Działalność lecznicza: najpierw konkurs ofert później umowa

W drugim kwartale tego roku parlament zakończył prace nad pakietem ustaw zdrowotnych przygotowanych przez Ministerstwo Zdrowia. Wśród wielu aktów prawnych była między innymi ustawa o działalności leczniczej, która została uchwalona 15 kwietnia i weszła w życie 1 lipca 2011.

Zastąpiła ona ustawę z 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej. Ma ona kompleksowo uregulować zagadnienia związane z funkcjonowaniem świadczeniodawców. Wprowadziła też wiele zmian dotyczących funkcjonowania placówek ochrony zdrowia. Niektóre z nich miały charakter polityczny, np. wprowadzenie konieczności pokrycia przez organ założycielski zadłużenia podmiotu za dany rok obrotowy.

Jeśli nie zostanie ono pokryte, placówka publiczna będzie musiała zostać przekształcona w podmiot działający w formie spółki funkcjonującej na podstawie kodeksu spółek handlowych. W trakcie zmiany formy prawnej otrzyma pomoc publiczną, mającą częściowo zrestrukturyzować zadłużenie. Niektóre wprowadzone zmiany wiążą się z konkretnymi konsekwencjami dla zarządzających podmiotami działającymi w sektorze zdrowia.

Jakie nowości

Wśród najistotniejszych regulacji, do jakich muszą się dostosować podmioty udzielające świadczeń leczniczych wynikających z nowej ustawy, należy zaliczyć zmianę ich nazwy z niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej na podmiot leczniczy (w skrócie PL). Zmienić należy także regulamin porządkowy, który został zastąpiony regulaminem organizacyjnym. Nowy regulamin obejmuje znacznie więcej kwestii dotyczących sposobu funkcjonowania i zarządzania podmiotem.

Ustawa ustala szerszy krąg podmiotów, które przy zawieraniu umów cywilnoprawnych np. z praktyką lekarską lub pielęgniarską muszą stosować tryb konkursu ofert opisany w ustawie Prawo zamówień publicznych, wprowadza także konieczność informowania Państwowej Inspekcji Pracy o liczbie zawartych umów cywilnoprawnych.

Część mniej istotnych zmian będzie wynikała z aktów wykonawczych, które nie zostały jeszcze opublikowane. Wśród nich można wymienić np. zakres obowiązkowego ubezpieczenia czy też minimalną sumę gwarancyjną. Do czasu wejścia w życie nowych rozporządzeń zgodnie z przepisami przejściowymi obowiązują poprzednie.

Zmiany wynikające z nowej ustawy, a dotyczące świadczeniodawców powinny zostać przeprowadzone w ciągu 12 miesięcy od wejścia w życie ustawy.

Zmiana regulaminu

Dotychczasowy regulamin porządkowy określony w art. 18a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej opisywał proces udzielania świadczeń, sposób organizacji pracy, ustalał wysokość opłat z tytułu udostępniania dokumentacji medycznej, określał prawa i obowiązki pacjenta i sposób postępowania w razie jego śmierci.

Nowy regulamin porządkowy został określony w art. 23 ustawy o działalności leczniczej i co do zasady reguluje sprawy dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą, które nie zostały uregulowane z ustawie lub statucie.

Regulamin organizacyjny ustanawia kierownik. Zakres kwestii ustalanych w regulaminie porządkowym znacznie się rozszerzył.

Obecnie określa on firmę podmiotu, cele i jego zadania, strukturę organizacyjną, rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, zapewniając właściwą ich dostępność i jakość w jednostkach lub komórkach pozwalającą na sprawne i efektywne funkcjonowanie podmiotu pod względem diagnostyczno-leczniczym, pielęgnacyjnym, rehabilitacyjnym i administracyjno-gospodarczym.

Ponadto w regulaminie muszą zostać określone warunki współdziałania z innymi podmiotami w zakresie zapewnienia diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów, ciągłości przebiegu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych oraz wysokości opłat za udostępnianie dokumentacji medycznej.

Zgodnie z ustawą to w regulaminie powinna się także znaleźć informacja o: organizacji udzielania świadczeń medycznych w przypadku pobierania opłat, wysokości opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny, wysokości opłat za udzielanie świadczenia zdrowotnego innego niż finansowane ze środków publicznych.

W regulaminie umieszcza się także informacje o sposobie kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa podmiotu.

Inne nazwy

Kolejnym ważnym obowiązkiem wynikającym z nowej ustawy jest zmiana nazwy niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej na podmioty lecznicze. Ustawodawca w drodze wyjątku pozostawił stare nazewnictwo w stosunku do samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, zakładając, że zostaną one w relatywnie krótkim czasie przekształcone i skomercjalizowane.

W tym celu sprecyzował wiele zachęt ekonomicznych skierowanych do ich organów założycielskich, czyli głównie samorządów. Zmiana nazwy będzie miała duże znaczenie nie tylko prawne, ale także marketingowe wśród podmiotów, których częścią składową nazwy własnej jest określenie Zakład Opieki Zdrowotnej (lub skrót ZOZ) lub Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (lub skrót NZOZ).

W związku z tym, że nazwa Podmiot Leczniczy (lub skrót PL) jest nowa i mało znana, będą one musiały ponownie wypromować swoją markę.

Zakres zmian nazwy i wynikające z niego konsekwencje zależą od nazwy i formy prawnej danego świadczeniodawcy. Przede wszystkim zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy o działalności leczniczej dotychczasowy rejestr ZOZ z dniem wejścia w życie ustawy zostaje przekształcony w rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Z ustawy wynika także, że publiczne zakłady opieki zdrowotnej z dniem wejścia w życie ustawy stają się podmiotami leczniczymi niebędącymi przedsiębiorcami, a niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej – przedsiębiorstwami podmiotów leczniczych. W związku z tym stosownie do formy prawnej należy zmienić nazwę w pozostałych rejestrach. Jeśli podmiot działa w formie spółki osobowej lub cywilnej, należy dokonać zmiany w ewidencji działalności gospodarczej.

Jednocześnie zmiana ta wiąże się ze zmianą w ewidencji ZUS, urzędzie skarbowym i urzędzie statystycznym. Spółki tworzone na podstawie kodeksu spółek handlowych muszą dopełnić więcej formalności. Muszą przede wszystkim dokonać zmiany umowy spółki, co wiąże się z koniecznością dochowania określonej formy prawnej. W przypadku spółek kapitałowych innych niż z o.o. i akcyjna należy notarialnie zmienić umowę spółki.

W przypadku sp. z o.o. wspólnicy muszą podjąć stosowną uchwałę, potwierdzoną notarialnie sporządzonym protokołem, a w spółce akcyjnej uchwałę muszą podjąć akcjonariusze, także w  obecności notariusza. Następnie należy dokonać zmiany w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Na tej podstawie, zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, świadczeniodawca w ciągu 14 dni od  zmiany nazwy w rejestrach powinien dokonać zmiany w rejestrze podmiotów leczniczych. W związku z koniecznością dopełnienia wszystkich formalności ważne, aby przedsiębiorcy podjęli decyzję o zmianie nazwy odpowiednio wcześniej, co pozwoli także zmniejszyć koszty dostosowawcze.

Informowanie PIP

Ustawa o działalności leczniczej wprowadziła na podmioty lecznicze obowiązek regularnego, cokwartalnego, przekazywania informacji Państwowej Inspekcji Pracy oraz właściwym organom samorządu zawodów medycznych informacji o liczbie osób, które wykonują zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, z którą podmiot leczniczy zawarł umowę cywilnoprawną. Wymóg ten zdaniem ustawodawcy ma pomóc w monitorowaniu przestrzegania zasad prawa pracy.

Umowy z praktykami

Ważna zmiana, która dotyczy wszystkich podmiotów leczniczych (w poprzedniej ustawie dotyczyła tylko SPZOZ) polega na konieczności przeprowadzenia konkursu na wykonywanie świadczeń zdrowotnych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą lub osoby legitymujące się nabyciem fachowych kwalifikacji w określonej dziedzinie medycyny (podwykonawstwo). Zamówienie to jest przeprowadzane na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych, w trybie konkursu ofert.

Ustawa stanowi, że zamówienie zawiera się na okres nie krótszy niż trzy miesiące. Określa ona precyzyjnie, jakie elementy powinny znaleźć się w umowie.

Co ważne nie mówi o konieczności powoływania komisji konkursowej, a to oznacza, że konkurs może przeprowadzić samodzielnie dyrektor podmiotu leczniczego. Ustawodawca określając wymogi przeprowadzania konkursu, odesłał do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i do trybu przeprowadzania kontraktowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Oznacza to, że dyrektor podmiotu leczniczego musi przygotować kryteria oceny ofert i określić warunki wymagane od świadczeniodawców.

Przy czym musi on stosować takie same kryteria jak NFZ przy kontraktowaniu w zakresie odrzucania ofert, unieważniania konkursu i stosowania trybu odwoławczego. Zmiana ta standaryzuje i czyni bardziej przejrzystą procedurę zawierania umów z praktykami lekarskimi i pielęgniarskimi przez podmioty lecznicze.

Ustawa o działalności leczniczej jest tylko jedną z wielu kolejnych ustaw, które wejdą w życie w najbliższym półroczu. Podmioty wykonujące działalność leczniczą muszą na bieżąco śledzić legislację, aby dopełnić wszystkich formalności i przystosować się do nowych uwarunkowań prawnych.

Co trzeba zrobić

1. Opracować nowy regulamin organizacyjny.

2. Co trzy miesiące podawać