Lockdown i pandemia w różny sposób wpłynęły na poszczególne części rynku nieruchomości. Najpo-ważniejsze turbulencje dotknęły galerie handlowe, osią sporu są oczywiście czynsze. Jak wygląda współpraca na linii wynajmujący–najemcy w biurach?

Każda umowa najmu jest skonstruowana indywidualnie i tak powinna być rozpatrywana. Były przypadki, że najemcy zwracali się do wynajmujących z wnioskiem o obniżenie czynszu z uwagi na pandemię, ale należy zwrócić uwagę, że pandemia nie wyłączyła budynków biurowych z użytkowania i powierzchnia jest cały czas dostępna dla najemców. To najemca decyduje, czy korzysta z powierzchni, dlatego w wielu przypadkach próby te okazywały się bezzasadne. Zdarzały się nieliczne przypadki, kiedy wynajmujący po rozpatrzeniu sprawy decydował się na przesunięcie płatności. Innym popularnym roz-wiązaniem było udzielenie zwolnienia z czynszu, ale w zamian za wydłużenie kontraktu. Zadaniem właściciela budynku było jednak wdrożenie procedur dotyczących bezpieczeństwa, a wynikających z przepisów nałożonych przez organy administracji państwowej.

Praca z domu była wcześniej stosowana, ale lockdown wymusił użycie jej na niespotykaną wcześniej skalę. Do tej pory biura nie działają w pełnej obsadzie. Jaka jest zatem przyszłość rynku? Długoterminowe umowy na duże powierzchnie odejdą do lamusa?

Zdecydowanie nie. Długoterminowa umowa najmu gwarantuje stabilność dla najemcy i pozostanie preferowaną formą zajmowania powierzchni.

Z długoterminową umową najmu wiąże się też wiele zachęt, które deweloperzy oferują firmom, na przykład wakacje czynszowe, kontrybucje finansowe czy fit-out (wykończenie pomieszczeń – red.). Drugi czynnik to zapewnienie pracowników o stabilnym rozwoju firmy, a długoterminowa umowa najmu jest tego świadectwem.

Z rozmów z naszymi klientami wynika, że niektórzy rozważają wdrożenie pracy zdalnej jako rozwiązania stałego, ale w formie hybrydowego modelu pracy. Jak wynika z przeprowadzonej przez nas ankiety, spośród 225 firm tylko 10 proc. zdeklarowało, że będzie potrzebowało mniej miejsca, a aż 43 proc. stwierdziło, że będzie musiało wdrożyć nową strategię środowiska pracy. Zmian możemy zatem upatrywać w sposobie aranżacji powierzchni, na korzyść tak zwanych gorących biurek i przeznaczania większej powierzchni do celów wspólnych.

Coraz większą popularność zyskują też rozwiązania technologiczne, które zmieniają sposób funkcjonowania środowiska pracy, jak np. sensory podbiurkowe, dzięki którym każdy pracownik ma dostęp do informacji, przy którym biurku może pracować, a które jest wyłączone z użytku.

Sporo mówi się o podnajmie – m.in. jako sposobie na zmniejszenie kosztów. Czy to faktycznie jest sposób na optymalizację? Czy widać wzrost udziału podnajmu w rynku? Jakie są perspektywy?

Obecnie obserwowana zwiększona liczba metrów kwadratowych dostępna w formule podnajmu jest przede wszystkim wynikiem ograniczeń związanych z pandemią, które bezpośrednio miały wpływ na wyniki finansowe wielu firm. Niektóre przedsiębiorstwa z uwagi na lockdown zmuszone były do wygenerowania natychmiastowych oszczędności, a podnajem jest dla nich rozwiązaniem na „tu i teraz". Prawdziwą skalę skutków pandemii powinniśmy poznać pod koniec II połowy 2020 r. albo nawet na początku przyszłego roku, dlatego możemy się spodziewać wzrostu powierzchni dostępnej w formule podnajmu. Należy jednak pamiętać, że podnajem nie jest rozwiązaniem długoterminowym.

Czy najemcy mają wolną rękę, jeśli chodzi o podnajem? Jak to jest zazwyczaj uregulowane w umowach z właścicielami?

Praktycznie w każdym przypadku podnajmu wymagana jest zgoda właściciela budynku, który sprawdza między innymi kondycję finansową firmy, która jest zainteresowana podnajmem, i to, czy nie prowadzi działalności rodzącej konflikt dla pozostałych najemców. Dzięki m.in. takiemu procesowi weryfikacji właściciel budynku jest w stanie odpowiednio wcześnie zminimalizować ryzyko.