Uczestnicy debaty starali się odpowiedzieć na pytanie, jaką rolę Polska może odegrać w Unii Europejskiej po tym, jak Brytyjczycy zdecydowali się ją opuścić.

Brexit zmienił myślenie

Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Lewiatan, zaznaczyła, że brexit zatrzymał proces narastającego populizmu i antyunijności, bo wyzwolił inne myślenie. – Ten kryzys, podobnie jak w małżeństwie, uświadamia, że partner może nie jest najprzystojniejszy i najmądrzejszy, ale całkiem nieźle się z nim żyje i warto zostać – tłumaczyła.

Obecnie nikt nie jest w stanie przewidzieć, co się stanie dalej, bo scenariuszy jest bardzo wiele. Istotną kwestią jest przyszły układ sił w Unii Europejskiej. – Zostało miejsce opuszczone przez jednego z liderów i jest szansa na to, że nastąpi przetasowanie w czołówce – mówiła Bochniarz. Z uwago na siłę naszej gospodarki teoretycznie powinniśmy się tam załapać, bo pretendenci do tego miejsca, np. Włosi czy Hiszpanie, jeszcze mają u siebie bałagan.

– Mamy szansę przeskoczyć kilka miejsc i pokazać się jako siła, zwłaszcza że Francuzi i Niemcy potrzebują tego trzeciego – oceniła. Nikt z nich nie chce zostać liderem i wziąć na siebie całej odpowiedzialności i ryzyka.

Bochniarz zaznaczyła, że mamy jednak ogromny kłopot z wykorzystywaniem takich dobrych opcji, które mogłyby zwiększyć naszą rolę w UE, zarówno polityczną, jak i gospodarczą. – Nasza pozycja została w dużej mierze zdegradowana przez nas samych. Nie uczestniczymy w tym, co jest prawdziwym życiem Unii. Widać teraz, jak kraje założycielskie zaczynają umacniać swoją pozycję. Z tego głównego nurtu wyłącza nas np. brak uczestnictwa w strefie euro – tłumaczyła.

Polska w głównym nurcie

Marek Goliszewski, prezes Business Centre Club, podkreślił, że powinniśmy być w głównym nurcie. – Polska musi być w Unii silnym gospodarczo państwem – mówił. Tłumaczył, że najpierw trzeba spełnić kryteria z Maastricht. Nie pobudzać gospodarki konsumpcją, tylko inwestycjami prywatnych przedsiębiorców. Przypomniał, że dzięki nim od 1991 r., w okresie współpracy z Europą, PKB Polski wzrósł cztery razy, a eksport dziesięć razy. – Polska się liczyła. Dzisiaj schodzi na plan dalszy – ocenił.

Goliszewski zaznaczył, że trzeba się otworzyć na kapitał zagraniczny, więc istotna jest kwestia wspólnej waluty. – Niemcy i Francja, prędzej czy później, stworzą taką siłę z państw strefy euro, że de facto to będzie Unia Europejska, to już nie będzie strefa euro. My musimy do tej strefy wejść – mówił. – Jeśli w niej nie będziemy, zaczną się problemy w naszym kraju.

Określmy się w sprawie euro

Wojciech Kostrzewa, wiceprezes zarządu Polskiej Rady Biznesu, przypomniał słowa przedstawiciela Niemiec z Forum Ekonomicznego w Davos w 2014 r., który mówił, że Niemcy nie mogą się doczekać, kiedy Polska przystąpi do euro, żeby zrównoważyć wpływy południowej flanki. – To się do dzisiaj nie zmieniło – zaznaczył.

Niemcy nie wyobrażają sobie samodzielnej głównej roli w Unii. – Oni potrzebują trójkąta i będą próbowali wciągnąć do niego Polskę – ocenił. Przyznał, że obecność w strefie euro nie będzie formułowana jako warunek, natomiast będzie rosło oczekiwanie, żebyśmy zadeklarowali, kiedy mniej więcej możemy być gotowi. – Wystarczy powiedzieć, że za trzy lata rozpoczniemy przygotowania, żeby w okolicach roku dwa tysiące dwudziestego któregoś być gotowymi do przystąpienia do strefy euro – zaznaczył Kostrzewa.

Wyjaśnił, że rozpuścił nas okres ekstremalnie niskich stóp procentowych. Dlatego argument, że przynależność do dużego obszaru walutowego oznacza niższe stopy procentowe, nie istnieje. – Jesteśmy na początku cyklu zmierzającego ku globalnym podwyżkom stóp. To stanie się istotnym argumentem, nie wiem czy za trzy–pięć lat, ale ten argument powróci – prognozował

Janusz Pietkiewicz z Pracodawców RP zaznaczył, że debata na temat stóp procentowych i spraw ekonomicznych, czyli unii walutowej, toczy się w Unii Europejskiej od ładnych kilku lat. – Jądro europejskie w postaci krajów euro, które mają mieć wspólnego ministra finansów, wspólne mechanizmy i wspólne zarządzanie, jądro, któremu zostanie podporządkowana samodzielność krajów członkowskich, coraz bardziej się krystalizuje i to jest nie do zatrzymania – ocenił. Przypomniał słowa Macrona, który stwierdził: „Nie przejmujmy się mniejszymi krajami albo outsiderami, którzy nie chcą do nas dołączyć. Przyjdą i tak kiedyś na kolanach, róbmy swoje".

Zdradził, że coraz głośniej mówi się o tym, czy Wielka Brytania nie zacznie wracać do Unii, tylko na bardzo niekorzystnych dla siebie warunkach. Gdy tylko pojawiła się sprawa brexitu, politycy z Francji, Hiszpanii i Włoch przypomnieli listę spraw, w których ich kraje musiały pójść na kompromisy lub z nich zrezygnować przez Wielką Brytanię. – Oni byli szczęśliwi, bo w końcu można będzie do tego wrócić. Mają przygotowaną listę problemów. Po zakończeniu pierwszej fazy negocjacji wrócą do tego, czego nie mogli załatwić w latach 70., 80. czy 90., bo Wielka Brytania przeszkadzała im w tym – mówił.

Dla Henryki Bochniarz najgorsze jest to, że o euro w Polsce w ogóle się nie mówi i nic w tej sprawie nie robi. – Nawet departamentu, który był w NBP i robił badania, prowadził konsultacje i edukację, nie ma – mówiła.

Tłumaczyła, że tego się nie da zrobić z soboty na niedzielę. – To nie jest tak, że się wezwie naród, wystąpi pan prezydent czy premier i powie: „Jednak z tym euro to jest tak, że teraz będziemy za". Trzeba zacząć od szkół i przedszkoli, żeby ludzi oswoić z tym, mieć dobre argumenty, kalkulacje zysków i strat – oceniła. – Chciałabym, żeby ktoś wreszcie przedstawił raport, że jest za, ktoś, że jest przeciw. Poruszamy się tak, jakby nas to w ogóle nie dotyczyło, a siedzimy w środku największej debaty europejskiej – stwierdziła Bochniarz.

Prezes Business Centre Club proponował, żeby powstał rządowy ośrodek, centrum studiów strategicznych, do którego wejdą reprezentanci społeczeństwa obywatelskiego, nie tylko przedstawiciele rządu, ale także poszczególnych środowisk, który odpowie na pytanie, jak powinna wyglądać Europa i jaka w tym jest rola Polski. Przypomniał, że m.in. premier Włoch sugerował, aby państwom, które nie wprowadzą wspólnej waluty w ciągu siedmiu lat, podziękować za bycie w Unii Europejskiej. Zaznaczył, że straszy się m.in. wzrostem cen po wprowadzeniu euro, ale wyliczenia wskazują, że ceny w pierwszym roku mogą wzrosnąć od 0,1 do 0,3 proc. – Po czym, tak jak w krajach, które przyjęły ostatnio euro, spadają – zaznaczył.

Podkreślił, że strefa euro się nie sypie. – Strefa euro dzisiaj ma relatywnie lepszy wzrost gospodarczy w stosunku do Polski, jeśli chodzi o skutki ekonomiczne. Państwa strefy euro nigdy nie miały średniego deficytu sektora finansów publicznych wyższego niż Polska. Nawet w latach 2008–2009, czyli apogeum rozpoczynającego się kryzysu. Kryzys finansowy przyszedł nie ze strefy euro, tylko ze Stanów Zjednoczonych. O tym się nie mówi, tylko epatuje się społeczeństwo pewną propagandą, jednocześnie zakłamując rzeczywistość – tłumaczył Goliszewski.

Bez Unii nas nie widać

Pietkiewicz zwrócił uwagę na to, jak najważniejsze kraje Unii Europejskiej działają poza unią. W G7 jest Francja, Włochy, Hiszpania, Niemcy, G20 – Francja, Włochy, Hiszpania, Niemcy, dopraszana Holandia. G8+5 – te same kraje – wyliczał.

Przypomniał, że kiedy Singapur nie mógł wejść do G20, stworzył grupę 33 krajów najważniejszych w świecie, które nie są w G20. Jako taki jest partnerem, reprezentuje cały pakiet interesów światowych

– W sprawach zagranicznych Polska mogłaby się stać poważnym partnerem, autentycznym reprezentantem regionu, opierając się trochę na Skandynawii i krajach innych niż jądro europejskie. Taka jest rola Polski, tylko trzeba mieć euro – mówił Pietkiewicz.

Wiceprezes zarządu Polskiej Rady Biznesu rozwinął temat Polski na arenie międzynarodowej. – Polska z azjatyckiej czy amerykańskiej perspektywy jest przede wszystkim postrzegana jako część UE. Zdolność do rozróżniania poszczególnych państw zmniejsza się proporcjonalnie do odległości – mówił, zaznaczając, że bycie w Unii przydaje nam znaczenia. – Znaczenie Polski i polskich przedsiębiorców jest pochodną przynależności do UE. Występujemy przede wszystkim pod błękitną flagą ze złotymi gwiazdami, obok jest biało-czerwona – dodał.

Bochniarz przypomniała, że ewentualna umowa między Japonią a UE przyniesie nam ewidentne korzyści. – Są różne kalkulacje, ile możemy zyskać, likwidując różnego typu bariery. Mówi się mniej więcej o 1,5–2 mld euro – szacowała. Wyjaśniła, że jako pojedynczy kraj każdą umowę handlową musielibyśmy negocjować z poszczególnymi krajami. – Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że wchodząc w struktury UE, które w jakiejś mierze ograniczyły nasze możliwości działania, sporo jednak zyskaliśmy – oceniła. Przyznała, że nasi partnerzy gospodarczy traktują nas inaczej dlatego, że jesteśmy w Unii Europejskiej.