Rzecznik praw obywatelskich ponownie zwrócił się do ministra infrastruktury i budownictwa w sprawie problemów związanych z procedurą eksmisyjną. Do Biura RPO napływa wiele skarg od osób, którym w wyroku eksmisyjnym sąd przyznał uprawnienie do lokalu socjalnego od gminy. Dłużnicy wskazują, że gminy często oferują im lokale nie tylko nieodpowiednie ze względu na sytuację zdrowotną, czy rodzaj niepełnosprawności, ale czasem wręcz nienadające się do zamieszkania ze względu na zły stan techniczny, czy sanitarny. Próby kwestionowania standardu proponowanych przez gminy lokali socjalnych zazwyczaj nie odnoszą skutku. W obowiązujących przepisach brakuje jednak trybu realizacji uprawnienia do lokalu socjalnego oraz efektywnego trybu na poddanie ocenie sądu, czy proponowany lokal socjalny odpowiada definicji ustawowej. Dłużnicy czują się bezradni i pozbawieni faktycznej ochrony.
Jak przypomniał w najnowszym wystąpieniu Adam Bodnar, od złożenia osobie uprawnionej oferty wynajęcia lokalu socjalnego, spełniającego wymogi przewidziane w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, zależy skuteczność konkretnego postępowania egzekucyjnego w sprawie o opróżnienie nieruchomości – lokalu mieszkalnego.
- Nie ma to być więc jakikolwiek lokal mieszkalny, ale taki, który ze względu na wyposażenie, stan techniczny i powierzchnię, będzie się nadawał do zamieszkania, mimo, że jego standard może być obniżony. Możliwość weryfikacji przez sąd, czy proponowany przez gminę lokal socjalny, jest odpowiedni dla dłużnika pod względem wyposażenia, stanu technicznego i powierzchni, je st dlań kwestią kluczową - pisze RPO.
W wystąpieniu z 8 listopada 2016 r. rzecznik postulował zainicjowanie działań legislacyjnych, których celem byłoby wprowadzenie do ustawy o ochronie praw lokatorów przepisów precyzujących tryb realizacji uprawnienia dłużnika do lokalu socjalnego, jak też określających tryb, w jakim dłużnik może poddać kontroli wypełnienie przez gminę obowiązku wskazania lokalu socjalnego. W odpowiedzi minister poinformował, że rozważa wprowadzenie norm przewidujących, aby z żądaniem wykonania wyroku eksmisyjnego, w zakresie złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, mógł do gminy wystąpić nie tylko wierzyciel jako gospodarz postępowania egzekucyjnego, ale i sam dłużnik. Minister zapowiedział też doprecyzowanie ustawowego trybu poddania sądowej kontroli kwestii realizacji przez gminę obowiązku wskazania lokalu socjalnego.
Jednak w projekcie z 8 listopada 2016 r. ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych nie ma postulowanych przez RPO regulacji.
