Wielki deszcz i pogoda dla Polaków

Jak się okazało‚ hasło wywoławcze „Out there: Architecture beyond Building” najtrafniej zinterpretowała polska reprezentacja. Nikt nie spodziewał się takiego sukcesu. Po raz pierwszy w 113-letniej historii weneckiego biennale zdobyliśmy najwyższe laury: Złote Lwy za narodowy pawilon. Od sobotniego ogłoszenia werdyktu trwa szturm na Hotel Polonia w Giardini. Nasza ekspozycja bardzo się podoba. Dowcipna‚ świeża‚ bezpretensjonalna i czytelna dla każdego‚ bez względu na narodowość.

W większości pawilonów eksponatom bliżej do sztuk wizualnych niż do urbanistycznych konkretów. Odpowiada to zapotrzebowaniom miasta na lagunie. Żyje z turystów‚ a więc chce ich przyciągnąć. Każde wydarzenie musi być atrakcyjnie. W tym roku w biennale uczestniczą 53 kraje‚ liczba pokazów satelickich – instalacji i rzeźb reprezentujących architekturę eksperymentalną – przekracza pół setki; niemal tyle samo jest imprez towarzyszących i dziwnych obiektów rozsianych po mieście. Skala przedsięwzięcia fascynuje.

Odeszły w przeszłość prezentacje dla grona profesjonalistów. Teraz konfrontacje architektoniczne to multimedialny show: muzyka‚ efekty świetlne‚ zmienne przestrzenne obrazy. Pełna cyfrowa psychodelia. A także gadżety dla odwiedzających. Tu także trwa współzawodnictwo. Liczą się już nie długopisy z nadrukiem‚ ale pamięć USB‚ świetlne pointery‚ nawet iPody.

Jednak zbiegiem pogodowych okoliczności w tym roku największą karierę robiły najprostsze gadżety: parasol‚ plastikowy wór‚ chusteczka.

Nikt nie pokonał męczącego weneckiego upału‚ który sięgał 40 stopni Celsjusza; żaden kosztowny wynalazek nie zastąpił foliowej peleryny i kaloszy‚ gdy pierwszego dnia biennale oberwała się chmura. Niebo stało się ciężkie niczym ołów – jak wówczas‚ gdy Casanova odsiadywał karę w Palazzo Ducale‚ o czym wspominał w pamiętnikach.

Apokaliptyczna ulewa dowiodła‚ że mistrzowie technik budowlanych i architekci są nieprzygotowani do walki z żywiołem. Dostępu do Giardini broniły kałuże i błoto. Improwizowane mostki z dykty‚ skrzynek, a nawet krzeseł wytrzymywały krótko. Goście ofiarnie zwiedzali wystawy przemoczeni do nitki. Inspekty przed japońskim pawilonem‚ podsypane czarnoziemem‚ zamieniły się w grzęzawisko. Siedem setek dziennikarzy obsługujących imprezę klęło w żywy kamień.

Liczba akredytacji świadczy o tym‚ że biennale staje się popularne i zrozumiałe. Przyjeżdżają na nie już nie tylko sprawozdawcy branżowi‚ ale reprezentanci wszystkich mediów‚ nawet kolorowych magazynów. Magnesem są gwiazdy.

Na 11. Biennale nie brakuje znanych nazwisk i zespołów. Wśród uczestników „latającego cyrku architektury” pojawili się Zaha Hadid i Frank Gehry. Ten drugi‚ bo odbierał Złote Lwy za całokształt twórczości. Ta pierwsza‚ bo stała się omnigwiazdą. To projektuje przenośne muzeum‚ to parę butów‚ samochód‚ sztućce‚ gazety. Tym razem pokazuje „Lotus”‚ kolejną wersję rzeźbiarskiej instalacji‚ która w jej założeniu ma być mieszkalnym „unitem”. Odlany z jasnozielonej żywicy epoksydowej szkielet w jednym kawałku wyposażony jest w miejsca do spania i rekreacji‚ choć brakuje sanitariatów i stanowisk do pracy. Efektowne‚ lecz bliższe rzeźbie niż designowi.

Gehry również pokazał obiekt artystyczny. Co więcej‚ niedokończony. Celowo‚ bo to “konstrukcja w procesie”. Budowla nawiązująca do Statui Wolności i Tatlinowskiego pomnika III Międzynarodówki składa się z drewnianych listew i belek plus żywy element: człowiek z młotkiem mocujący siatkę. Na nią nakładana jest glina zasychająca następnie w skorupę.

W Arsenale ustawiono też inne realizacje z pogranicza sztuki‚ designu i utopii. Czego tam nie ma! Lunapark skrzyżowany z dyskoteką i multipleksem.Przy wejściu – przygoda filmowa (autorzy: David Rockwell‚ Reed Kroloff i Casey Jones). Szeregi nisko położonych plazm‚ na których emitowane są fragmenty kinowej klasyki (m. in. „Mechaniczna pomarańcza”‚ „Kleopatra”‚ „Powiększenie”‚ „Odyseja kosmiczna 2001”). Te obrazy służą jako przykłady nieokiełznanej fantazji architektonicznej wyzwalanej przez film. Ponad monitorami ekran gigantyczny jak nieboskłon‚ pulsujący barwami i kształtami. Cud elektroniki; marzenie‚ które można zrealizować tylko wirtualnie.

Biennalowe prezentacje można podzielić na trzy typy. Są rozwiązania czysto architektoniczne ( propozycja meksykańska‚ brytyjska‚ skandynawska). Podgatunek to nowoczesna sztuka modelarska‚ w czym prym wiodą Francuzi. Ich pawilon przypomina salon z zabawkami dla dorosłych dzieci – makietom na podnośnikach hydraulicznych towarzyszą instruktażowe filmy. Wszystko na poziomie hi-tech.