Analitycy firmy Deloitte zbadali prezentowe preferencje Polaków. Jeszcze do niedawna najchętniej kupowano książki. Jeśli wierzyć badaniom, już tak nie jest – pod choinką planujemy umieścić głównie kosmetyki i słodycze. Książki powoli odchodzą do lamusa. Coraz częściej wręczamy też gotówkę. Na szczęście częściej dzieciom i nastolatkom niż dorosłym. Czemu na szczęście? Pieniądze zwalniają zwykle z wysiłku myślenia o tym, co kupić drugiej osobie.
Odchodzenie od książek to też objaw niechęci do intelektualnego wysiłku. A intelektualny wysiłek wydaje się ważny, gdy chce się budować innowacyjne społeczeństwo. Marną pociechą jest to, że nie jesteśmy w tym odosobnieni. Jeszcze rok temu książki były najchętniej wybierane w sześciu z dziewięciu badanych krajów, teraz tylko w czterech.
Co czytelnictwo ma wspólnego z gospodarką? Jak wynika z raportu Biblioteki Narodowej, wyższy poziom czytelnictwa wiąże się z wyższym wykształceniem, większym zadowoleniem z sytuacji zawodowej i stabilnością zatrudnienia. A więc to jakość rynku pracy wydaje się mieć wpływ na to, czy książki czytamy czy nie. Ale to nie koniec.
Z dorocznego badania Biblioteki Narodowej wynika, że w 2015 r. 63 proc. Polaków nie przeczytało żadnej książki. Cofnijmy się o 15 lat. W 2000 r. żadnej książki nie przeczytało 46 proc. Polaków, co już wtedy uznawano za alarmujące. Jakąś pociechą było to, że siedem lub więcej woluminów przeczytało aż 24 proc. z nas. Teraz nie ma się z czego cieszyć. W zeszłym roku było to tylko 8 proc. Trudno w przypadku takiej polaryzacji w przyswajaniu wiedzy uniknąć rozwarstwienia społecznego.
Smutno w zestawieniu z wizją wykwalifikowanych kadr, innowacyjnej gospodarki i milionów start-upów, które mają zmienić oblicze kraju, przedstawia się fakt, iż 31 proc. studentów i uczniów w ubiegłym roku nie przeczytało żadnej książki. Jak to możliwe, że ktoś jest w stanie zdać maturę, choć nie czyta? Albo jesteśmy świadkami niespodziewanego rozwoju gatunku Homo sapiens, albo system edukacji nie tylko źle uczy, ale też nie jest nawet w stanie tego zweryfikować.