Pod baldachimem Piłsudskiego w Wenecji

Jej głównym elementem jest replika baldachimu znad grobu Józefa Piłsudskiego na Wawelu, przeniesiona do Pawilonu Polskiego w weneckim Giardini. Wystawa dotyczy związków architektury modernizmu i polityki w warunkach konstruowania nowoczesnego państwa narodowego. Jej twórcami jest zespół kuratorski krakowskiego Instytutu Architektury w składzie: Dorota Jędruch, Marta Karpińska, Dorota Leśniak-Rychlak, Michał Wiśniewski. Koncepcję artystyczną opracował grafik Jakub Woynarowski.

Zobacz galerię zdjęć

Baldachim został zrealizowany w 1937 roku przy królewskiej katedrze na Wawelu w Krakowie według projektu wybitnego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza. Jego architektura symbolicznie podkreśla status Marszałka jako zwycięzcy, który zjednoczył po odzyskaniu państwowości ziemie polskie, znajdujące się przez ponad sto lat pod panowaniem Niemiec, Austrii i Rosji. Do wykonania oryginału użyto m.in. pozostałości po zaborcach: cokołu pomnika Bismarcka z Poznania, przetopionych austriackich armat oraz kolumn z warszawskiej cerkwi Aleksandra Newskiego.

Pomnik jest znakiem sakralizacji świeckiej władzy, kultu silnego przywódcy i neoromantycznych idei odrodzenia po latach niewoli.

Ostateczna realizacja miała kilka innych wcześniejszych wariantów, opracowanych również przez Szyszko-Bohusza. Ich szkice prezentuje proces dochodzenia do modernistycznej formy - od historyzującego patosu do nowoczesnego uproszczenia.

Prezentowana na wystawie replika obiektu rożni się w pewnym stopniu od oryginału. Jak piszą jej twórcy: „W projekcie weneckim gest całkowitego fizycznego odseparowania dolnej i górnej części budowli wzmacnia wrażenie, że mamy do czynienia z halucynacyjną figurą niemożliwą". Pokaz uzupełniają wielkoformatowe rysunki Jakuba Woynarowskiego, objaśniające obiekt.

Hasło tegorocznego  Biennale Architektury, którego kuratorem jest Rem Koolhaas, brzmi „Fundamenty". 14 Międzynarodowa Wystawa Architektury w Wenecji składa się z trzech głównych części: „Absorbing Modernity 1914-2014" w pawilonach narodowych, „Elements of Architecture" w Centralnym Pawilonie i „Monditalia" w Arsenale. Polska wystawa wpisuje się w program pierwszej. Odpowiada na jej hasło Absorbowanie nowoczesności", pokazując przykład połączenia w architekturze cech narodowych i uniwersalnego modernizmu.

W programie imprez towarzyszących Polacy są też uczestnikami projektu „Lifting the Curtain. Środkowoeuropejskie sieci architektoniczne". Wystawa jest pierwszym elementem długoterminowych badań nad rozwojem architektury modernizmu w Europie Środkowej. Prezentuje międzynarodowe i interdyscyplinarne sieci, których aktywność w dwudziestym wieku miała większy wpływ na formowanie się modernizmu niż działalność pojedynczych indywidualności, czy biur projektowych. Zgromadzona dokumentacja utworzy otwarte archiwum. Projekt realizują Polacy i architekci z Węgier, Austrii, Czech, Chorwacji. Organizatorem wystawy jest Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej. Można ją oglądać w Centro Culturale Don Orione Artigianelli (Dorsoduro).

Monika Kuc