Dobrze kontrolowana cukrzyca to mniejsze ryzyko ciężkiego przebiegu Covid-19. Ale co to oznacza „dobrze kontrolowana”?
Pod pojęciem dobrze kontrolowana cukrzyca mamy na myśli osiągnięcie prawidłowych poziomów glukozy we krwi, osiągnięcie optymalnych poziomów cholesterolu i triglicerydów, utrzymanie ciśnienia tętniczego krwi na prawidłowym poziomie, osiągnięcie i utrzymanie pożądanej masy ciała oraz zapewnienie dobrego samopoczucia. W przypadku osób starszych, z chorobami współistniejącymi, kryteria te są wyrównane do stopnia, który nie pogorszy jakości życia pacjenta.
Czy pacjenci mogą liczyć w tych działaniach na wsparcie personelu medycznego?
Tak. Wsparcie w tym procesie udzielają pielęgniarki i pielęgniarze diabetologiczni. To osoby, które oprócz wiedzy praktycznej na temat cukrzycy posiadają też umiejętności komunikacyjne, budowania relacji, a także posiadają uprawnienia do samodzielnego podejmowania świadczeń.
Ile czasu trwa doprowadzenie pacjenta do stabilnego stanu glukozy?
W niektórych sytuacjach wyznaczone cele leczenia należy osiągać stopniowo, w ciągu kilku (2–6) miesięcy. Kluczem do osiągnięcia wyznaczonych celów jest edukacja między innymi na temat racjonalnego odżywiania i aktywności fizycznej, ale dostosowanej do indywidualnych potrzeb i możliwości. Pamiętajmy, w myśl słów francuskiego myśliciela Monteskiusza, że „zdrowie utrzymane za pomocą restrykcyjnej diety to przykra choroba”. Głównym wyzwaniem dla osób chorych na cukrzycę i ich rodzin jest nie uczenie się, ale oduczenie się!
Jakie są wyzwania związane z opieką nad osobą chorą na cukrzycę zakażoną Covid-19?
Pierwsza sprawa to kontrola najważniejszych parametrów życiowych, czyli temperatury ciała za pomocą termometru, poziomów glukozy z większą częstotliwością za pomocą glukometru czy innych systemów monitorowania cukrzycy, ciśnienia tętniczego oraz tętna z wykorzystaniem ciśnieniomierza, saturację za pomocą pulsoksymetru. Wyniki powinny być zapisywane i przekazane lekarzowi lub pielęgniarce wraz z towarzyszącymi dolegliwościami. Istotną informacją jest tzw. bilans płynów, czyli ilość płynów dostarczanych i usuwanych z ustroju. Często popełnianym błędem jest ich niewystarczająca podaż, gdy dodatkowo mamy do czynienia z wysoką temperaturą. Pamiętajmy, by nie podawać słodkich płynów, owoców, które w szybkim tempie podnoszą poziom glukozy.
Chory może odczuwać brak apetytu.
Mogą też wystąpić problemy żołądkowo-jelitowe. Sytuacja ta może wymagać zmiany terapii, modyfikacji dawek leków, szczególnie jeśli pacjent przyjmuje insulinę. Należy pamiętać, że receptory, za pomocą których koronawirus SARS-CoV-2 wnika do komórek, są nie tylko na powierzchni komórek nabłonkowych pęcherzyków płucnych, ale także na komórkach nabłonka błony śluzowej jelita cienkiego, wątrobie oraz trzustce, która jest miejscem produkcji między innymi insuliny.
Kolejnym błędem jest przygotowywanie chorym na Covid-19 z cukrzycą posiłków obciążających przewód pokarmowy, zapominając przy tym o regularnym wypróżnianiu. Pokarmy dla osoby leżącej powinny zawierać odpowiednią ilość i jakość spożywanych produktów.
No właśnie, w jaki sposób dbać o osobę leżącą chorą na cukrzycę?
Zalecana jest pozycja na bokach, zapobiegając bólom stawów i mięśni wraz z odpowiednim oklepywaniem, masowaniem oraz gimnastyką bierną i czynną, zwłaszcza górnych dróg oddechowych i kończyn dolnych, aby zapobiec powikłaniom zatorowo-zakrzepowym, a przecież wielu pacjentów z długotrwałą cukrzycą boryka się z powikłaniami układu sercowo-naczyniowego.
Zapobiegając ostrym powikłaniom cukrzycy w przebiegu hiperglikemii (wysokich poziomów glukozy), należy wspomnieć o niebezpiecznej cukrzycowej kwasicy ketonowej, która może nie być zaobserwowana wystarczająco szybko u osób z Covid-19 z cukrzycą czy u tych osób, którzy nie wiedzą, że ją mają. Otóż w obu przypadkach pojawia się między innymi pragnienie, wielomocz, senność czy zmęczenie. Niepokoić powinien podwyższony poziom glukozy powyżej 250 mg/dl (14 mmo/l), utrzymujący się przez kilka godzin, oraz zaburzenia funkcji poznawczych.
Co w takiej sytuacji należy zrobić?
Jeśli pojawiają się wątpliwości w powyższych zaleceniach, warto skontaktować się z lekarzem prowadzącym, a także ze swoją pielęgniarką diabetologiczną, które jednoczą się w działaniach w Stowarzyszeniu Edukacji Diabetologicznej.
