Audytor uchyla drzwi

Zmieniły się realia biznesowe, zmieniają się sposoby tworzenia wartości przez spółki i ich postrzegania przez inwestorów. Ewoluują też potrzeby użytkowników sprawozdań finansowych i odbiorców usługi biegłego rewidenta. Aby audyt nadal spełniał swoją rolę, musi być dostosowany do aktualnej sytuacji. Słowo „innowacja" nabiera kluczowego znaczenia. Regulatorzy i akcjonariusze żądają większej przejrzystości, a emitenci starają się sprostać tym oczekiwaniom.

Biegli rewidenci też wychodzą naprzeciw. Prace nad nowym modelem raportowania biegłego rewidenta, który w większym stopniu odpowiada potrzebom interesariuszy, właśnie się zakończyły. W styczniu 2015 r. Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB) opublikowała zmiany do międzynarodowych standardów rewizji finansowej.

Nieprzejrzysta i lakoniczna opinia z badania o zero-jedynkowym charakterze odchodzi w przeszłość. Nowa opinia uchyla rąbka tajemnicy, by użytkownik sprawozdania mógł zajrzeć w głąb procesu badania i procedur wykonanych przez biegłego. I zobaczyć to, co pomoże mu podjąć decyzję.

Nowy model raportowania wymaga od biegłego rewidenta jednostki notowanej na giełdzie zamieszczenia w opinii opisu kluczowych zagadnień badania wraz z opisem przeprowadzonych w tych obszarach procedur. Zakłada również uwypuklenie samego paragrafu opiniującego przez przyznanie mu bardziej prominentnego miejsca: znajdzie się on na początku dokumentu.

To działa

Nowa opinia biegłego rewidenta, choć o nieco innej zawartości, zbiera entuzjastyczne recenzje w Wielkiej Brytanii, która jeszcze przed wydaniem przez IAASB zmian do standardów zdecydowała się na rozszerzenie jej zakresu.

W czerwcu 2013 r. FRC określił jej nowe wymogi. KPMG w Wielkiej Brytanii poszło nawet krok dalej i w opinii z badania sprawozdań finansowych kilku klientów umieściła podsumowanie najważniejszych spostrzeżeń związanych ze zidentyfikowanymi obszarami ryzyka.

Czym są „kluczowe" zagadnienia badania? To obszary wybrane z omawianych przez audytora z członkami komitetu audytu, które zgodnie z jego osądem miały najistotniejsze znaczenie dla badania – takie, którym poświęcił najwięcej czasu i uwagi podczas badania. Zagadnienia te będą przedstawione w opinii, jeżeli prawo nie zabrania ich publicznego ujawnienia lub jeśli w wyjątkowych wypadkach biegły rewident nie uzna, że negatywne konsekwencje wynikające z ich ujawnienia przeważają nad korzyściami dla interesu publicznego.

Potencjalny zakres przedstawianych przez biegłego rewidenta kluczowych zagadnień badania jest bardzo szeroki, niemniej można oczekiwać, że będą to głównie te obszary sprawozdania finansowego, z którymi związane jest największe ryzyko, czyli takie, w których istnieje wiele możliwych rezultatów, a kierownictwo musi dokonać wielu osądów i szacunków. Przykłady to: pomiar wartości godziwej, utrata wartości aktywów, sposób ujęcia przychodów, ujęcie nietypowych i istotnych transakcji (np. ze stronami powiązanymi), wybór lub zmiana istotnych zasad rachunkowości.

O przyszłości spółki

Nowy model raportowania nie przewiduje, choć zakładał to projekt zmian, obowiązku umieszczania w opinii stwierdzenia audytora co do zasadności przyjętego założenia kontynuacji działalności. W opinii zobaczymy jednak przypomnienie obowiązków audytora i jednostki w tym zakresie. Poinformuje ona użytkowników sprawozdań, że to kierownictwo ponosi odpowiedzialność za ocenę możliwości kontynuacji działalności, a wszelkie istotne zagrożenia powinny zostać ujawnione wraz z opisem planów i podjętych działań uzasadniających założenie kontynuowania działalności. Ponadto w opinii biegłego rewidenta znajdzie się wyraźne stwierdzenie, nie dla wszystkich dziś oczywistego faktu, że to członkowie rady nadzorczej są odpowiedzialni za nadzór nad procesem sprawozdawczości finansowej.

Rozszerzenie zakresu opinii biegłego rewidenta o opis kluczowych zagadnień badania oraz wykonanych procedur będzie miało wpływ na spółkę i zaangażowanie rady nadzorczej. Nowy standard raportowania wymusi bardziej ożywioną współpracę na linii biegły rewident – komitet audytu na wszystkich etapach badania, zwłaszcza tam, gdzie kontakty te były do tej pory ograniczone.

Zmienione standardy mają zastosowanie do badania sprawozdań za 2016 r., ale możliwe jest ich wcześniejsze wykorzystanie przez audytora stosującego międzynarodowe standardy rewizji finansowej. Warto już teraz omówić z nim wpływ tych zmian i podjąć aktywne działania w celu zapewnienia wysokiej jakości badania sprawozdania finansowego. 17 lutego została opublikowana pierwsza taka opinia w Polsce i już dzisiaj komitety audytu oraz użytkownicy sprawozdań finansowych mogą się zapoznać z jej treścią.