wspomniałem wcześniej, jest zamieniana na ofertę szkoleniową lub doradczą, która pojawia się właśnie w bazie i można dostać na nią dofinansowanie z PARP. Z kolei Ministerstwo Edukacji Narodowej wdraża zintegrowany system kwalifikacji, w którego rozwoju i wykorzystaniu na potrzeby sektora bardzo aktywne są rady sektorowe.

Z jakich środków finansowana jest działalność rad?

PARP otrzymała na ten cel środki z budżetu państwa i Unii Europejskiej.

System uzupełnia narzędzie do badań rynku pracy – ogólnopolski Bilans Kapitału Ludzkiego (BKL) i jego branżowe edycje. Czego dotyczą te badania?

Bilans Kapitału Ludzkiego to obszerny monitoring rynku pracy prowadzony przez PARP we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. BKL dostarcza cennych danych na temat luk kompetencyjnych w gospodarce oraz stanu rynku usług szkoleniowych. PARP realizuje również branżowe edycje Bilansu Kapitału Ludzkiego. Mają one miejsce w tych sektorach, w których zostały powołane rady, i podobnie jak BKL dostarczają wiedzy o lukach kompetencyjnych w sektorach. Badania są dodatkowym wsparciem dla rad.

W październiku br. w Toruniu odbyła się gala finałowa konkursu „Pracodawca jutra". Wybrane rady przyznawały tam swoje wyróżnienia. Kogo i za co wyróżniono?

„Pracodawca jutra" to ogólnopolski konkurs skierowany do firm, które z sukcesem realizują inicjatywy z zakresu współpracy biznesu z edukacją. Nagradzamy przedsiębiorstwa, które dbają o rozwój swoich pracowników, budują kapitał ludzki w firmie, przyczyniają się do poprawy oferty edukacyjnej w Polsce czy realizują inicjatywy we współpracy ze szkołami lub uczelniami, aby lepiej dopasować kompetencje przyszłych pracowników do potrzeb biznesu. Do tegorocznej edycji konkursu zgłoszono prawie 60 inicjatyw na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego w firmach. Pracodawcy ubiegający się o nagrodę w konkursie musieli wykazać, że podejmowane przez nich działania mają charakter kompleksowy, zostały przygotowane w sposób przemyślany, zaś udział w nich faktycznie przyczynia się do zwiększenia wiedzy lub umiejętności pracowników. Zgłoszenia konkursowe oceniła 13-osobowa kapituła, która wybrała m.in.:

InPhoTech Sp. z o.o. – firmę, która od początku działalności (2010 r.) rekrutuje praktykantów i stażystów na stanowiska badawcze, podejmuje współpracę ze szkołami średnimi, patronując klasom matematyczno-fotonicznym, prowadzi zajęcia i warsztaty w szkołach oraz współpracuje z uczelniami wyższymi;

Biuro Rachunkowe Biurex Sp. z o.o. – za projekt „Przez praktykę do sukcesu", który realizowany jest od 2018 r. Dodatkowo firma stworzyła markę edukacyjną Akademia Podatkowa Taxmania, a od 2016 r. jest współtwórcą szkoły policealnej dla dorosłych.

Adam Banaszak, zastępca prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Wcześniej zajmował stanowiska dyrektora ekonomicznego, członka zarządu oraz prezesa m.in. w takich spółkach jak Polmos Toruń i Mazowiecko-Kujawska Spółka Cukrowa. W latach 2002–2018 zasiadał w radach nadzorczych prywatnych i państwowych spółek: m.in. w WFOŚiGW w Toruniu. Absolwent UMK w Toruniu w zakresie ekonomii i zarządzania. ?

Rady sektorowe ds. kompetencji obejmują sektory:

W tym roku powołano dziesięć nowych rad sektorowych ds. kompetencji:

1. Rada ds. Kompetencji Sektora Usług Rozwojowych

2. Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Handlu

3. Sektorowa Rada Kompetencji Przemysłu Lotniczo-Kosmicznego

4. Sektorowa Rada ds. Kompetencji Sektora Chemicznego

5. Rada ds. Kompetencji w Sektorze Gospodarki Wodno-Ściekowej i Rekultywacji

6. Sektorowa Rada ds. Kompetencji Sektora Komunikacji Marketingowej

7. Sektorowa Rada ds. Kompetencji Nowoczesnych Usług Biznesowych

8. Utworzenie i funkcjonowanie Sektorowej Rady ds. Kompetencji Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo